Μάνος Κατράκης: Τα χρόνια της απόλυτης φτώχειας, ο φάκελος στην ασφάλεια, η εξορία και η μάχη με τον τζόγο

Μάνος Κατράκης: Μια ιδιαίτερη παρουσία

Είχε μια ιδιαίτερη παρουσία. Πολλοί την είχαν χαρακτηρίσει ως επιβλητική. Αυτό μπορεί να οφείλονταν στις αμέτρητες δυσκολιες της ζωής του. Όπως και να έχει η παρουσία του τον έκανε να γίνει αστέρας στον ελληνικό κινηματογράφο και στο θέατρο.

Ο ίδιος μπορούσε να ερμηνεύσει τους ρόλους του με μεγάλη επιτυχια. Αυτό ηταν επειδη είχε προσωπικές εμπειρίες με τους ρόλους του. Πολύ πριν παίξει τον φτωχό είχε ζήσει ο ίδιος την φτώχεια. Όπως επίσης και πολύ πριν μεταφέρει τα δεινά των πολίτικων του διώξεων σε θέατρο και κινηματογράφο ο ίδιος είχε ζήσει την εξορία στα ξερονήσια.

Για να βγάλει τα προστοζειν είχε αναγκαστεί να πουλήσει κουστούμια. Για 35 ολόκληρα χρόνια ο φάκελος του στην ασφάλεια ολοένα και μεγάλωνε. Αυτά όμως δεν τον εμπόδισαν να κατακτήσει την κορυφή.

Μάνος Κατράκης: Τα πρώτα του χρόνια

Τον Αύγουστο του 1909 στα Χανιά της Κρήτης γεννιέται το πέμπτο παιδί του εμπόρου Χαράλαμπου Κατράκη και της γυναίκας του Ειρήνης. Οι δουλειά δεν πήγαινε καλά για τον πατέρα του και πριν κλείσει τα 10 του χρόνια μετακομίζουν στην Αθήνα για ένα καλύτερο μελλον. Τότε είναι που άρχισαν τα δύσκολα για τον ίδιο. Ο μικρός βρίσκετε να χρειαζετε να βοηθήσει την οικογενεια του από πολύ μικρή ηλικία. Ο πατέρας του έλλειπε σχεδόν όλη την ήμερα. Ενώ ο μεγάλος του αδερφός μετανάστευσε στην Αμερική.

Γρήγορα γίνετε αντιληπτό το ταλέντο του για την ηθοποιία. Πριν καν κλείσει τα 18 του χρόνια κάνει ντεμπούτο στο θέατρο στο έργο «Για την αγάπη της». Την επόμενη χρονιά τον εντόπισε ο Κώστας Λελούδας το 1928, έπαιξε την πρώτη βουβή ταινία: «Το λάβαρο του 21’».

Παντρεύτηκε την ηθοποιό Άννα Λώρη. Η καριερα του φαινόταν να κάνει καλά σταθερά βήματα πριν τον Β παγκόσμιο πόλεμο. Ο ίδιος είχε κάνει σπουδαίες συνεργασίες όπως με το Θίασο του Μήτσου Μυράτ και της Μαρίκας Κοτοπούλη, ενώ προσλαμβάνεται και στο νεοϊδρυθέν τότε Εθνικό Θέατρο.

Μάνος Κατράκης: Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η επιστροφή στην φτώχεια

Όλα έδειχναν να κυλούν ομαλά για την ζωή του. Αυτό όμως αλλάζει με το ξέσπασμα του χειρότερου πολέμου στην ανθρώπινη ιστορία. Η Γερμανική εισβολή και η κατάρρευση του μετώπου, τον φέρνει και πάλι στην Αθήνα ενταγμένο στις γραμμές του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου γνωστό και ως ΕΑΜ.

Δεν μπόρεσε να ξεφύγει από την μεγάλη πείνα του χειμώνα του 1941. Δεν υπηρχαν ούτε δουλείες ούτε χρήματα. Ο ίδιος πασχίζει για να βρει ένα πιάτο φαγητό να φέρει στην οικογενεια του. Έτσι αναγκάζετε να πουλήσει τα κουστουμιά του.

Μάνος Κατράκης: Η βιογραφία του

Ο ίδιος αφηγείται στην βιογραφία του: «Τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Ο μισθός του Εθνικού Θεάτρου είχε καταντήσει ίσα- ίσα για ένα πιάτο φαΐ. Που να φτάσει να θρέψεις, μάνα, αδελφή, γυναίκα έγκυο. Η γυναίκα μου τελικά έκανε αποβολή οκτώ μηνών, είχε δίδυμα.Αρχίσαμε να πουλάμε ότι είχαμε. Τελειώσανε και αυτά. Τώρα;…

Εγώ είχα κάτι κουστουμάκια γιατί ήμουν και λίγο μερακλής και πήγαινα και τα πούλαγα μόνος μου, αφού οι μεταπράτες παίρνανε όσο- όσο. Στην οδό Αθηνάς, έξω από τον ηλεκτρικό σταθμό, ήτανε το παζάρι τότε των αγοραπωλησιών. Πήγαινα λοιπόν κρατούσα το κουστουμάκι στα χέρια μου και περίμενα να έρθει ο πελάτης να το αγοράσει. Βλέπεις στα παλιατζίδικα μου παίρνανε μισοτιμής ό,τι είχα. Κάποτε ήρθε η ώρα να πουλήσω κι ένα κοστούμι που το αγαπούσα πολύ. Ήταν το καλύτερό μου. Μου το είχε ράψει ένας ράφτης ο Ζοφάκης που είχε έλθει από το Παρίσι και ραβότανε και ο Μινωτής σε αυτόν. Πάω λοιπόν στην οδό Αθηνάς στέκομαι και περιμένω. Κάποτε με πλησιάζει κάποιος καλή του ώρα και μου λέει:-κύριε Κατράκη το πουλάτε; – το πουλάω. Δεν το βλέπεις; Για να είμαι εδώ και να το κρατάω πάει να πει πως το πουλάω. – Θέλετε να έρθετε μαζί μου;…

Με παίρνει και με πάει σε μια λέσχη στην Ομόνοια. Εγώ δεν είχα δοσοληψίες με λέσχες. Λέω τι θα κάνουμε στη λέσχη; – είναι κάποιος που θα αγοράσει το κοστούμι σου. Να μη στα πολυλογώ πήγαμε, βρήκαμε τον άνθρωπο, δεν ήθελε τέτοιο κοστούμι γιατί ήταν πολύ λεπτό, με ρώτησε αν είχα κανένα άλλο σκωτσέζικο. Είχα. Μου είπε να του το πάω την άλλη μέρα. Πήγα την άλλη μέρα και πήρε το κοστούμι».

Μάνος Κατράκης: Το τέλος του πολέμου

Ο πόλεμος τελειώνει αλλά όχι και οι δυσκολίες. Ο Κατράκης επιστρέφει δυναμικά στο θέατρο αλλά η κομμουνιστική ιδεολογία του σε συνδυασμό με την αμετακίνητη στάση του, τον βάζουν σε νέες περιπέτειες.

Μάνος Κατράκης: Ο φάκελος του στην ασφάλεια

Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε ο φάκελος του Κατράκη στην Ασφάλεια ανοίγει το 1942 και δεν σταματάει να γεμίζει μέχρι και την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών. Οι κρατικές αρχές ζητούν από τον Κατράκη να υπογράψει δήλωση μετάνοιας. Το 1947 είχε έρθει η ώρα της εξορίας και των διωγμών. Όσο περισσότερο επιμένει ο Κατράκης τόσο πιο εκδικητικό γίνεται το κράτος απέναντί του.

Στη βιογραφία του μεγάλου ηθοποιού υπάρχει ένας συγκλονιστικός διάλογος με τη μητέρα του, από εκείνα τα δύσκολα χρόνια της εξορίας και των διώξεων.

– Τι είναι Μανόλη;
– Θες να ‘ρθω στο σπίτι, μάνα;
– Πώς θα ‘ρθεις;
– Ε… θα υπογράψω και θα ‘ρθω
– Ιντα να υπογράψεις;
– Δήλωση
– Ιντα δήλωση;
– Οτι δεν είμαι αυτό που είμαι…
– Και δεν είσαι;
– Είμαι
– Μην υπογράψεις, κερατά, μην υπογράψεις…