Γιατί οι άνθρωποι λατρεύουν τις θεωρίες συνωμοσίας;

Στη νέα πραγματικότητα της εποχής  του κορωνοιού, της πανδημίας που καταγράφει χιλιάδες θανάτους παγκοσμίως και κλονίζει την παγκόσμια οικονομία, με άγνωστες συνέπειες για το μέλλον, ένα διαχρονικό θέμα έχει κάνει την επανεμφάνιση του: αυτό της αλματώδους διάδοσης των θεωριών συνομωσίας.

Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν είναι κάτι που βλέπουμε πρώτη φορά. Ας θυμηθούμε: Ιός του AIDS: Δημιουργήθηκε σε εργαστήριο με την συνεργασία γιατρών και της CIA, με κύριο στόχο να επέμβουν στα γονίδια, έτσι ώστε να μεταδοθεί ο ιός στις φτωχές χώρες και μ΄ αυτόν τον τρόπο να μειωθεί ο πληθυσμός της γης. Προσελήνωση 1969:Ο άνθρωπος δεν πάτησε το πόδι του ποτέ στο φεγγάρι, ούτε καρφώθηκε η Αμερικανική σημαία στο έδαφος της σελήνης. Επρόκειτο για μια καλοστημένη και άρτια σκηνοθετημένη φάρσα των Αμερικάνων. Illuminati: Μια μυστική εταιρεία, ισχυρών ατόμων που έχουν ως πρωταρχικό τους μέλημα την ανατροπή του καθεστώτος και την ανάδειξη και δημιουργία μιας ‘’παγκόσμιας κυβέρνησης’’. Ο Έλβις ζει:Ο ροκ σταρ δεν πέθανε, σκηνοθέτησε τον θάνατο του για να αποσυρθεί από τα φώτα της δημοσιότητας και να ζήσει ως απλός άνθρωπος.

Σ΄ αυτόν τον μακρύ κατάλογο έρχονται να προστεθούν οι νέες θεωρίες συνωμοσίας για τον κορωνοϊό. Οι πιο διαδεδομένες είναι:

*Ο κορωνοϊός είναι προϊόν δημιουργίας της συνεργασίας του πανίσχυρου BillGatesο οποίος γνώριζε από πριν για τον ιό και σε συνεργασία με άλλους μεγιστάνες χρηματοδότησε την δημιουργία και διάδοση του SARS-CoV-2. Σκοπός τους η μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού.

*Όσοι γλυτώσουν από τον αφανισμό θα ελεχθούν από τους ισχυρούς μέσω εμφυτευμένων μικροτσίπ και μέσω της ανάπτυξης του δικτύου 5G.

*Το τελευταίο, το νέας γενιάς δίκτυο κινητής τηλεφωνίας, το οποίο δημιουργήθηκε στην Κίνα, είναι ικανό να μεταδώσει τον θανατηφόρο ιό, εξασθενώντας το ανοσοποιητικό, δημιουργώντας τελικά αναπνευστικά προβλήματα.

Γιατί όμως οι θεωρίες συνωμοσίας είναι τόσο ακραία γοητευτικές?

Το κίνητρο για τη δημιουργία των θεωριών συνομωσίας όπως αναφέρει ο Taguieff (Θεωρίες Συνωμοσίας, ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ, ΕΞΤΡΕΜΙΣΜΟΣ) είναι ο φόβος. Μια πραγματικότητα η οποία είναι αβέβαιη, άγνωστη, μη ελεγχόμενη, επιφέρει φόβο. Ξαφνικά γεγονότα στην παγκόσμια Ιστορία, στην παρούσα φάση ο κορωνοϊός, πυροδοτούν φοβικές καταστάσεις. Κάτω από το βάρος της ψυχολογικής επιβάρυνσης που εμπεριέχει θυμό, οργή, ματαίωση, αναζητείται ανακούφιση, κάτι που θα εξομαλύνει τον πόνο και θα εξηγήσει επαρκώς τους λόγους και τις αιτίες που οδήγησαν στην δυσάρεστη πραγματικότητα.

Εδώ έρχεται ο συνωμοσιολόγος να δώσει τις δικές του απαντήσεις. Το μοτίβο σε κάθε θεωρία συνομωσίας είναι ίδιο: Κάποιες κρυφές δυνάμεις, δρουν μυστικά, κακοπροαίρετα, με κακόβουλα σχέδια, έχοντας σκοπό να χειραγωγήσουν τους πολίτες. Κύριοι συνεργοί αυτών είναι τα ΜΜΕ τα οποία δρουν υπόγεια επίσης και αποκρύπτουν την αλήθεια. Τίποτα δεν γίνεται τυχαία, δεν υπάρχει σύμπτωση στις συνωμοσίες, όλα τα στοιχεία και τα γεγονότα συνδέονται μεταξύ τους, άρα η συνωμοσία είναι παγκόσμια.

Οι συνωμοσιολόγοι προβάλλουν τον εαυτό τους ως μικρούς ‘’σωτήρες’’ της ανθρωπότητας. Έχουν τη δική τους θεωρία, τη δική τους αλήθεια, η οποία είναι μονόπλευρη και απόλυτη. Ανήκουν στην ‘’καλή’’ πλευρά των ανθρώπων που σκοπό έχουν να ξεσκεπάσουν την σκευωρία και να τιμωρήσουν τους κακούς, οι οποίοι συνήθως είναι Εβραίοι, Μασόνοι, Κομμουνιστές. Μέσα από την αποκάλυψη της πραγματικότητας τα ύπουλα και υστερόβουλα σχέδια αυτών θα νικηθούν.

Εδώ πρέπει να γίνει λόγος σε μια ιδιαίτερη θεωρία συνωμοσίας που αφορά τους Έλληνες. Αφορά 3 άξονες: 1^ον: Γιατί προκλήθηκε η οικονομική κρίση? 2^ον: Ποιες είναι οι συνέπειες του μεταναστευτικού? 3^ον: Ποια είναι τα σχέδια του Σιωνισμού για την παγκοσμιοποίηση? Όπως αναλύει η Άννα Φραγκουδάκη (Ο Εθνικισμός και η άνοδος της ακροδεξιάς) οι θέσεις αυτές υποκινούνται από ακροδεξιά κόμματα όπως η ΧΑ. Στα κείμενα τους, μέσω διάχυτων ανακριβειών και εμφανούς μίσους και ρατσισμού, διακηρύττουν πως υπάρχει σχέδιο εξόντωσης των Ελλήνων. Πως η οικονομική κρίση αποσκοπούσε σ’ αυτό, πως με την  βιολογική ‘’αλλοίωση’’ του αίματος (στο μεταναστευτικό) μολύνονται οι Έλληνες, άρα μειώνονται οι ‘’γνήσιοι’’ εκπρόσωποι αυτών.

Τα ΜΜΕ προβάλλουν κατά κόρον τις συνωμοσίες ,προωθώντας την σκανδαλοθηρία, τις αδιασταύρωτες πληροφορίες, τα αρνητικά στερεότυπα. Έτσι, ο διάχυτος εθνικισμός για τα ελληνικά ιδεώδη μεγεθύνεται. Ακροδεξιές ομάδες που ήταν στο περιθώριο, βρίσκουν έδαφος να προβάλλουν τις θέσεις τους μέσω των διαφόρων bloggs. Φράσεις και λέξεις όπως: ‘’εθνικό συμφέρον’’, ‘’εθνική κυριαρχία’’, ‘’λαέ ξύπνα’’, ‘’Έλληνες’’, ‘’Ελληνόπουλα’’, ‘’μην είστε πρόβατα’’, ακούγονται σωρηδόν σ’ αυτά τα sites, κάνοντας επίκληση στο συναίσθημα των δικαιολογημένα, αβέβαιων πολιτών.

Το ζητούμενο όμως δεν είναι αν θα συνεχίσουν να υπάρχουν θεωρίες συνωμοσίας. Αυτό είναι βέβαιο καθώς αν το δούμε και από την αντίθετη πλευρά ,οι ισχυροί, το κράτος, αυτοί που κυβερνούν, πάντα θα αποκρύπτουν πολλές αλήθειες από τους πολίτες. Άλλωστε, υπάρχουν και θεωρίες συνωμοσίας που έχουν αποδειχθεί αληθινές. Το ζητούμενο είναι να μην βλέπει ο άνθρωπος παντού συνωμοσίες, να πιστεύει ότι τα πάντα κινούνται γύρω από μια συνωμοσία, οτιδήποτε συμβαίνει είναι μια συνωμοσία. Δεν πρέπει κανείς να παρασύρεται από αναλήθειες και ανακρίβειες, να έχει εμπιστοσύνη στην κρίση του, να ερευνά και να μην προβάλλει τον εαυτό του ως πραγματικό ‘’πρόβατο επί σφαγής’.

Μπορούμε βέβαια να εφαρμόσουμε μερικές απλές τεχνικές για να βγάλουμε συμπεράσματα ως προς την αξιοπιστία του άρθρου:

• websites που τελειώνουν σε lo (π.χ. Newslo). “Ειδικεύονται στο να παίρνουν κομμάτι ακριβούς πληροφορίας και να το “πακετάρουν” με άλλες που είναι λανθασμένα ή παραπλανητικά “γεγονότα”.
• websites που τελειώνουν σε “com.co”. Μπορεί να είναι οι ψευδείς εκδοχές πραγματικών ειδησεογραφικών πηγών.
• να υποψιάζεστε, όταν δεν βλέπετε κάποιο έγκυρο newssite να αναφέρει την ιστορία. Υπό νορμάλ συνθήκες, χρειάζονται περισσότερες από μια πηγές για ένα θέμα ή γεγονός.
• Περίεργα και παντελώς άγνωσταdomainnames.
• απουσία υπογραφής δημοσιογράφου ή αν υπάρχει πραγματικό όνομα να ελέγχετε τον αρθρογράφο με μια απλή αναζήτηση στο internet.
• αν ένα άρθρο σας κάνει να αισθανθείτε οργή αναζητήσετε και άλλες πηγές, ώστε να διαπιστώσετε πως σκοπός του κειμένου δεν ήταν να σας κάνει έξαλλους -όπως ανέφερε ψευδείς ειδήσεις-, ώστε να προκαλέσει shares -και έσοδα.
• ΠΟΙΟΣ; Ποιος το δημοσίευσε; Είναι ειδικός στο συγκεκριμένο θέμα;
• ΠΟΥ; Που δημοσιεύτηκε; Είναι η πηγή αξιόπιστη;
• ΠΟΤΕ; Πότε δημοσιεύτηκε ή ενημερώθηκε τελευταία φορά;
• ΓΙΑΤΙ; Για ποιο λόγο δημοσιεύτηκε; Για να μας ενημερώσει, να μας πείσει για μια γνώμη ή για προωθήσει ένα προϊόν;
• ΠΩΣ; Πώς αναπαράχθηκε; Από αξιόπιστα site ή κυρίως μέσω των κοινωνικών δικτύων;

Κατερίνα Νταούλα,

Φοιτήτρια Ψυχολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης