Δυσανεξία στη γλουτένη: Τα συμπτώματα που θα σας υποψιάσουν – Οι απαγορευμένες τροφές

Η γλουτένη είναι πρωτεΐνη που περιέχεται στο σιτάρι, στο κριθάρι, στη σίκαλη και σε μικρότερο βαθμό στη βρώμη. Η αποχή από τη γλουτένη είναι η βασική μέθοδος διαχείρισης – θεραπείας της κοιλιοκάκης. Μολονότι η βρώμη περιέχει πολύ μικρές ποσότητες γλουτένης, υπάρχουν ασθενείς που δεν ανέχονται ούτε μία μερίδα βρώμης την ημέρα, δείγμα ιδιαίτερης ευαισθησίας και επιμονής της ασθένειας.

Εάν η διάγνωση της κοιλιοκάκης καθυστερήσει αρκετά, η χρόνια δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφών από το έντερο μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όπως απώλεια βάρους, αναιμία κ.λπ.. Ωστόσο, οι κίνδυνοι για την υγεία που σχετίζονται με την κοιλιοκάκη, μειώνονται στο ελάχιστο ή μηδενίζονται όσο ακολουθεί κάποιος μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης.

Προσοχή! Εάν υπάρχει υποψία δυσανεξίας στη γλουτένη μην αλλάζετε τη δίαιτά σας πριν από τη διάγνωση! Απευθυνθείτε αμέσως στο γιατρό σας και ακολουθήστε το πρωτόκολλο εξετάσεων που θα σας υποδείξει. Δεν ενδείκνυται η αποφυγή μίας ολόκληρης ομάδας τροφίμων προληπτικά ή ακόμα και ο πλήρης αποκλεισμός μίας πρωτεΐνης όπως η γλουτένη λόγω εμφάνισης φουσκωμάτων ή γαστρεντερικών προβλημάτων.

Τα συμπτώματα των ασθενών με κοιλιοκάκη όταν καταναλώνουν τρόφιμα με γλουτένη διαφέρουν αρκετά, ενώ υπάρχουν πάρα πολλοί ασθενείς – σχεδόν το 50% – που δεν παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα, έτσι ώστε να προχωρήσουν στη διατροφική τους θεραπεία.

Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης μπορεί να είναι περισσότερα από ένα, ενώ η φύση τους διαφέρει. Μερικά από τα συνηθέστερα είναι:
• Πρήξιμο και πόνοι στην κοιλιά
• Χρόνια διάρροια / δυσκοιλιότητα
• Έμετοι
• Απώλεια βάρους
• Άχρωμα και δύσοσμα κόπρανα
• Δύσοσμα αέρια
• Σιδηροπενική αναιμία που δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε φαρμακευτική αγωγή
• Κόπωση
• Μειωμένη σωματική ανάπτυξη
• Πόνοι στις αρθρώσεις
• Ήπιας μορφής οστεοπενία κ. ά.

Τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη: Είναι τα δημητριακά σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη, καθώς και τα προϊόντα τους, όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, οι φρυγανιές, τα παξιμάδια και άλλα αρτοσκευάσματα όπως μπισκότα, βάφλες, μπάρες δημητριακών κλπ.

Ακόμη, υπάρχουν αρκετές κρυφές πηγές γλουτένης, όπως ορισμένα είδη αλλαντικών (π.χ. τα λουκάνικα), ορισμένα είδη τυριών (π.χ. blue cheese), έτοιμες σάλτσες, συσκευασμένοι χυμοί φρούτων, επεξεργασμένοι ξηροί καρποί, ορισμένα κονσερβοποιημένα τρόφιμα, ενώ δεν είναι απίθανο να συναντήσετε ίχνη γλουτένης ακόμα και σε τσίχλες.

Μεγάλη προσοχή και με τα αλκοολούχα ποτά που καταναλώνετε. Μακριά από τη μπύρα και όλα τα ποτά από βύνη! Ρωτήστε πριν καταναλώσετε κάποιο λικέρ ή κάποιο γλυκό ζεστό κρασί (Gluhwein, Punsch) και σίγουρα πριν καταναλώσετε ουίσκι (π.χ blended), διότι προστίθεται βύνη κατά την απόσταξη.

Τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης: Όλα τα νωπά λευκά και κόκκινα κρέατα (χωρίς να έχουν δεχθεί επεξεργασία, να είναι ήδη μαριναρισμένα κ.λπ.), όλα τα φρέσκα φρούτα (και αποξηραμένα) και λαχανικά, το φυσικό γιαούρτι, η κρέμα γάλακτος, τα περισσότερα είδη τυριών, τα αυγά, όλα τα όσπρια, το καλαμπόκι (και το καλαμποκάλευρο), το ρύζι (και το ρυζάλευρο), η πατάτα (και το πατατάλευρο), οι ξηροί καρποί χωρίς περαιτέρω επεξεργασία.

Τέλος, με τη βιομηχανία τροφίμων τα τελευταία χρόνια έχει γίνει εφικτή η παραγωγή αγαπημένων γεύσεων χωρίς γλουτένη, όπως τα μακαρόνια χωρίς γλουτένη, το ψωμί κ.ά.

Είναι απαραίτητο να αναφέρουμε ότι άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη, εάν χρησιμοποιούν τους ίδιους χώρους αποθήκευσης, τους ίδιους πάγκους και τα ίδια σκεύη προετοιμασίας των γευμάτων με την υπόλοιπη οικογένεια πρέπει πολύ τακτικά να καθαρίζουν καλά τα σημεία για να μη «μολυνθούν» τα τρόφιμα τους από γλουτένη. Ιδανικά, χρειάζονται διαφορετικά σκεύη.

Τέλος, να μην ξεχνάτε πως για όλα πλέον υπάρχουν διατροφικές λύσεις. Μπορείτε να μην στερήστε γεύσεις και να έχετε επιλογές. Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από ένα διαιτολόγο – διατροφολόγο με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος εάν χρειάζεστε καθοδήγηση.

Ευμένης Π. Καραφυλλίδης : Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος