Πώς να αναγνωρίσετε και να αντιμετωπίσετε την κατάθλιψη

Η κατάθλιψη παρουσιάζεται με μια ποικιλία συμπτωμάτων, αλλά το πιο κοινό είναι ένα βαθύ αίσθημα λύπης.

Άνθρωποι με κατάθλιψη μπορεί να νιώθουν κουρασμένοι, αβοήθητοι, απελπισμένοι και γενικά ξεπερασμένοι από την ίδια τη ζωή. Οι μικροχαρές δεν υπάρχουν πια και ο κόσμος τους μοιάζει σκοτεινός και εκτός ελέγχου.

Η κατάθλιψη μπορεί να χτυπήσει οποτεδήποτε, αλλά συχνότερα πρωτοεμφανίζεται στην ακμή της ηλικίας, μεταξύ 24-44 ετών. Μία στις τέσσερις γυναίκες και ένας στους δέκα άνδρες θα αντιμετωπίσουν την κατάθλιψη σε κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Συμπτώματα της κατάθλιψης

Η κατάθλιψη διαγιγνώσκεται εάν κάποιος νιώθει: συνεχή αισθήματα λύπης ή άγχους ή απώλεια ενδιαφέροντος ή απόλαυσης στις συνήθεις δραστηριότητές του και επιπλέον πέντε ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα για τουλάχιστον δύο συνεχείς εβδομάδες.

• Αλλαγή στην όρεξη με αποτέλεσμα απώλεια ή προσθήκη βάρους.
• Αϋπνία ή υπερυπνία
• Απώλεια ενεργητικότητας ή αυξημένη κούραση.
• Ανησυχία ή ευερεθιστότητα (υπερβολικό εκνευρισμό).
• Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής.
• Δυσκολία στη σκέψη, τη συγκέντρωση ή τη λήψη αποφάσεων.
• Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας ή απόπειρες αυτοκτονίας.

Ποια είναι τα αίτια της κατάθλιψης;

Διάφοροι παράγοντες παίζουν ρόλο στην έναρξη της κατάθλιψης: βιοχημικοί (ανεπάρκεια σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης στον εγκέφαλο), γενετικοί (κληρονομικότητα), η δομή της προσωπικότητας (άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση, αγχώδεις και απαισιόδοξοι), άλλες ασθένειες (καρκίνος, έμφραγμα, νευρολογικά ή ορμονικά προβλήματα), περιβάλλον (έκθεση σε αγχογόνους παράγοντες όπως βία, εκμετάλλευση, φτώχεια).

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι κατάθλιψη μπορεί να εμφανισθεί και στις ιδανικότερες συνθήκες ζωής.

Πώς θεραπεύεται η κατάθλιψη;

Δυστυχώς, όχι με απλούς, “φυσικούς” τρόπους όπως η άσκηση, η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών ή οι διακοπές. Είναι όμως η πλέον θεραπεύσιμη από τις ψυχικές διαταραχές, το 80%-90% των ανθρώπων ανταποκρίνεται καλά στην θεραπεία.

Πριν την έναρξη της θεραπείας, ο ψυχίατρος θα πρέπει να κάνει μία πλήρη διαγνωστική εκτίμηση διερευνώντας τα ειδικότερα συμπτώματα, το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό, το πολιτισμικό υπόβαθρο και τα περιβαλλοντικά αίτια της διαταραχής.

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα διορθώνουν τη χημική ισορροπία στον εγκέφαλο. Δεν είναι φάρμακα “κατασταλτικά”, “ευφορικά” ή ηρεμιστικά. Δεν είναι εθιστικά και γενικά δεν έχουν καμία δράση σε ανθρώπους που δεν έχουν κατάθλιψη.

Συνήθως χρειάζονται 3-6 εβδομάδες για να αναπτυχθεί πλήρως η δράση τους, η δε μέση διάρκεια της θεραπείας είναι 5 μήνες ή περισσότερο, από τη στιγμή που τα συμπτώματα καλυτερεύουν. Είναι φάρμακα πολύ ασφαλή στη χρήση τους με ελάχιστες σπάνιες παρενέργειες.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία ή “θεραπεία δια του λόγου” μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε μόνη της για τη θεραπεία της ήπιας κατάθλιψης ή σε συνδυασμό με αντικαταθλιπτικά φάρμακα στην μέτρια ή σοβαρή κατάθλιψη. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει μόνο τον ασθενή ή και άλλα άτομα.

Η οικογενειακή θεραπεία ή η θεραπεία ζεύγους βοηθά στο να συζητηθούν κάποια γενικότερα θέματα και προβλήματα που δημιουργούνται μέσα στα πλαίσια αυτών των στενών σχέσεων.

Η ομαδική θεραπεία περιλαμβάνει ανθρώπους με παρόμοια προβλήματα. Ανάλογα με την βαρύτητα της κατάθλιψης, η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει λίγες εβδομάδες ή και σημαντικά περισσότερο.

Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, σημαντική βελτίωση παρατηρείται μετά από 10-15 συναντήσεις. Η κατάθλιψη ποτέ δεν είναι “φυσιολογική” και πάντοτε προξενεί άσκοπο πόνο. Με την κατάλληλη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να θεραπευθεί με επιτυχία.

Λύπη και κατάθλιψη δεν είναι το ίδιο

Ενώ το αίσθημα λύπης θα υποχωρήσει με τον καιρό, η διαταραχή της κατάθλιψης μπορεί να συνεχίσει για μήνες, ακόμα και για χρόνια.

Η κατάθλιψη είναι μία ασθένεια που επηρεάζει αρνητικά το συναίσθημα, τη σκέψη και τις πράξεις.

Είναι μία συνηθισμένη ασθένεια που χτυπά περίπου έναν στους δέκα ανθρώπους στο γενικό πληθυσμό. Η κατάθλιψη δεν κάνει διακρίσεις, προσβάλλει άνδρες και γυναίκες, νέους και ηλικιωμένους, ανθρώπους κάθε μόρφωσης και εισοδήματος.

Ευτυχώς η κατάθλιψη είναι ιάσιμη. Η πλειοψηφία (80%-90%) των ανθρώπων που θα λάβουν θεραπεία θα βρουν σημαντική βελτίωση, ενώ σχεδόν το σύνολό τους θα βρουν κάποια ανακούφιση από την ιατρική φροντίδα.

Δυστυχώς, μπορεί κανείς να μην αναγνωρίσει τα συμπτώματά του ως σημάδια ασθένειας ή μπορεί να φοβηθεί τις αντιδράσεις συνεργατών, φίλων και οικογένειας.

Αποτέλεσμα: χιλιάδες άνθρωποι με κατάθλιψη δεν λαμβάνουν θεραπεία και αντιμετωπίζουν, χωρίς λόγο, προβλήματα με την δουλειά ή τις σχέσεις τους.

Πηγή: Γιατροί SOS / Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία
Κώστας Σουρβάνος, SOS Ψυχίατρος