Η Ελλάδα ηγέτης της Μεσόγειου. Μπορεί;

του Μικέλη Σωτ. Χατζηγάκη (Αναδημοσίευση από την ΕΣΤΙΑ)

Την προηγούμενη εβδομάδα με αφορμή την επίσκεψη Τσίπρα στον Λευκό Οίκο ακούσαμε πολλά και διάφορα για την εξωτερική πολιτική της Ελλάδος. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τα επουσιώδη έχει γίνει πλέον φανερό ότι το μείζον είναι ότι «ξαναμοιράζεται η τράπουλα» στην Νοτιοανατολική Ευρώπη και η Ελλάδα έχει μια τρομακτική ευκαιρία να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στο νέο status quo που διαμορφώνεται. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να εξετάσουμε το ταξίδι στην Ουάσιγκτον.

Η Αμερικανική διπλωματία, όσο αλλοπρόσαλλος και να μας φαίνεται ο Πρόεδρος Τραμπ, δεν κάνει κινήσεις στην τύχη. Μετά την αποτυχημένη «Αραβική Άνοιξη» και ιδιαίτερα μετά την ριζοσπαστικοποίηση της Τουρκίας το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ έχει χτυπήσει συναγερμό για τους κινδύνους που ανοίγονται στην μεσόγειο. Η περιοχή μας είναι πολύ σημαντική για τουλάχιστον τέσσερις λόγους. Πρώτον, γιατί υπάρχουν τα Στενά του Βοσπόρου και η Διώρυγα του Σουέζ που είναι ζωτικής σημασίας για τα εμπορικά συμφέροντα του Δυτικού κόσμου. Δεύτερον, γιατί η ροή των εκατομμυρίων προσφύγων και μεταναστών περνάει από την περιοχή. Τρίτον, γιατί υπάρχουν πετρέλαια στο Αιγαίο. Τέταρτον, γιατί τα βαλκάνια είναι μια ιδιαίτερα ασταθής περιοχή και χρειάζεται μόνο ένα «φάλτσο» για να πάρουν φωτιά, κάτι που θα είχε απρόσμενες αρνητικές συνέπειες για την σταθερότητα όλης της Ευρώπης.

Την προηγούμενη εβδομάδα ο Τζέιμς Σταυρίδης, πρύτανης της σχολής Διπλωματίας Φλέτσερ στο Ταφτς και ένας από τους ανθρώπους κλειδιά του κατεστημένου της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, έγραψε ένα άρθρο στο Bloomberg («Here’s how to pull Turkey back from the brink») που επιχειρηματολογούσε γιατί οι ΗΠΑ πρέπει οπωσδήποτε να τα βρουν με την Τουρκία. Ωστόσο, με πρόεδρο τον Ντόναλτ Τραμπ αυτό φαίνεται από πολύ δύσκολο έως απίθανο. Και αυτή την βαθιά κόντρα μεταξύ ΗΠΑ – Τουρκίας η χώρα μας πρέπει να την εκμεταλλευτεί στο έπακρο.

Συνεπώς, η Ελλάδα πρέπει να κάνει ευρύτερες κινήσεις στην διπλωματική σκακιέρα και να μην αναλωθεί μόνο σε μερικές φωτογραφίες εντός του Λευκού Οίκου όπως μέχρι στιγμής φαίνεται να κάνει. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να κάνει το «follow up» και να επιδιώξει εμβάθυνση των σχέσεων μας με τις ΗΠΑ σε πολλά πεδία. Όμως, δεν φτάνει μόνο αυτό. Στο γεωπολιτικό κομμάτι η Ελληνική κυβέρνηση οφείλει να κινηθεί δυναμικά στην διεύρυνση της συνεργασίας της με Ισραήλ, Κύπρο και Αίγυπτο. Στο γεωοικονομικό σκέλος η Ελλάδα μπορεί να εκμεταλλευτεί τις πρόσφατες ανακαλύψεις φυσικού αερίου λίγο έξω από την Κύπρο, που σε συνδυασμό με την αύξηση των υπεράκτιων γεωτρήσεων από παγκόσμιους πετρελαϊκούς κολοσσούς όπως η Total, ENI, Exon Mobil και άλλους, αναδεικνύουν τις δυνατότητες της περιοχής. Αν κινηθούμε επιδέξια μπορούμε να μετατρέψουμε την Ελλάδα σε στρατηγικής σημασίας διαμετακομιστικό κέντρο ενέργειας με πολλαπλά οικονομικά και αμυντικά οφέλη.

Αυτή είναι η ευκαιρία μας. Μια ευκαιρία που ανοίγεται σπάνια. Η Ελληνική κυβέρνηση οφείλει να χαράξει έναν ξεκάθαρο σχεδιασμό για να γίνει η Ελλάδα ο ηγέτης στον χώρο της Μεσογείου και της Νότιο-Ανατολικής Ευρώπης, και να καρπωθεί τα πολλαπλά κέρδη από την σημερινή αναδιάταξη. Είναι πολύ κρίμα τέτοιες ευκαιρίες να εξαντλούνται σε μερικές φωτογραφίες για εσωτερική κατανάλωση.

*Ο Μικέλης Χατζηγάκης είναι οικονομολόγος – πολιτικός επιστήμων (LSE, Tufts). Σήμερα είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στην Σχολή Κέννεντυ του Χάρβαρντ.