Τι φέρνει η συμφωνία των Πρεσπών για τα μακεδονικά προϊόντα

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το όνομα Μακεδονία δεν αναφέρεται απλώς σε μια γεωγραφική έκταση αλλά και σε μια μακραίωνη ιστορία και ως τέτοιο μπορεί να προσδώσει ιδιαίτερο κύρος και αναγνωρισιμότητα σε ένα προϊόν.

Αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις στη Βόρεια Ελλάδα έχουν επενδύσει σε τέτοιες εμπορικές ονομασίες και ανησυχούν ότι μέσα από τη διαδικασία της συμφωνίας οι βόρειοι γείτονές μας θα διεκδικήσουν και αυτοί τα οφέλη από την ταυτότητα «μακεδονικός».

Η ανησυχία επιτείνεται και από συγκεκριμένη παράγραφο της συμφωνίας όπου ρητά αναφέρονται τα ακόλουθα:

«Σε σχέση με τα προαναφερόμενα ονόματα και ορολογίες στις εμπορικές ονομασίες (commercial names), τα εμπορικά σήματα και τις επωνυμίες (trademarks και brand names), τα Μέρη συμφωνούν να υποστηρίξουν και να ενθαρρύνουν τις επιχειρηματικές κοινότητές τους να θεσμοθετήσουν έναν ειλικρινή, δομημένο και με καλή πίστη διάλογο, στο πλαίσιο του οποίου θα επιδιώξουν και θα βρουν αμοιβαίως αποδεκτές λύσεις στα θέματα που πηγάζουν από τις εμπορικές ονομασίες (commercial names), τα εμπορικά σήματα και τις επωνυμίες (trademarks και brand names) και όλα τα σχετικά ζητήματα σε διμερές και διεθνές επίπεδο.

Για την υλοποίηση των προαναφερόμενων προνοιών, θα δημιουργηθεί μια διεθνής ομάδα ειδικών η οποία θα αποτελείται από εκπροσώπους των δύο κρατών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την κατάλληλη συνεισφορά των Ηνωμένων Εθνών και του ΔΟΤ. Αυτή η ομάδα ειδικών θα συγκροτηθεί εντός του 2019 και θα ολοκληρώσει την εργασία της εντός τριών ετών».

Παραχωρήσεις
Κύκλοι της αγοράς εκτιμούν έτσι ότι μέσα από την όλη διαδικασία της διαπραγμάτευσης για τα εμπορικά σήματα και τις επωνυμίες θα υπάρξουν αναγκαστικά σημαντικές παραχωρήσεις προς την άλλη πλευρά ως προς τη χρήση των ενδείξεων «Μακεδονία» ή «Μακεδονικός».

Τον κώδωνα του κινδύνου για αυτό το ζήτημα έκρουσε χθες ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας, ο οποίος μιλώντας στο Export Summit VI που διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδας (ΣΕΒΕ) υποστήριξε ότι η υπόθεση των εμπορικών σημάτων των μακεδονικών εταιρειών, με τη χρήση του «μακεδονικός», μπορεί να εξελιχθεί σε «εθνικό επιχειρηματικό εφιάλτη», ενώ υπογράμμισε ότι «εμείς θα συνεχίσουμε να προβάλλουμε την Μακεδονία μας, τον τουρισμό μας, τις μακεδονικές επιχειρήσεις, τα μακεδονικά προϊόντα που είναι αποκλειστικά και μόνο ελληνικά προϊόντα».

Από τη μεριά του ο υφυπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Στέργιος Πιτσιόρλας υποστήριξε ότι ήδη λαμβάνονται μέτρα για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα. «Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα, να μπούμε στις διαδικασίες πιστοποίησης και κατοχύρωσης των σημάτων επιχειρήσεων και προϊόντων», υπογράμμισε χαρακτηριστικά ο ίδιος, προσθέτοντας ότι εντός των επόμενων ημερών θα υπάρξει ενημέρωση του επιχειρηματικού κόσμου για τις συγκεκριμένες διαδικασίες, που προωθούνται από το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης. Επεσήμανε μάλιστα ότι τόνισε ότι οι στην Ελλάδα για εσωτερική χρήση έχουμε 64 κατοχυρώσεις σημάτων και προϊόντων από μακεδονικές επιχειρήσεις, δέκα για ευρωπαϊκή χρήση και καμία για διεθνή, όταν όπως επισήμανε ο ίδιος, στην πΓΔΜ τα αντίστοιχα νούμερα αφορούν σε 137 για εσωτερική χρήση, καμία για την Ευρώπη και δύο για διεθνή.

Οι δύο διαστάσεις
Ως προς την ουσία του ζητήματος υπάρχουν δύο διαστάσεις. Από τη μια, το καθεστώς της Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης, από την άλλη τα εμπορικά σήματα. Ως προς το πρώτο ζήτημα η ονομασία «Μακεδονικός» έχει κατοχυρωθεί και είναι Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη για οίνους από την Ελλάδα, σύμφωνα με την Εθνική Νομοθεσία (Υ.Α. Αριθ. 110822 – ΦΕΚ 87Β/20.9.1932, Υ.Α Αριθ. 340576/1.9.1989 – ΦΕΚ 694/Β/15.9.1989) και την Κοινοτική Νομοθεσία (Κανονισμοί (ΕΚ): 1234/2007, 607/2009, 753/2002, 1234/2007, 491/2009, 2009/C 187/01). Η Ελληνική Προστατευόμενη Ένδειξη για τους οίνους «Μακεδονία» είναι κατοχυρωμένη στην επίσημη Κοινοτική βάση e-bacchus. Χρησιμοποιείται μόνο για ελληνικούς οίνους που προέρχονται από το γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας και από συγκεκριμένες ποικιλίες οινοστάφυλων. Η κατοχύρωση αυτή αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση και επεκτείνεται στις συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τρίτες χώρες. Γι’ αυτό το λόγο και μέχρι τώρα η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όποτε χρειάστηκε να πάρει θέση είναι πώς δεν μπορούν να κυκλοφορούν κρασιά από την πΓΔΜ με την ένδειξη «Μακεδονικός / Μακεδονία». Αντίστοιχη προστασία υπάρχει για τις επωνυμίες «Τσίπουρο Μακεδονίας» και «Ούζο Μακεδονίας».

Παρ’ όλα αυτά οι οινοπαραγωγοί υποστηρίζουν ότι με τη συμφωνία Τσίπρα – Ζάεφ η συμφωνία για την ΠΓΕ «Μακεδονία» είναι απροστάτευτη. Ο πρόεδρος του Αγροτικού Αμπελουργικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Vaeni Νάουσα και επικεφαλής του Συνδέσμου Οινοποιών και Αμπελουργών της Ζώνης Νάουσας, Γιώργος Φουντούλης υποστήριξε ότι «αν περάσει αυτή η συμφωνία θα καταστραφούμε», τονίζοντας ότι «αυτή την στιγμή 11 από τα 16 συνολικά κρασιά μας έχουν χαρακτηριστεί σαν ΠΓΕ Μακεδονία. Εξάγουμε σε πάνω από 35 χώρες σε όλο τον κόσμο. Τώρα θα έρθουν οι Σκοπιανοί και θα “κλέψουν” αγορές που κάναμε πολλά χρόνια για να τις κερδίσουμε. Οι Σκοπιανοί θα μπούνε σε αυτές τις αγορές με τα χαμηλά κόστη παραγωγής και τους μηδενικούς φόρους που έχουν και εμείς δεν θα έχουμε κανένα μέλλον».

Ως προς τα εμπορικά σήματα και ονόματα, η κατάσταση είναι πιο σύνθετη, μια που παρότι δεν μπορεί να υπάρξει μια καθολική διεκδίκηση Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης, καθώς αυτή αφορά προϊόντα που έχουν τέτοια χαρακτηριστικά που τα συνδέουν με μια ορισμένη περιοχή και όχι απλώς προϊόντα που κατασκευάζονται σε μια περιοχή. Ωστόσο, είναι σαφές ότι χωρίς μια επιθετική προσπάθεια από τις ελληνικές αρχές να υποστηρίξουν τη μαζική και έγκαιρη διεθνή κατοχύρωση εμπορικών σημάτων με τον προσδιορισμό «Μακεδονία / Μακεδονικός» αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπες με την προοπτική να χάσουν το συγκριτικό πλεονέκτημα που αυτός ο προσδιορισμός μπορεί να προσδώσει.

Ουσιαστικά, έχουμε να κάνουμε με μια πλευρά της διαπραγμάτευσης που μπορεί να μην έχει τους «συμβολισμούς» τους οποίους έχουμε συνηθίσει να ασχολούμαστε σε σχέση με το «Μακεδονικό» (όνομα, ταυτότητα, ιστορία), αλλά στην πραγματικότητα έχει πολύ πιο άμεσο αντίκτυπο για πολλές επιχειρήσεις και για χιλιάδες παραγωγούς και εργαζομένους.
in.gr