Αίμα στα ούρα: Tι μπορεί να κρύβει, πότε πρέπει να ανησυχούμε

Αντιθέτως, περιμένουν να δουν αν θα ξαναεμφανιστεί το φαινόμενο, ελπίζοντας ότι θα υποχωρήσει μόνο του. Ετσι εάν δεν επαναληφθεί εφησυχάζουν και αμελούν να επικοινωνήσουν με τον γιατρό τους. Η τακτική αυτή όμως δεν είναι σύμμαχος της καλής υγείας διότι η αιματουρία μερικές φορές υποκρύπτει σοβαρά προβλήματα που πρέπει να διαγνωστούν άμεσα.

«Είναι λανθασμένη η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση πως αν δούμε αίμα μία φορά στα ούρα μας και ύστερα υποχωρήσει, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας» λέει ο χειρουργός-ουρολόγος δρ Ηρακλής Πούλιας, τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας.

Και συνεχίζει: «Η ιατρική συμβουλή είναι απαραίτητη ακόμα κι αν το αίμα στα ούρα φανεί μόνο μία φορά μέσα σε μία ημέρα ή ακόμα και κατά το σκούπισμα στο χαρτί. Και αυτό διότι μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές αιτίες, που κυμαίνονται από τις πιο αθώες έως τις πιο σοβαρές».

Η ποσότητα των κυττάρων που απαιτείται για να αλλάξουν χρώμα τα ούρα είναι πολύ μικρή και η αποβολή της συνήθως είναι ανώδυνη. Αν όμως πρόκειται για πήγματα αίματος, τότε ο πάσχων μπορεί να αισθανθεί πόνο.

Αντίστοιχα, η μικροσκοπική αιματουρία είναι η ανίχνευση ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα κατά την εξέτασή τους στο μικροσκόπιο. Η μικροσκοπική αιματουρία είναι ανώδυνη, διότι προκαλείται από τη διαφυγή ελάχιστων κυττάρων του αίματος στα ούρα.

Πόσο συχνή είναι η αιματουρία; Μικροσκοπική ή μακροσκοπική, η αιματουρία είναι πολύ συνηθισμένη. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Harvard αναφέρουν για παράδειγμα ότι ίχνη αίματος ανευρίσκονται σε ποσοστό έως και 18% όλων των αναλύσεων αίματος ρουτίνας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο συναγερμός αποδεικνύεται τελικά ότι ήταν ψευδής. Οχι, όμως, σε όλες.

Από πού μπορεί να προέρχεται το αίμα που βλέπει κάποιος στα ούρα του; Η συνηθέστερη θέση εντοπισμού του είναι η ουροδόχος κύστη, απαντά ο κ. Πούλιας. Μπορεί όμως να προέρχεται από οποιοδήποτε όργανο του ουροποιητικού συστήματος: τους νεφρούς, τους ουρητήρες (είναι τα «σωληνάκια» που συνδέουν τους νεφρούς με την κύστη) ή την ουρήθρα (από αυτήν αποβάλλονται τα ούρα από τον οργανισμό).

Παράγοντες κινδύνου

Οποιοσδήποτε μπορεί να εκδηλώσει αιματουρία, αλλά είναι πιο συχνή σε ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες. Τα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών και οι καπνιστές είναι δύο από αυτές που έχουν υψηλά ποσοστά αιματουρίας.

Αλλες ομάδες υψηλού κινδύνου είναι όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό νεφρικής νόσου, ατομικό ιστορικό λίθων στο ουροποιητικό, καλοήθη υπερπλασία του προστάτη αλλά και εκείνοι που ταλαιπωρούνται από ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις (π.χ. στρεπτόκοκκο).

Η αιματουρία είναι επίσης πιο συχνή μετά από έντονη γυμναστική, όπως το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί σε ασθενείς που λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται ορισμένα αντιθρομβωτικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, αντιβιοτικά, διουρητικά, αντιεπιληπτικά, αντισυλληπτικά, χημειοθεραπευτικά κ.λπ.

«Οταν ένα φάρμακο είναι πιθανό να προκαλέσει αιματουρία, το αναγράφει στο φύλλο οδηγιών χρήσης. Οποιος υποψιάζεται ότι το φάρμακό του μπορεί να του προκαλεί αυτή την παρενέργεια, πρέπει να συμβουλεύεται τον θεράποντα ιατρό του» .

Ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις κατά τις οποίες η κόκκινη χροιά των ούρων δεν οφείλεται σε αιματουρία. Αυτό λ.χ. συμβαίνει μετά από πρόσφατη κατανάλωση παντζαριών ή όταν συνδυάζεται με έμμηνο ρύση ή αιμορραγία από τον πρωκτό (π.χ. εξαιτίας αιμορροΐδων).

Πιθανές αιτίες

Οι λόγοι για τους οποίους εμφανίζεται αίμα στα ούρα είναι πάρα πολλοί. Οι πιο «αθώοι» είναι λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης (κυστίτιδα, ουρολοίμωξη) ή των νεφρών (πυελονεφρίτιδα), διαταραχές του προστάτη (καλοήθης υπερπλασία, προστατίτιδα), ένας τραυματισμός (π.χ. της κύστης ή του νεφρού), η σκληρή προπόνηση (κυρίως το τρέξιμο), μια πέτρα στην κύστη ή στο νεφρό. Η σεξουαλική δραστηριότητα επίσης μπορεί να προκαλέσει αιματουρία, το ίδιο και η ενδομητρίωση.

Στις πιο σοβαρές αιτίες αιματουρίας συμπεριλαμβάνονται:

• Καρκίνος σε κάποιο όργανο του ουροποιητικού. Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως στο 30% των περιπτώσεων εκδηλώνεται με αιματουρία στα αρχικά στάδια. Στις γυναίκες, η ηλικία άνω των 60 ετών, το ιστορικό καπνίσματος και η μακροσκοπική αιματουρία αποτελούν τους ισχυρότερους προάγγελους για ουρολογικό καρκίνο, σύμφωνα με διεθνείς μελέτες. Η αιματουρία είναι επίσης το συχνότερο σύμπτωμα του καρκίνου του νεφρού και του προχωρημένου καρκίνου του προστάτη.
• Φλεγμονή στο νεφρό, την ουρήθρα, την ουροδόχο κύστη ή τον προστάτη.
• Κληρονομικές παθήσεις, όπως διαταραχές της πήξης του αίματος (π.χ. αιμορροφιλία), δρεπανοκυτταρική νόσος (μεγάλο ποσοστό των ερυθρών αιμοσφαιρίων έχουν σχήμα δρεπάνου), πολυκυστική νόσος των νεφρών (αναπτύσσονται πολλές κύστεις στους νεφρούς).

«Οταν η αιματουρία συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, είναι πιο εύκολο να εντοπιστεί η αιτία της. Ωστόσο χρειάζεται λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού και συχνά εργαστηριακές ή άλλες εξετάσεις για να γίνει σωστή διάγνωση».

«Ακόμα και μια ουρολοίμωξη, την οποία πολύς κόσμος θεωρεί αθώα κατάσταση, μπορεί τελικά να προκαλέσει βλάβες στους νεφρούς εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και σωστά».

Επομένως, «το αίμα στα ούρα πρέπει να ελέγχεται αμέσως από τον γιατρό, ακόμα κι αν δεν συνοδεύεται από κανένα άλλο σύμπτωμα, εμφανίστηκε μία φορά, η ποσότητά του ήταν πολύ μικρή και ο ασθενής δεν είναι καν βέβαιος ότι ήταν αίμα» καταλήγει.

Ηρακλής Πούλιας: Χειρουργός – Ουρολόγος