ΑΣ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΤΙΣ ΠΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ, ΑΚΟΗ, ΟΣΦΡΗΣΗ, ΓΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΦΗ

Του πρωτοπρεσβύτερου Αθανασίου Πολ. Τύμπα, Θεολόγου- Μουσικού

Μετά την Αγία Γραφή, τους βίους των Αγίων και το Γεροντικό ένα πολύτιμο βιβλίο που δεν πρέπει να λείπει από τη βιβλιοθήκη κανενός Ορθοδόξου Χριστιανού είναι το «Συμβουλευτικό Εγχειρίδιο» ή «Περί φυλακής των πέντε αισθήσεων» του Aγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Όταν δεν προσέχουμε τι ακούμε και αφήνουμε διεφθαρμένες μελωδίες, που έχουν σκοπό μόνο την ηδονή, να περνούν μέσα στην ψυχή μας τότε εξασθενίζει εκείνο το υπερήφανο και ανδρικό φρόνημα που διαθέτει ο άνθρωπος και σιγά-σιγά εκθηλύνεται. Ο Ξενοκράτης έλεγε στους νέους μαθητές του να φορούν ωτοασπίδες για να διαφυλάττουν τα αυτιά τους από τις ηδονικές και απρεπείς συνομιλίες. Ο πολυμήχανος Οδυσσέας έκλεισε τα αυτιά του με κερί για να μην ακούσει τις γλυκές και υπνωτικές φωνές των Σειρήνων και φονευθεί.
Τα παιδιά μας οφείλουμε να τα μεγαλώσουμε με τα γνήσια δημοτικά μας τραγούδια που μιλούν με σεβασμό για τον έρωτα και μας προτρέπουν όλους να κινούμαστε μέσα στη ζωή με αρχοντιά και λεβεντιά. Η σκληρή Ροκ μουσική και τα χαμηλού επιπέδου λαϊκά τραγούδια υποβιβάζουν τη νοημοσύνη τόσο των μικρών όσο και των μεγάλων.
Αυτό όμως για το οποίο περισσότερο πρέπει να κλείνουμε τα αυτιά μας είναι οι διαβολές και οι κατακρίσεις των αδελφών μας. Με αυτές προξενούμε κακό σε τρία πρόσωπα ταυτόχρονα, στον εαυτό μας, σ’ αυτόν που μας ακούει και σ’ αυτόν που κατακρίνουμε. Σκεφτήκαμε ποτέ γιατί ο διάβολος έχει αυτό το όνομα;
Καθαρό από τις αποπνιχτικές ευωδίες των αρωμάτων, ας διατηρούμε και το αισθητήριο της όσφρησης. «Να μην εκθηλύνουμε την όσφρηση. Να μην τιμούμε τις πολυτέλειες των μύρων» κήρυξε ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στον λόγο του για το Πάσχα. Σήμερα δυστυχώς αρώματα δεν βάζουν μόνον οι γυναίκες αλλά και οι άνδρες. Ας μην ξεχνούμε ότι οι μοναχοί δεν λούζονται ποτέ και όμως τα σώματά τους αποπνέουν ευχάριστη οσμή και ευωδία. Όλοι μπορούμε να είμαστε καθαροί και περιποιημένοι, όμως δεν υπάρχει λόγος να προκαλούμε με την εμφάνισή μας και τα αρώματα ούτε οι άνδρες ούτε οι γυναίκες. Ας προκαλούμε με τις αρετές της ψυχής και όχι με τα κάλλη του σώματος.
Η επόμενη αίσθηση που πρέπει να προσέχουμε είναι η γεύση. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε το φαγητό με τρεις τρόπους, με εγκράτεια, με αυτάρκεια ή με κορεσμό. Εγκράτεια είναι όταν κάποιος μολονότι πεινάει ακόμη συγκρατείται και σηκώνεται από το τραπέζι πεινασμένος. Αυτάρκεια είναι όταν τρώμε το απαραίτητο φαγητό και κορεσμός όταν σηκωνόμαστε μπουκωμένοι και φουσκωμένοι από το φαγητό.
Ο Μέγας Βασίλειος προτείνει στους νέους την εγκράτεια λέγοντας: «Η νέκρωση και η υποδούλωση του σώματος με τίποτα άλλο δεν κατορθώνεται τόσο, όσο με την εγκράτεια. Διότι η νεότητα που βράζει και δύσκολα αντιστέκεται στις ορμές, ελέγχεται με την εγκράτεια», (Όροι κατά πλάτος 15). Σ’ αυτό βοηθά πολύ να μάθουμε τα παιδιά μας να τηρούν την νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, ώστε να γίνονται προσωπικότητες ισχυρές και ελεύθερες από πάθη.
Το τελευταίο μας αισθητήριο είναι η αφή, η οποία αν και θεωρείται ότι είναι κυρίως στα χέρια περιλαμβάνει όλη την επιφάνεια του σώματος. Έλεγε ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης:«Η αφή επί πλέον είναι κατάφυτος Παράδεισος, το δουλικό και τυφλό αισθητήριο, το οποίο ίσως η φύση το δημιούργησε μόνο για τους τυφλούς». Το έλεγε αυτό διότι είναι δύσκολο να ελευθερωθεί κάποιος από την ενέργεια της αφής. Η αφή είναι η αίσθηση που βρίσκεται πιο κοντά στην πράξη της αμαρτίας. «Ας μη γινόμαστε μαλθακοί με απαλά ενδύματα και στρώματα, διότι το μόνο κέρδος απ’ αυτά είναι η απομάκρυνση από την αρετή», (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος).
Ας φροντίσουμε λοιπόν να καθαρίσουμε την ψυχή μας από τους μολυσμούς που φέρνουν τα αισθητήρια από έξω προς τα μέσα. Σαν χείμαρροι τα αισθητήρια, όταν δεν ελέγχονται από τον ηγεμόνα νου, γεμίζουν την ταλαίπωρη ψυχή μας με πάθη καταργώντας την πνευματική της ελευθερία. «Και χείμαρροι ανομίας με συντάραξαν», (Ψαλμ.17,5). Ας μιμηθούμε τους αγίους στον έλεγχο των αισθήσεων, ώστε να ζούμε ελεύθεροι από τα πάθη, αμήν.