Ένας διωγμός από το να συμμετέχουν στην κοινωνία μας. Όλα αυτά τα αρνητικά μηνύματα εσωτερικεύονται μέσα τους, στο είναι τους. Μερικές φορές εκφράζονται ακόμη και από τα ίδια τα άτομα με αναπηρίες. Κάτι που δημιουργεί ακόμα περισσότερα εμπόδια στη συμμετοχή τους στην καθημερινή ζωή και τις κοινωνίες.

Ευτυχώς όλο και περισσότερα ΑμεΑ βρίσκουν τη φωνή τους και διεκδικούν τα δικαιώματα τους. Αντιμετωπίζουν τις προκαταλήψεις, τις λάθος αντιλήψεις, τους ορισμούς και τα μοντέλα αναπηρίας που υπάρχουν και υφίστανται. Με τον τρόπο ζωής τους τονίζουν πόσο σημαντικό είναι να προχωρήσουμε μπροστά, να ξεκολλήσουμε από το ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας. Αυτό που δηλώνει πως το άτομο με την αναπηρία είναι αυτό που έχει το πρόβλημα. Να περάσουμε στην εποχή που θα εμβαθύνουμε στο κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας. Αυτό που κατοχυρώνει πως το πρόβλημα είναι οι κοινωνίες. Πως έχουν την ευθύνη να αλλάξουν, να προσαρμοστούν και να δημιουργηθούν κοινωνίες που συμπεριλαμβάνουν τους πάντες.

Παρακάτω θα εξηγήσω ποιες είναι οι πέντε βασικές διαφορές των δυο μοντέλων της αναπηρίας. Αν τις γνωρίσουμε καλύτερα, τότε θα κατανοήσουμε γιατί πρέπει να προβούμε σε αυτή την αλλαγή άμεσα. Σε μια αλλαγή όπου οι κοινωνίες χτίζονται και κατασκευάζονται με καθολική σκέψη και πλάνο ενσυναίσθησης. Να μπορέσουμε να πιέσουμε όλοι μαζί, τους πολιτικούς, τα κράτη και όσους παίρνουν αποφάσεις, ώστε αυτές να είναι περιληπτικές.

Είναι υπέροχο πως σήμερα βλέπουμε όλο και περισσότερα άτομα με αναπηρίες να ζουν και να κυκλοφορούν ανάμεσα μας. Να εμπλέκονται με την πολιτική ζωή, να εργάζονται σε κάθε εργασιακό επίπεδο, σε μη κυβερνητικούς οργανισμούς, σε ιατρικές εταιρίες, να κατέχουν κυβερνητικές θέσεις. Όλοι μαζί ενωνόμαστε για ένα και μοναδικό σκοπό: να δηλώσουμε πως η αναπηρία δεν πρέπει να αποτελεί φραγμό! Το ίδιο όπως και για την ηλικία, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την καταγωγή και τον φυλετικό προσδιορισμό.

Ο κοινός παρονομαστής και τα αίτια του ρατσισμού.

Εάν έχουν έναν κοινό παρονομαστή όλα τα παραπάνω είναι πως όλοι τους αντιμετωπίζουν ή έχουν αντιμετωπίσει τον ρατσισμό, τη βία, την κακομεταχείριση, το φόβο, τον εκφοβισμό, ακόμα και το θάνατο. Μόνο και μόνο επειδή έτυχε να είναι διαφορετικοί από αυτό που ονομάζεται τυπικό άτομο. Φυσιολογικό, χωρίς ανωμαλίες, χωρίς ιδιαιτερότητες και χωρίς να ξεχωρίζει από τη μάζα. Μα ποιος ορίζει τι είναι διαφορετικό, τι είναι φυσιολογικό; Ο άνθρωπος, εμείς, η μάζα δηλαδή, που στην προσπάθεια της να ξεχωρίσει, αποκληρώνει άλλους από το κοινωνικό σύνολο.

Τα αίτια είναι βαθύτερα, θα πρέπει να ανατρέξουμε σε ιστορικά, κοινωνικά, πολιτικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά κριτήρια. Όλα αυτά που όρισαν αιώνες πριν το τυπικό με το άτυπο, το ομαλό με το ανώμαλο, το σωστό με το λάθος. Όμως σε εκείνες τις εποχές, εν μέρει μπορούμε να τους δικαιολογήσουμε. Λόγοι όπως η αγνοία, η έλλειψη μόρφωσης, η φτώχεια, οι περιορισμένοι πόροι, η ανάπηρη επιστήμη, οδήγησαν στο σήμερα. Να το εκφράσω πιο απλά: τόσα ήξεραν και τόσα έλεγαν.

Σήμερα όμως έχουμε τη γνώση και τη δύναμη να τα αλλάξουμε όλα αυτά. Ήδη έπρεπε να έχει έρθει αυτή η ανατροπή. Γνωρίζουμε πως κανείς δεν ευθύνεται για την αναπηρία με την οποία γεννήθηκε ή απέκτησε στην πορεία της ζωής του. Γιατί να τιμωρείται για κάτι που αύριο μπορεί να επηρεάσει εμάς ή οποιονδήποτε; Γιατί να αποκλείεται από την κοινωνία μας επειδή δε βλέπει, δεν ακούει, δε διαβάζει, δε βαδίζει, δε γράφει, δε μιλά, δεν είναι όπως εμείς; Ποιος μας εγγυάται πως αύριο θα είμαστε οι ίδιοι; Όλοι είμαστε εν δυνάμει ανάπηροι και όλοι μας ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορεί να περάσουμε στην απέναντι πλευρά. Οπότε είναι καλύτερα να μην έχουμε αντίθετες όχθες αλλά να δουλεύουμε όλοι μαζί για το κοινό καλό και το κοινωνικό σύνολο.

 

Το ιατρικό και το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας.

Η ιατρική έχει ως κύριο ρόλο να ανιχνεύει και να αναλύει το ανθρώπινο σώμα με βάση τη λογική. Με βάση τα ευρήματα και τις διαγνώσεις. Οπότε όρισε το ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας με αυστηρούς κανόνες και κώδικες. Έχει δοθεί όμως μια υπερβολική έμφαση σε αυτό το μοντέλο, αποκλείοντας με αυτό τον τρόπο τους ανθρώπους με αναπηρίες από το να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία. Καιρός να ισορροπήσουμε, καιρός να δοθεί έμφαση και στο κοινωνικό μοντέλο. Σε αυτό που είναι πιο ανθρώπινο και δείχνει μεγαλύτερη κατανόηση και αποδοχή.

Ποιες είναι οι βασικές διαφορές μεταξύ των δυο μοντέλων της αναπηρίας.

1. Το ιατρικό μοντέλο ορίζει πως η αναπηρία είναι μια ατέλεια, ένα ελάττωμα ή μια ανωμαλία. Το κοινωνικό μοντέλο ορίζει πως η αναπηρία είναι μια διαφορά, όπως για παράδειγμα το φύλο ενός ατόμου, η ηλικία ή το γένος του.
2. Το ιατρικό μοντέλο λέει πως το να έχεις μια αναπηρία είναι αρνητικό. Ενώ το κοινωνικό μοντέλο λέει πως είναι ουδέτερο. Είναι κομμάτι του ποιος είσαι.
3. Το ιατρικό μοντέλο δηλώνει πως η αναπηρία είναι δική σου και είναι δικό σου πρόβλημα. Ενώ το κοινωνικό μοντέλο το βλέπει από άλλη σκοπιά. Ότι η αναπηρία υπάρχει στην αλληλεπίδραση μεταξύ του ατόμου και της κοινωνίας που ζει. Τα προβλήματα της αναπηρίας ξεκινούν όταν ένα άτομο με αναπηρία προσπαθεί να λειτουργήσει σε μια απρόσιτη και μη προσβάσιμη κοινωνία.

4. Το ιατρικό μοντέλο προσπαθεί να θεραπεύσει την αναπηρία μέσα από ιατρικές θεραπείες ή προσπαθώντας να κάνει το άτομο να δείχνει λιγότερο ανάπηρο ή πιο κοντά στο φυσιολογικό. Ενώ το κοινωνικό μοντέλο προσπαθεί αυτές οι αλλαγές να είναι απλά ένα κομμάτι της αλληλεπίδρασης του ατόμου με την κοινωνία. Όταν η κοινωνία αλλάζει και διορθώνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα άτομο, η αναπηρία εξαλείφεται. Για παράδειγμα, εάν ένα κτίριο είναι πλήρως προσβάσιμο δεν έχει σημασία αν το άτομο για να μπει μέσα θα περπατήσει, θα τρέξει, θα χρησιμοποιήσει αναπηρικό αμαξίδιο ή άλλο βοήθημα.
5. Το ιατρικό μοντέλο πιστεύει πως η λύση μπορεί να δοθεί μόνο από επαγγελματίες. Πως τα μόνα άτομα που μπορούν να βοηθήσουν ένα άλλο άτομο με αναπηρία να ταιριάξει στην κοινωνία και να είναι αποδεκτό, είναι ένας ιατρικός επαγγελματίας. Το κοινωνικό μοντέλο παρόλα αυτά πιστεύει πως η λύση μπορεί να δοθεί από οποιονδήποτε. Μπορεί να είναι από το ίδιο το άτομο ή από οποιονδήποτε που θέλει τα άτομα με αναπηρίες να είναι ίσα μέλη της κοινωνίας μας. Αυτό σημαίνει πως ακόμα και εσύ που διαβάζεις αυτό το άρθρο τώρα, μπορείς να βοηθήσεις ώστε τα ΑμεΑ να ζουν ισάξια, χωρίς διακρίσεις και το στίγμα της αναπηρίας.

Προσβάσιμες κοινωνίες για όλους και πάντα.

Έχουμε στη διάθεση μας τόσα πολλά εργαλεία, που μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο τον τρόπο ζωής όλων μας. Εργαλεία όπως το δείκτη νοημοσύνης αλλά και το πώς αυτός δεν ανταποκρίνεται σε όλες τις περιπτώσεις. Τα τεστ για τις δυσκολίες μάθησης αλλά και το πώς αυτά δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική επίδοση των μαθητών. Εργαλεία κατηγοριοποίησης για καλύτερη αξιολόγηση. Που αν χρησιμοποιηθούν λάθος τότε προεξοφλούν και στιγματίζουν το άτομο με αναπηρία.

Οι ικανότητες ενός ατόμου δεν κρίνονται πάντα από το τι μπορεί να καταφέρει. Η’ αν αυτό ανταποκρίνεται στις δικές μας προσδοκίες. Όπως δεν μπορούμε να κρίνουμε ένα ψάρι από την ανικανότητα του να σκαρφαλώσει ένα δέντρο. Ναι, αναγνωρίζουμε τη διαφορετικότητα. Ξέρουμε πως δεν είμαστε όλοι ίδιοι, αυτό είναι και το κλειδί της ποικιλομορφίας στη φύση. Δίνουμε έμφαση στο τι μπορεί να κάνει ο καθένας και όχι στις ανικανότητες του. Τονίζουμε το ότι είμαστε όλοι ίσοι, όχι ίδιοι. Ο καθένας είναι ένα μοναδικό ον και του αξίζει η ανάλογη αντιμετώπιση.

Ένα παιδί με αναπηρία πηγαίνει στο σχολείο για να διδαχθεί, όχι να θεραπευτεί. Ένας ενήλικας με αναπηρία εργάζεται για να επιβιώσει και όχι επειδή του κάνουμε χάρη. Βελτιώνουμε τις δυνατότητες για όλους μας, για όταν θα τις χρειαστούμε. Μια γυναίκα δεν χρειάζεται τον ανελκυστήρα συνεχώς. Όταν όμως διανύει τον 7^ο μήνα της εγκυμοσύνης της, είναι ζωτικής σημασίας να έχει την επιλογή πρόσβασης. Τελικό συμπέρασμα , πως οφείλουμε να χτίσουμε κοινωνίες που να είναι συνέχεια προσβάσιμες για οποιονδήποτε τις χρειάζεται. Ας μπει ένα τέλος στις ανάπηρες και ελλειπτικές κοινωνίες!

 

Έρευνα – σύνταξη κείμενου: Βογιατζής Ηλίας

newsit.gr