Δίπλωμα οδήγησης: Εξετάσεις στα 17, κάμερες στα οχήματα – Ολες οι αλλαγές

Οι νέοι και νέες ηλικίας 17 ετών δεν θα μπορούν τελικά να λάβουν δίπλωμα οδήγησης έστω και για να οδηγούν συνοδευόμενοι, θα μπορούν όμως να δοκιμαστούν στις θεωρητικές εξετάσεις ώστε μόλις κλείσουν τα 18 τους χρόνια να έχουν τη δυνατότητα να ολοκληρώσουν και την πρακτική δοκιμασία.

Κατά τη διάρκεια της πρακτικής δοκιμασίας παρών θα είναι μόνο ένας εξεταστής, ο οποίος θα κάθεται πλέον στη θέση του συνοδηγού, ενώ ο εκπαιδευτής θα κάθεται στα πίσω καθίσματα του οχήματος.

Ρόλο εξεταστή θα μπορούν πλέον να παίζουν και ιδιώτες, οι οποίοι θα έχουν εγγραφεί στο Μητρώο Εξεταστών που θα τηρείται στο υπουργείο.

Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου, σύμφωνα με το υπουργείο, επιχειρείται η αναμόρφωση του πλαισίου που διέπει την εκπαίδευση, τη θεωρητική εξέταση και πρακτική δοκιμασία υποψηφίων οδηγών και οδηγών για τη χορήγηση αδειών οδήγησης οχημάτων, με σκοπό την προαγωγή της διαφάνειας, τη διασφάλιση του αδιάβλητου της διαδικασίας και τη γενικότερη προαγωγή του επιπέδου της οδικής ασφάλειας της χώρας.

Επιχειρείται, επίσης, ο καθορισμός ενός συστήματος ελέγχου και εποπτείας των διαδικασιών θεωρητικής εξέτασης και πρακτικής δοκιμασίας, καθώς και αξιολόγησης των εξεταστών των υποψήφιων οδηγών και οδηγών.

Οι βασικοί άξονες του νέου θεσμικού πλαισίου μαζί με τις ρυθμίσεις για τα ιστορικά οχήματα είναι:

1. Έλεγχος ταυτοπροσωπίας σε δύο στάδια και με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, στα πρότυπα του gov.gr στις θεωρητικές εξετάσεις.
2. Δειγματοληπτικός έλεγχος ταυτοπροσωπίας υποψήφιων οδηγών στις θεωρητικές εξετάσεις: Η φωτογραφία του Δελτίου Εξέτασης υποψηφίου θα διασταυρώνεται με ψηφιακή φωτογραφία, που θα λαμβάνεται κατά την είσοδο του υποψηφίου στο εξεταστικό κέντρο, από κάμερα η οποία θα τοποθετηθεί ειδικά για αυτό το σκοπό. Με αυτό τον τρόπο αντιμετωπίζεται το γνωστό φαινόμενο του να προσέρχεται στις εξετάσεις άτομο διαφορετικό από τον υποψήφιο. Κάθε εξεταστικό κέντρο θα είναι εξοπλισμένο α) με φορητή συσκευή με την οποία ανιχνεύεται οποιαδήποτε μορφή ασύρματης επικοινωνίας και η οποία χρησιμοποιείται από τους επιτηρητές κατά την είσοδο των υποψηφίων στην αίθουσα των εξετάσεων, καθώς και κατά τη διάρκεια της εξέτασης, β) με φορητή κάμερα με αποσπώμενη κάρτα μνήμης, με την οποία πραγματοποιείται στιγμιαία λήψη φωτογραφίας κάθε υποψηφίου κατά την είσοδό του στο εξεταστικό κέντρο, πριν την έναρξη της διαδικασίας θεωρητικής εξέτασης και γ) με οθόνη η οποία αναπαράγει οπτικοακουστικό υλικό πριν την έναρξη της θεωρητικής εξέτασης.
3. Την πρακτική δοκιμασία των υποψηφίων θα διενεργεί ένας εξεταστής, ο οποίος πλέον θα κάθεται στη μπροστινή θέση του συνοδηγού, ενώ ο εκπαιδευτής θα κάθεται στο πίσω κάθισμα. Σταματά έτσι το φαινόμενο του να παρεμβαίνει ο εκπαιδευτής στον τρόπο οδήγησης του υποψηφίου, κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
4. Για την εξασφάλιση της διαφάνειας, της αξιοπιστίας και του ευρύτερου ελέγχου των πρακτικών εξετάσεων, η όλη δοκιμασία θα καταγράφεται με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων. «Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει ήδη έρθει σε επικοινωνία με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η οποία διαπίστωσε ότι η συγκεκριμένη πρόβλεψη είναι σύμφωνη με τον Γενικό Κανονισμό Προσωπικών Δεδομένων, σε αντίθεση με την προβληματική πρόβλεψη στο Νόμο του 2018 επί Υπουργίας Χρ. Σπίρτζη», σημειώνει το υπουργείο. Προβλέπεται πλέον ειδικότερα η χρήση φορητής – κι όχι μόνιμης – κάμερας 360ο, που διαθέτει μικρόφωνο και ειδική αποσπώμενη κάρτα μνήμης,, στην οποία αποθηκεύεται όλη η διαδικασία της πρακτικής δοκιμασίας. Η κάμερα εικονίζει ευδιάκριτα ολόκληρη την καμπίνα του οχήματος και τους συμμετέχοντες στη διαδικασία.
5. Δημιουργείται Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για την υποστήριξη και διεκπεραίωση όλων των διαδικασιών που σχετίζονται με τη χορήγηση, επέκταση και ανανέωση της άδειας οδήγησης. Επιπλέον, συστήνεται και λειτουργεί στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών τράπεζας θεμάτων για τις θεωρητικές εξετάσεις.
6. Καταρτίζεται και τηρείται Μητρώο Εξεταστών Πρακτικής Δοκιμασίας Υποψήφιων Οδηγών. Το Μητρώο αυτό θα είναι ανοιχτό σε όλους τους τους δημοσίους υπαλλήλους κατηγορίας ΠΕ και ΤΕ. Προβλέπεται και η δυνατότητα εγγραφής ιδιωτών.
7. Καταρτίζεται και τηρείται Μητρώο Εποπτών για τον έλεγχο και την εποπτεία των θεωρητικών και των πρακτικών εξετάσεων. Στο Μητρώο αυτό θα εντάσσεται και το ένστολο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας, καθώς και το προσωπικό της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.
8. Η επιμόρφωση Εξεταστών και Εποπτών θα γίνεται από το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.
9. Προβλέπεται σύστημα αξιολόγησης του έργου των εξεταστών, από την αρμόδια οργανική μονάδα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Το σύστημα αξιολόγησης θα συνοδεύεται από ένα μηχανισμό επιβράβευσης και κυρώσεων, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στη διαγραφή από το Μητρώο Εξεταστών.
10. Ενσωματώνονται ειδικές προβλέψεις που διευκολύνουν τις εξετάσεις ειδικών κατηγοριών υποψηφίων. Προβλέπεται ειδικό εκπαιδευτικό εγχειρίδιο και ειδική θεωρητική εξέταση ατόμων που δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, ατόμων με μαθησιακές δυσκολίες και όσων απολαμβάνουν το καθεστώς διεθνούς προστασίας στη χώρα μας. Επιπλέον, προβλέπεται ειδική θεωρητική εξέταση κωφών και βαρήκοων υποψηφίων στην ελληνική νοηματική γλώσσα, καθώς και με υπότιτλους.  Προβλέπεται επίσης η ίδρυση ιδιωτικών Κέντρων Αξιολόγησης Ικανότητας και Προετοιμασίας Οδήγησης για άτομα με κινητικά προβλήματα (αντίστοιχα με το κρατικό κέντρο «ΗΝΙΟΧΟΣ»), ώστε να μην επιβαρύνονται περαιτέρω τα Άτομα με Αναπηρία.
11. Παρέχεται η δυνατότητα σε όσους νέους και νέες έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους, να παρακολουθήσουν και να λάβουν σχετική πιστοποίηση για τα θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα οδήγησης στις σχολές οδήγησης. Με τη συμπλήρωση του 17ου έτους της ηλικίας τους, μπορούν να δώσουν θεωρητικές εξετάσεις. Με τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους, οι υποψήφιοι θα έχουν δικαίωμα, όπως συμβαίνει σήμερα, να δηλώσουν συμμετοχή στη διεξαγωγή της πρακτικής δοκιμασίας για την απόκτηση άδειας οδήγησης.

Στο νομοσχέδιο έχουν ενσωματωθεί και 5 ρυθμίσεις για τα ιστορικά οχήματα.

Συγκεκριμένα:

Α. Χαρακτηρισμός ενός οχήματος ως όχημα ιστορικού ενδιαφέροντος

Σχετική βεβαίωση χορηγείται αποκλειστικά από φορείς που υποδεικνύονται ή/και εκπροσωπούν νόμιμα στην Ελλάδα τη Δ.Ο.Α. ή τη Δ.Ο.Μ. ή τη Δ.Ο.Π.Ο. για οχήματα τουλάχιστον 30 ετών. Οι άνω φορείς χορηγούν κάθε 5 χρόνια πιστοποιητικό συμμόρφωσης οχήματος ιστορικού ενδιαφέροντος.

Β. Χορήγηση στοιχείων κυκλοφορίας (άδειας και ειδικών πινακίδων) από τις Υπηρεσίες Μεταφορών και Επικοινωνιών των Περιφερειών

Προϋποθέσεις: Βεβαίωση χαρακτηρισμού, Πιστοποιητικό συμμόρφωσης, Τεχνικός έλεγχος οχήματος, διαγραφή του οχήματος από το Μητρώο Αδειών Κυκλοφορίας Οχημάτων του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Ακολούθως, γίνεται εγγραφή του στο Μητρώο Οχημάτων Ιστορικού Ενδιαφέροντος του Υπουργείου. Καταβάλλεται τέλος έκδοσης αδείας και πινακίδων.

Γ. Κυκλοφορία οχημάτων ιστορικού ενδιαφέροντος 

Κυκλοφορούν με τους όρους και προϋποθέσεις των άρθρων 88 και 90 του Κ.Ο.Κ., ασφαλίζονται υποχρεωτικά και επιτρέπεται να κυκλοφορούν στον μικρό δακτύλιο. Καταβάλλονται Τέλη Κυκλοφορίας, με εξαίρεση τα οχήματα άνω των 45 ετών.

Δ. Πρόστιμα και κυρώσεις 

Για παραβάσεις του ΚΟΚ επιβάλλονται οι προβλεπόμενες από τον ΚΟΚ κυρώσεις, ενώ για παραβάσεις του παρόντος νόμου επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο 500 – 5.000 ευρώ στους Φορείς (εκπρόσωποι ή υποδεικνυόμενοι από ΔΟΑ, ΔΟΜ, ΔΟΠΟ) και στους ιδιοκτήτες των οχημάτων και αφαίρεση των στοιχείων κυκλοφορίας για 6 μήνες.

Αναλυτικά οι προβλέψεις για θεωρητικές και πρακτικές δοκιμασίες

Θεωρητικές Εξετάσεις

Κάθε εξεταστικό κέντρο είναι εξοπλισμένο με φορητή συσκευή με την οποία ανιχνεύεται οποιαδήποτε μορφή ασύρματης επικοινωνίας και η οποία χρησιμοποιείται από τους επιτηρητές κατά την είσοδο των υποψηφίων στην αίθουσα των εξετάσεων, καθώς και κατά τη διάρκεια της εξέτασης, με φορητή κάμερα με αποσπώμενη κάρτα μνήμης, με την οποία πραγματοποιείται στιγμιαία λήψη φωτογραφίας κάθε υποψηφίου κατά την είσοδό του στο εξεταστικό κέντρο, πριν την έναρξη της διαδικασίας θεωρητικής εξέτασης και με οθόνη η οποία αναπαράγει οπτικοακουστικό υλικό.

Πριν την έναρξη της θεωρητικής εξέτασης των υποψηφίων οδηγών και οδηγών διενεργείται έλεγχος ταυτοπροσωπίας σε δυο στάδια. Σε πρώτο στάδιο, ο έλεγχος ταυτοπροσωπίας διενεργείται από τους επιτηρητές της θεωρητικής εξέτασης βάσει των προσωπικών στοιχείων του υποψηφίου όπως εμφανίζονται στην οθόνη των υπολογιστών που βρίσκονται στο εξεταστικό κέντρο, στο Δ.Ε.Ε. και στα έγγραφα. Αν, κατά τον έλεγχο ταυτοπροσωπίας, διαπιστωθούν διαφορές στα προσωπικά στοιχεία των υποψηφίων, όπως αναγραμματισμός ονόματος, ο υποψήφιος αποβάλλεται από τη διαδικασία θεωρητικής εξέτασης με ευθύνη του υπεύθυνου της αίθουσας. Ο υποψήφιος που αποβάλλεται από τη διαδικασία έχει το δικαίωμα να υποβάλει αίτηση διόρθωσης των προσωπικών του στοιχείων στην αρμόδια υπηρεσία της Διεύθυνσης Μεταφορών και Επικοινωνιών η οποία, μετά τη διόρθωση, επαναπρογραμματίζει τη συμμετοχή του υποψηφίου στη θεωρητική εξέταση.

Σε δεύτερο στάδιο, ο έλεγχος ταυτοπροσωπίας διενεργείται με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων. Για την εισαγωγή τους στο εξεταστικό σύστημα, οι υποψήφιοι κάνουν χρήση ψηφιακών διαπιστευτηρίων με δυνατότητα ταυτοποίησης δύο παραγόντων. Οι εξεταζόμενοι ενημερώνονται με τη χρήση οπτικοακουστικού υλικού για τη διαδικασία και τη διάρκεια της εξέτασης, καθώς επίσης και για την απαγόρευση:

• της χρήσης οποιωνδήποτε βιβλίων και σημειώσεων
• της συνεργασίας ή συνομιλίας μεταξύ τους,
• οποιασδήποτε παρέμβασης στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές,
• της χρήσης κινητών τηλεφώνων, ακουστικών ή οποιασδήποτε άλλης ηλεκτρονικής συσκευής επικοινωνίας,
• της χρήσης οποιασδήποτε άλλης ηλεκτρονικής συσκευής ή έξυπνης συσκευής, όπως ηλεκτρονικά ρολόγια,
• της απομάκρυνσης των υποψηφίων από τη θέση εξέτασής τους για οποιονδήποτε λόγο, πριν την ολοκλήρωση της θεωρητικής εξέτασης και του τελευταίου υποψηφίου,
• της χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή για οποιαδήποτε άλλη, πλην της εξέτασης, χρήση.
• τις επιβαλλόμενες κυρώσεις σε περίπτωση διαπίστωσης οποιασδήποτε παράβασης.

Για κάθε ερωτηματολόγιο που αντιστοιχεί στις κατηγορίες αδειών οδήγησης προβλέπεται η θεωρητική εξέταση σε ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και σε μελέτη περίπτωσης, προκειμένου να αξιολογηθεί όχι μόνο η γνώση του οδηγού, αλλά και η κατανόηση θεμάτων και καταστάσεων οδικής ασφάλειας. Παράλληλα προβλέπεται και η δημιουργία Τράπεζας Θεμάτων Θεωρητικής Εξέτασης που θα αναθεωρείται κάθε δύο χρόνια, από την οποία θα ορίζονται με τυχαία επιλογή οι ερωτήσεις που θα συμπεριλαμβάνονται στα ερωτηματολόγια.

Σε περίπτωση διαπίστωσης παράβασης, ο υποψήφιος θα αποβάλλεται ενώ αν η παράβαση διαπιστωθεί παρουσία επόπτη ακυρώνεται το Δ.Ε.Ε., πέραν των τυχόν άλλων κυρώσεων που προβλέπονται από τον Ποινικό Κώδικα. Ο υποψήφιος έχει δικαίωμα επανέκδοσης του Δ.Ε.Ε. και εκ νέου προγραμματισμού της συμμετοχής του στη θεωρητική εξέταση μετά την πάροδο δυο ετών από τη διαπίστωση της παράβασης. Για την επανέκδοση του Δ.Ε.Ε. και τη συμμετοχή του στη θεωρητική εξέταση, απαιτείται η εκ νέου ολοκλήρωση παρακολούθησης των ελάχιστων απαιτούμενων μαθημάτων θεωρητικής εκπαίδευσης

Αν, κατά τη διαπίστωση της παράβασης στο δειγματοληπτικό έλεγχο ταυτοπροσωπίας, ο υποψήφιος έχει ολοκληρώσει την πρακτική εκπαίδευση και την αντίστοιχη δοκιμασία και του έχει χορηγηθεί προσωρινή άδεια οδήγησης ή άδεια οδήγησης, ανακαλείται η προσωρινή άδεια ή η άδεια οδήγησης που του έχει χορηγηθεί και μπορεί να εξεταστει εκ νέου μετά από δύο χρόνια.

Πρακτική εκπαίδευση και δοκιμασία

Η έναρξη των μαθημάτων της πρακτικής εκπαίδευσης πραγματοποιείται μόνο μετά την περάτωση των μαθημάτων θεωρητικής εκπαίδευσης του υποψηφίου οδηγού στην αντίστοιχη κατηγορία. Οι ελάχιστες ώρες πρακτικών μαθημάτων είναι 25 για τα αυτοκίνητα και 14 για τα δίκυκλα, ενώ με υπουργική απόφαση που θα ακολουθήσει θα καθοριστεί το ελάχιστο κόστος χρέωσης των θεωρητικών και πρακτικών μαθημάτων που προσφέρονται από τις σχολές εκπαίδευσης υποψηφίων οδηγών στους εκπαιδευόμενους

Η πρακτική δοκιμασία υποψηφίων οδηγών για την απόκτηση άδειας οδήγησης κατηγορίας ΑΜ, Α1, Α2, Α χωρίζεται σε τέσσερα μέρη: α. Προετοιμασία οδηγού και έλεγχοι ασφάλειας οχήματος κατά την οποία ο υποψήφιος καλείται να απαντήσει σε προκαθορισμένες ερωτήσεις και να αποδείξει ότι διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις για την προετοιμασία ασφαλούς οδήγησης του οχήματος. β. Δοκιμασία ελιγμών, η οποία πραγματοποιείται εκτός οδικού δικτύου σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο ελιγμών. γ. Πορεία, η οποία συνίσταται στον έλεγχο της οδηγικής ικανότητας και συμπεριφοράς του οδηγού, εντός οδικού δικτύου, σε φυσιολογικές συνθήκες κυκλοφορίας υπό την καθοδήγηση του εξεταστή. δ. Πορεία χωρίς καθοδήγηση, η οποία συνίσταται στον έλεγχο της οδηγικής συμπεριφοράς του οδηγού και της ικανότητάς του για λήψη οδηγικών αποφάσεων, εντός οδικού δικτύου, σε φυσιολογικές συνθήκες κυκλοφορίας χωρίς την καθοδήγηση του εξεταστή.

Η πρακτική δοκιμασία υποψηφίων οδηγών για την απόκτηση άδειας οδήγησης κατηγορίας Β χωρίζεται επίσης σε τέσσερα μέρη και συγκεκριμένα: α. Προετοιμασία οδηγού και έλεγχοι ασφάλειας οχήματος, κατά την οποία ο υποψήφιος καλείται να απαντήσει σε προκαθορισμένες ερωτήσεις και να αποδείξει ότι διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις για την προετοιμασία ασφαλούς οδήγησης του οχήματος. β. Πορεία, η οποία συνίσταται στον έλεγχο της οδηγικής ικανότητας και συμπεριφοράς του οδηγού, εντός οδικού δικτύου, σε φυσιολογικές συνθήκες κυκλοφορίας υπό την καθοδήγηση του εξεταστή. γ. Δοκιμασίες στάθμευσης οχήματος που συνίστανται στον έλεγχο της οδηγικής ικανότητας του υποψήφιου οδηγού να πραγματοποιήσει ελιγμούς στάθμευσης του οχήματος, με ή χωρίς οπισθοπορεία, εντός και εκτός οδικού δικτύου, σε επιτρεπόμενο χώρο στάθμευσης. δ. Πορεία χωρίς καθοδήγηση, η οποία συνίσταται στον έλεγχο της οδηγικής συμπεριφοράς του οδηγού και της ικανότητάς του για λήψη οδηγικών αποφάσεων, σε φυσιολογικές συνθήκες κυκλοφορίας χωρίς την καθοδήγηση του εξεταστή.

Οπως αναφέρθηκε παραπάνω η διαδικασία θα καταγραφεται με οπτικοακουστικά μέσα. Το υλικό, το οποίο καταγράφεται θα είναι από το εσωτερικό του εκπαιδευτικού οχήματος, όπου απεικονίζονται τα χειριστήρια του οχήματος και όλοι οι συμμετέχοντες στη διαδικασία της πρακτικής δοκιμασίας, και από το εξωτερικό του εκπαιδευτικού οχήματος, όπου απεικονίζεται το οδικό δίκτυο στο οποίο κινείται το εκπαιδευτικό όχημα. Το καταγεγραμμένο οπτικοακουστικό υλικό διατηρείται για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες

Εξεταστές – επόπτες

Στο ειδικό Μητρώο Εξεταστών που θα καταρτιστεί στο υπουργείο Μεταφορών θα μπορούν μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου και την προβλεπόμενη επιμόρφωσή τους να εγγράφονται και ιδιώτες. Οι προερχόμενοι από τον ιδιωτικό τομέα θα μπορούν να εγγράφονται στο μητρώο μετά από δημόσια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, που προσδιορίζει τα απαιτούμενα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα. Για την οριστική ένταξή τους, οι εν λόγω υποψήφιοι υπόκεινται στις απαιτήσεις επιτυχούς παρακολούθησης ειδικών προγραμμάτων αρχικής θεωρητικής κατάρτισης, οι λεπτομέρειες διεξαγωγής των οποίων καθορίζονται με απόφαση του υπουργού Μεταφορών, η οποία θα εκδοθεί εντός 4 μηνών από την ψήφιση του νομοσχεδίου. Σε αυτήν θα περιλαμβάνονται επίσης τα κωλύματα και τα ασυμβίβαστα, καθώς με τη γενική αναφορά σε ιδιώτες στο κείμενο του νομοσχεδίου δεν εξαιρούνται π.χ. οι εκπαιδευτές οδήγησης, οι οποίοι έχουν απόλυτη συνάφεια με τη διαδικασία.

Δημιουργείται επίσης Μητρώο Εποπτών της διαδικασίας εξετάσεων, στο οποίο μπορεί να εγγράφεται το ένστολο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας και σε εξαιρετικές περιπτώσεις το ένστολο προσωπικό άλλων φορέων, στις αρμοδιότητες των οποίων περιλαμβάνεται η εποπτεία εφαρμογής του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και το προσωπικό της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.

Οι εξεταστές και οι επόπτες λαμβάνουν αποζημίωση 250 ευρώ μηνιαίως για τη συμμετοχή τους στις πρακτικές δοκιμασίες υποψήφιων οδηγών και οδηγών, υπό τον όρο ότι ο αριθμός των συμμετοχών του καθενός στις πρακτικές δοκιμασίες είναι τουλάχιστον 5.