Εκπαίδευση Ώρα Μηδέν – Προβλήματα και Προτάσεις

Άρθρα επί άρθρων έχουν γραφτεί κατά καιρούς για την εκπαίδευση (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια ) και την παιδεία γενικότερα στην Ελλάδα, τα οποία όμως διακατέχονται από μια στείρα και αντιπαραγωγική λογική καταγγελίας χωρίς καμία παρουσίαση συγκεκριμένης και επίσημης εναλλακτικής πρότασης. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι πέρα από την καταγγελία των κακώς γινομένων στην εκπαίδευση να παρουσιάσουμε μια πιο συγκεκριμένη εναλλακτική πρόταση.
Προφανώς και στην εκπαίδευση υπάρχουν υπαρκτά μείζονα προβλήματα, τα οποία χρήζουν αντιμετώπισης. Η γενικότερη απορρύθμιση της λειτουργίας των σχολικών μονάδων λόγω του καταιγισμού εγκυκλίων και νόμων ενίοτε αντιφατικών μεταξύ τους, εγκλωβίζει τους εκπαιδευτικούς και ενισχύει την ευθυνοφοβία. Ο υπερθεματισμός με άστοχες λεπτομέρειες και η υποχρέωση παρακολούθησης από μικρή ηλικία μάλιστα μαθημάτων, τα οποία στερούν από τον μαθητή την δυνατότητα ανάπτυξης κριτικής ικανότητας και την αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών. Η ρουσφετολογική ακόμα και σήμερα, παρείσφρηση στον εκπαιδευτικό τομέα κομματικών στρατών. Η ανυπαρξία σύνδεσης και συγχρονισμού της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την τεχνολογία και την αγορά εργασίας. Η μερική και όχι πλήρης οργάνωση ολοήμερων σχολείων σε όλες τις βαθμίδες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο πλαίσιο μιας οργανωμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ο εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης ιδιαίτερα στις 3 τελευταίες τάξεις του Λυκείου. Καθηγητές, όχι στην πλειονότητά τους, διεκπεραιωτικοί που δεν εμπνέουν, παπαγαλίζουν την δοθείσα ύλη, οδεύουν την πεπατημένη και αποκλείουν εναλλακτικές οδούς, κριτική σκέψη και φαντασία. Η μη ύπαρξη σύγχρονων μαθημάτων στο πρόγραμμα σπουδών όπως η οδική συμπεριφορά, η σεξολογία, ο επαγγελματικός προσανατολισμός κ.α. Όλα τα παραπάνω δημιουργούν στον σύγχρονο νέο μία εικόνα σχολείου σαν καταναγκαστικό έργο χωρίς να εμπνέει διάθεση, αλλά σαν μια υποχρεωτική υπόθεση που οδηγεί μετά από καιρό απλά σε ένα πανεπιστήμιο.
Παρ’ όλα αυτά όμως δεν είμαστε εδώ για να καταγγέλλουμε μόνο αλλά και για να παραθέσουμε ορισμένες προτάσεις.
Αρχικά να τονίσουμε ότι το σχολείο από το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο είναι χώρος κοινωνικοποίησης και όχι φροντιστήριο, το οποίο, βέβαια, είναι ελεύθερη οικογενειακή και προσωπική επιλογή εκτός σχολείου, όμως παρατηρείται το φαινόμενο στο σχολικό περιβάλλον: εξαιτίας της εντατικοποίησης της μαθησιακής διαδικασίας να οδηγούνται τα παιδιά σε ψυχαναγκαστικές ατραπούς με αποτελέσματα αρνητικά για την ψυχοσύνθεση της παιδικής προσωπικότητας.
Γεγονός είναι ότι πρώτα πρέπει να εκπαιδευτεί ο γονιός, ώστε να συνειδητοποιήσει τις δραματικές αλλαγές στον εργασιακό χώρο και να σταματήσει «χθες» την παρέμβασή του στις πιθανές επιλογές του παιδιού του και να ενσκήψει στις κλίσεις και τα ταλέντα του βοηθώντας το, απλά, να βρει το δρόμο του. Καμία αλλαγή όταν δεν αποκτά την συναίνεση του οικογενειακού περιβάλλοντος δεν έχει τύχη, άρα οι σχολές γονέων πρέπει να επαναλειτουργήσουν για να προσφέρουν στην ελληνική γονεϊκή κοινωνία τη γνώση, που λείπει.
Στην βαθμίδα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σημαντικό στοιχείο αποτελεί η σφυρηλάτηση της προσωπικότητας, οπότε προέχει οτιδήποτε βοηθάει την ψυχική ευεξία του παιδιού, άρα δεν μπορούν πια τα μαθήματα να γίνονται σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Η κοινωνική ενσυναίσθηση, η βιωματική μάθηση, η συμμετοχή, η ελευθερία επιλογής μαθημάτων, η γενίκευση του ολοήμερου σχολείου είναι τα πρώτα βήματα ουσιαστικής κατεύθυνσης.
Η μάταιη προσπάθεια να εντάσσονται οι παιδικές ηλικίες στο σύστημα της απομνημόνευσης μόνο άγχος, στρες και δυσλειτουργικές οικογένειες δημιουργεί. Το ολοήμερο σχολείο θα πρέπει να επιτελέσει το ρόλο του στο βαθμό που οι μαθητές τελειώνουν τα μαθήματα και τις εργασίες τους έχοντας η ίδια και κάθε τάξη άλλον εκπαιδευτικό μετά από το πρωινό ωράριο και όχι ο ένας εκ περιτροπής δάσκαλος να διδάσκει σε σαράντα μαθητές! Η πλήρης και κανονική λειτουργία των ολοήμερων σχολείων θα οδηγήσει στον περιορισμό των φροντιστηρίων τα οποία μετατρέπουν την δημόσια και δωρεάν παιδεία σε επί πληρωμή για τους λίγους που έχουν.
Έτσι ο μικρός μαθητής έχει κάθε δυνατότητα να ξεκουραστεί το απόγευμα και να ασχοληθεί με ό, τι επιθυμεί χωρίς άγχος για το πότε θα τελειώσει τα μαθήματά του.
Το Γυμνάσιο ενδυναμώνει μέσα από την περιγραφική αξιολόγηση της ζωής τον έφηβο και οπωσδήποτε θα πρέπει να έχει πρακτικό χαρακτήρα εντάσσοντας μέχρι και την μαγειρική στο πρόγραμμά του. Στην γυμνασιακή περίοδο ο μαθητής παίρνει σχεδόν όλες τις απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματά του με επιστημονική μέθοδο, άρα τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Βιολογία, η Γλώσσα, η Ιστορία, η Πληροφορική και η Οικιακή Οικονομία είναι τα βασικά μαθήματα που θα πρέπει να συνεχίζονται και στο Λύκειο.
Το Γενικό Λύκειο είναι η περίοδος που ο έφηβος δημιουργεί πια την σφαιρική εικόνα για την ζωή, έτσι η σύνθεση και η ανάλυση εννοιών είναι πρώτιστη φροντίδα εντάσσοντας σωστά την Φιλοσοφία, την Λογοτεχνία, την Θεωρητική Φυσική, τα Μαθηματικά βάζοντας πια με την βοήθεια της τεχνολογίας την άτυπη μάθηση στο καθημερινό γίγνεσθαι του Λυκείου. Η τηλεματική, οι ομαδοσυνεργατικές εργασίες, οι εκπαιδευτικές επισκέψεις κάθε μήνα και όχι μια φορά τον χρόνο μετά από γραφειοκρατικό απελπιστικό κυκεώνα, οι συνεργασίες σχολείων, το άνοιγμα του σχολείου στην αγορά εργασίας με μηνιαία πρακτική εξάσκηση, ώστε οι ηλικίες 16-18 να έχουν την πρώτη ματιά του κόσμου ολοδικιά τους.
Η Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση για διακόσια χρόνια δεν ήταν ποτέ στην προτεραιότητα των ταγών του έθνους μας, παρόλα αυτά είναι η ώρα να αποτελέσει εφαλτήριο για την ανοικοδόμηση του παλυπαθούς ελληνικού πολιτισμού παράγοντας το έργο που της αξίζει. Ο σκοπός που αναρτά στην ιστοσελίδα του το Υπουργείο Παιδείας: «καλλιέργεια των βασικών κοινωνικών δεξιοτήτων που είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη της προσωπικότητας και την κοινωνική ένταξη» είναι σωστός, δεν είναι όμως: «η παροχή ολοκληρωμένων επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων για την πρόσβαση στην αγορά εργασίας», διότι η δευτεροβάθμια εκπαίδευση προσφέρει γενικές δυνατές γνώσεις και όχι εξειδίκευση. Γνώμη μας είναι ότι οι μαθητές θα πρέπει να κάνουν κύκλο στις βασικές δεξιότητες και να ασχολούνται με όσα το δυνατόν περισσότερα αντικείμενα και πρακτική εξάσκηση σε μηνιαία βάση.
Κλείνοντας, επιβάλλεται να τονισθεί πώς από την μία, οι μαθητές οφείλουν να κατανοήσουν πως το σχολείο παρά τα προβλήματα που έχει, είναι ο φυσικός τους χώρος και πως μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία μπορούν να κατανοήσουν τον κόσμο καλύτερα, να αναπτύξουν την φαντασία τους και να ξεκινήσουν τον αγώνα τους για να κάνουν καλύτερο τον κόσμο, για ένα καλύτερο αύριο και από την άλλη, οι υπεύθυνοι για την παιδεία μας να πάψουν να διατηρούν στεγανά, να έχουν ταμπού και να διολισθαίνουν συνεχώς σε λαϊκιστικά και αναχρονιστικά τερτίπια σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών.
Μουστάκας Νίκος – Φοιτητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών – Απόφοιτος του 7ου Λυκείου Τρικάλων
Αδάμος Βασίλειος – Φιλόλογος Εκπαιδευτικός του 7ου Λυκείου Τρικάλων