Trikala Day Καθημερινή Ηλεκτρονική Εφημερίδα των Τρικάλων
Σε μπαράζ εξελίξεων αναμένεται να οδηγήσει η κίνηση-έκπληξη της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν να υποστηρίξει την άρση των πατεντών για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού, προκειμένου να επιταχυνθεί η παραγωγή και η διανομή τους, διευκρινίζοντας πως η Ουάσινγκτον συμμετέχει “ενεργητικά” στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται για αυτό τον σκοπό στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Το Βερολίνο δήλωσε ότι είναι “ανοιχτό” σε μια τέτοια συζήτηση, ενώ υπέρ της άρσης τάσσονται τόσο ο Εμανουέλ Μακρόν όσο και ο Βλαντιμίρ Πούτιν.
“Είναι μία συζήτηση στην οποία είμαστε ανοικτοί”, δήλωσε σήμερα ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, ο οποίος πρόσθεσε πως “είναι μία ερώτηση την οποία οφείλουμε να θέσουμε στον εαυτό μας γιατί έχει σχέση με το τέλος αυτής της πανδημίας”. Από την πλευρά του, ο Γερμανός υπουργός Υγείας Γενς Σπαν, είπε πως οι χώρες όπου παράγονται τα εμβόλια οφείλουν να είναι έτοιμες “να τα εξάγουν επίσης προς τις άλλες”. “Θα είμαστε ευτυχείς, αν οι ΗΠΑ είναι τώρα επίσης έτοιμες”, να το κάνουν, πρόσθεσε, καθώς αρνούνται τους τελευταίους μήνες να εξάγουν δόσεις που παρήχθησαν στις ΗΠΑ.
Η μεταστροφή Μακρόν
Ο Γάλλος Πρόεδρος έως τώρα εμφανιζόταν επιφυλακτικός απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Είναι ενδεικτικό ότι στις 23 Απριλίου ο Εμανουέλ Μακρόν είχε δηλώσει αντίθετος με την άμεση άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των εμβολίων, εξηγώντας πως το θέμα δεν είναι αυτό, αλλά εκείνο της μεταφοράς τεχνολογίας. Σήμερα, μετά τις ανακοινώσεις Μπάιντεν, είπε πως τάσσεται “εντελώς υπέρ της άρσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας”.
“Ναι, οφείλουμε προφανώς να ενεργήσουμε έτσι ώστε αυτό το εμβόλιο να γίνει ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό”, τόνισε ο Γάλλος πρόεδρος, τονίζοντας παράλληλα ότι βραχυπρόθεσμη προτεραιότητα είναι “το δώρο των δόσεων” και “η παραγωγή σε σύμπραξη με τις πιο φτωχές χώρες”.
“Εκείνο που είπα απλώς, το οποίο είναι μια πραγματικότητα, είναι πως σήμερα, έχουμε ένα μποτιλιάρισμα, το οποίο καθιστά δύσκολη την πρόσβαση στα εμβόλια”, ανέφερε.
“Μπορούμε να μεταφέρουμε τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε παρασκευαστές φαρμάκων στην Αφρική, όμως δεν έχουν την πλατφόρμα για να παράγουν το αγγελιοφόρο RNA. Το θέμα μας είναι να μεταφέρουμε την τεχνολογία και την τεχνογνωσία των πλατφορμών που παράγουν εμβόλια με αγγελιοφόρο RNA στην Αφρική, εκεί είναι το κλειδί”, είπε ο Μακρόν.
“Αν υπήρξε εμβολιαστικός εθνικισμός, δεν πρέπει να κοιτάμε από την πλευρά της Ευρώπης: από την πρώτη μέρα βοηθήσαμε τους συμμάχους μας, τους εταίρους μας, αποφασίσαμε να εξάγουμε [δόσεις] προς τις πιο ευάλωτες χώρες”, υποστήριξε. Χαρακτήρισε την Ευρώπη ως την πιο γενναιόδωρη ήπειρο με τον υπόλοιπο κόσμο. “Εμείς, με τις δόσεις που παραγάγαμε, περίπου 65 εκατομμύρια δόσεις καταναλώσαμε για εμάς και 45 εκατομμύρια εξαγάγαμε. Σήμερα, για άλλες δόσεις που παρήχθησαν, για παράδειγμα από τους Βρετανούς και τους Αμερικανούς, μηδέν δόσεις έχουν εξαχθεί”, υπογράμμισε.
Η στάση της Κομισιόν
Και η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι είναι “έτοιμη να συζητήσει” μια άρση των πατεντών, ένα θέμα που θα απασχολήσει την άτυπη Σύνοδο Κορυφής των 27 στο Πόρτο αύριο, Παρασκευή, εκφράζοντας παράλληλα επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα ενός τέτοιου μέτρου σε ό,τι αφορά την επιτάχυνση των εμβολιασμών παγκοσμίως.
“Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι επίσης έτοιμη να συζητήσει προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης κατά αποτελεσματικό και ρεαλιστικό τρόπο” είπε η πρόεδρος της Κομισιόν σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. “Για τον λόγο αυτόν είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε με ποιον τρόπο η πρόταση των ΗΠΑ για την άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί των εμβολίων κατά της Covid-19 μπορεί να συμβάλει στην εκπλήρωση των στόχων αυτών” τόνισε. Όπως είπε η επικεφαλής της Κομισιόν, η Ε.Ε. αυτή την στιγμή αποτελεί τον βασικό εξαγωγέα εμβολίων στον κόσμο και κάλεσε τις άλλες χώρες που παράγουν εμβόλια να άρουν τους περιορισμούς στις εξαγωγές.
Μέχρι σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν εμφανιζόταν θετική απέναντι στην προοπτική αυτή, με το επιχείρημα ότι η διαδικασία θα πάρει πολύ χρόνο, ελλείψει μέσων παραγωγής που μπορούν να κινητοποιηθούν άμεσα. Όμως, πρόσφατα, παρατηρήθηκε αλλαγή… πλεύσης.
“Μία μεταφορά πατέντας θα σήμαινε έναρξη της παραγωγής σε έναν χρόνο έως 14 μήνες…Το επόμενο έτος, όταν θα έχουμε επιτύχει την αύξηση της παραγωγής των εργοστασίων μας, μπορεί να τεθεί το θέμα”, δήλωσε τη Δευτέρα ο ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για την Εσωτερική Αγορά Τιερί Μπρετόν.
Ωστόσο, “καλούμε όλους τους παραγωγούς εμβολίων να επιτρέψουν την εξαγωγή και να αποφύγουν κάθε περιορισμό που μπορεί να διαταράξει τις (φαρμακευτικές) εφοδιαστικές αλυσίδες”, επέμεινε σήμερα η πρόεδρος της Κομισιόν. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απευθυνόταν στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο de facto δεν έχει εξαγάγει ούτε μία δόση εμβολίου που έχει παραχθεί στο έδαφός του και κυρίως στις ΗΠΑ, όπου, με βάση προεδρική απόφαση, απαγορεύεται αυστηρά η εξαγωγή εμβολίων και περιορίζεται η εξαγωγή συστατικών για την παραγωγή εμβολίων.
Αντίθετα, όπως ανέφερε η φον ντερ Λάιεν, η ΕΕ εξάγει σε περισσότερες από 90 χώρες, από την Ιαπωνία μέχρι το Μεξικό και την Κολομβία. Αυτό, καθιστά, είπε την Ευρώπη “το φαρμακείο του κόσμου” και “τη μόνη δημοκρατική ζώνη που εξάγει σε μεγάλη κλίμακα”.
“Περισσότερα από 200 εκατομμύρια δόσεων που παράγονται στην Ευρώπη εξάγονται, δηλαδή αριθμός αντίστοιχος με τα εμβόλια που ΕΕ προσφέρει στους δικούς της πολίτες”, τόνισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία επαίνεσε την επιτυχία των εκστρατειών εμβολιασμού των 27 με περισσότερους από 3 εκατομμύρια εμβολιασμούς ημερησίως . Η ΕΕ προβλέπει ότι θα έχει ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του 70% του ενήλικου πληθυσμού της μέχρι το τέλος του Ιουλίου.
Βλαντίμιρ Πούτιν: Υπέρ της άρσης της πατέντας των εμβολίων
Στηρίζει την ιδέα της παραίτησης από τις πατέντες εμβολίωνκατά του κορονοϊού ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, ενώ η χώρα μόλις καταχώρισε το τέταρτο εμβόλιό της Sputnik Light. Σε μια τηλεδιάσκεψη με την αντιπρόεδρο της ρωσικής κυβέρνησης, Τατιάνα Γκολίκοβα, ο Πούτιν σημείωσε: “Αυτήν τη στιγμή ακούμε ότι στην Ευρώπη υπάρχουν ιδέες οι οποίες κατά τη γνώμη μου αξίζουν προσοχής. Συγκεκριμένα, λένε να αρθεί γενικά η πατέντα για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού. Αυτό όχι μόνο δεν έρχεται σε αντίθεση, αλλά απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι, ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, οι οποίοι προβλέπουν την άρση παρόμοιας προστασίας πατέντας σε έκτακτες συνθήκες. Η Ρωσία αναμφίβολα θα στηρίξει μία τέτοια προσέγγιση” είπε ο Ρώσος πρόεδρος προτρέποντας την Γκολίκοβα να επεξεργαστεί τα logistics, σύμφωνα με τη “Moscow Times”. Παράλληλα, ο Πούτιν πρόσθεσε: “Όπως έχω πει πολλές φορές, δεν θα έπρεπε να σκεφτούμε πώς θα βγάλουμε το μέγιστο κέρδος αλλά πώς θα διασφαλίσουμε την ασφάλεια των ανθρώπων”.
Τι λέει η Βρετανία
Η Βρετανία συζητεί τρόπους για την αύξηση της παραγωγής και της προμήθειας εμβολίων κατά της COVID-19 με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου, δήλωσε εκπρόσωπος της κυβέρνησης. “Το Ηνωμένο Βασίλειο εργάζεται με τα μέλη του ΠΟΕ για την επίλυση αυτού του ζητήματος. Είμαστε σε συζητήσεις με τις ΗΠΑ και τα μέλη του ΠΟΕ προκειμένου να διευκολυνθεί η αύξηση της παραγωγής και της προμήθειας εμβολίων κατά της COVID-19”, ανέφερε.
“Ως ένας από τους μεγαλύτερους δωρητές στον COVAX, θα διασφαλίσουμε την παγκόσμια πρόσβαση στα εμβόλια και θα συνεχίσουμε να προτρέπουμε τους κατασκευαστές να παρέχουν τα εμβόλιά τους σε μια μη κερδοσκοπική διαφανή βάση”, είπε ακόμη.
Σημειώνεται ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον έχει χαιρετίσει τον ρόλο των ιδιωτικών φαρμακευτικών εταιριών στην παραγωγή εμβολίων κατά της COVID-19, λέγοντας πως οι επενδύσεις τους σε ριψοκίνδυνα στοιχήματα αποτελούν “αυτό που είναι ο καπιταλισμός”.
Η βρετανική κυβέρνηση ενθαρρύνει τον διαμοιρασμό της γνώσης ανάμεσα στη βιομηχανία και τους κατασκευαστές αλλά δεν έχει στηρίξει την άρση των πατεντών. Αντί γι΄αυτό, η Βρετανία λέει πως εθελοντικές συμφωνίες αδειοδότησης, για παράδειγμα ανάμεσα στην AstraZeneca και κατασκευαστές σε όλο τον κόσμο, μπορεί να βοηθήσουν στην αύξηση της προμήθειας εμβολίων και έχει χαιρετίσει προσπάθειες για την προώθηση τέτοιων συμπράξεων.
Οι υπέρ και οι κατά
Η αιφνιδιαστική στήριξη των ΗΠΑ στο αίτημα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των εμβολίων κατά του κορονοϊού προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγή τους χαρακτηρίστηκε από υποστηρικτές της πρωτοβουλίας ως “ιστορική στιγμή”. “Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια της Covid-19”, σημείωσε η εκπρόσωπος των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου Κάθριν Τάι σηματοδοτώντας τη στροφή 180 μοιρών της χώρας.
Ωστόσο, είναι δεδομένο ότι θα χρειαστούν μήνες διαπραγματεύσεων πριν υπάρξει ομοφωνία για το θέμα και οι φαρμακευτικές βιομηχανίες, που είναι αντίθετες στο ενδεχόμενο αυτό, θα εξακολουθήσουν να μάχονται εναντίον της άρσης των παντεντών.
Η προσωρινή άρση της πατέντας ζητείται κυρίως από την Ινδία και την Νότια Αμερική ώστε να μπορέσουν να επιταχύνουν την παραγωγή. Η πρόταση, που κατατέθηκε στις 2 Οκτωβρίου από τη Νότια Αφρική και την Ινδία, στηρίχθηκε από περίπου 100 χώρες και μεγάλες μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως οι Γιατροί χωρίς Σύνορα (MSF) και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) αλλά και ο ίδιος ο ΠΟΥ.
Το αρχικό κείμενο προτείνει να υπάρξει προσωρινή άρση κάποιων υποχρεώσεων που πηγάζουν από τη Συμφωνία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στον Τομέα του Εμπορίου (TRIP), προκειμένου οποιαδήποτε χώρα να μπορεί να παράξει εμβόλια χωρίς να ανησυχεί για τις πατέντες, αλλά και φάρμακα και άλλο ιατρικό εξοπλισμό.
Η εξαίρεση από τις υποχρεώσεις βάσει της TRIP θα ίσχυε “μέχρι να έχει επεκταθεί ευρέως σε παγκόσμιο επίπεδο ο εμβολιασμός και να έχει ανοσοποιηθεί ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός”.
Το γενικό συμβούλιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, συζήτησε το θέμα την Τετάρτη πριν από την ανακοίνωση των ΗΠΑ και η Ινδία και η Νότια Αφρική δεσμεύθηκαν να παρουσιάσουν σύντομα ένα τροποποιημένο κείμενο, το οποίο θα περιλαμβάνει “συμβιβασμούς”, σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Μετά τη συνεδρίαση ο εκπρόσωπος του ΠΟΥ Κιθ Ρόκγουελ χαρακτήρισε τις συζητήσεις “πολύ εποικοδομητικές”, πολύ περισσότερο απ΄ό,τι στο παρελθόν, παρότι τα μέλη του οργανισμού παραμένουν διχασμένα. Για το θέμα θα γίνουν τρεις συνεδριάσεις έως τα τέλη του μήνα και στις αρχές Ιουνίου.
Οι υπέρ
Οι χώρες που στηρίζουν την πρωτοβουλία εκτιμούν ότι θα διευκολύνει την άμεση πρόσβαση όλων των χωρών που έχουν ανάγκη σε ιατρικό εξοπλισμό, επιτρέποντάς τους να αυξήσουν την παραγωγή τους. Το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Ινδονησία και το Πακιστάν έχουν ανακοινώσει ότι διαθέτουν “ικανότητες παραγωγής”, αν αρθούν οι πατέντες.
Οι κατά
Σύμφωνα με τον Τόμας Κούνι, πρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φαρμακοβιομηχανιών (Ifpma) “η κατάργηση των πατεντών ή η προσωρινή τους άρση δεν θα παράξει ούτε μία παραπάνω δόση εμβολίου. Πάνω απ’ όλα είναι ζήτημα τεχνογνωσίας”.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες τονίζουν ότι έχουν ήδη συνάψει περίπου 275 συμφωνίες συνεργασίας, ακόμη και με ανταγωνιστές τους, προκειμένου να αυξήσουν το συντομότερο δυνατό την παραγωγή και να φτάσουν στις 10 δισ. δόσεις το 2021. Επίσης, σημειώνουν ότι το πρόβλημα δεν ήταν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά οι εμπορικοί φραγμοί ή οι ελλείψεις σε κάποια συστατικά και εργαλεία τα οποία μπορούν να σταματήσουν την παραγωγή. Εκφράζουν φόβους ότι πιο μικροί και λιγότερο γνωστοί παρασκευαστές θα προλάβουν να αποκτήσουν πρώτες ύλες και συστατικά, ακόμη και προσωπικό, που είναι ήδη δύσκολο να βρεθούν, χωρίς μάλιστα να καταφέρουν να παράξουν ασφαλή εμβόλια.
Οι φαρμακοβιομηχανίες εκτιμούν ότι περισσότερα από 100 συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των εμβολίων είναι ήδη δύσκολο να βρεθούν, είτε επειδή οι εξαγωγές τους έχουν απαγορευθεί είτε επειδή η ζήτηση είναι πολύ μεγάλη.
Το παράδειγμα του AIDS
Στο τέλος της δεκαετίας του 1990 τα αντιρετροϊκά φάρμακα έφεραν επανάσταση στη θεραπεία κατά του HIV. Η τριπλή θεραπεία αρχίζει να σώζει χιλιάδες ζωές όμως το κόστος της είναι τεράστιο για τη μεγάλη πλειονότητα των οροθετικών.
Έπρεπε να περιμένουν έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000 για να υπογραφούν πολλές συμφωνίες και να γίνουν συμβιβασμοί για να διευκολυνθεί η παρασκευή και η διανομή γενόσημων αντιρετροϊκών φαρμάκων σε χαμηλή τιμή.
Το 2003 μια προσωρινή συμφωνία, η οποία επαναβεβαιώθηκε στα τέλη του 2005, επέτρεψε να υιοθετηθεί η άρση των πατεντών, κάτι που έδωσε το δικαίωμα στις φτωχές χώρες που πλήττονταν από σοβαρές μολυσματικές ασθένειες να εισάγουν γενόσημα φάρμακα εφόσον δεν μπορούν να τα παράξουν μόνες τους.
Οι ηγέτες των χωρών της Ομάδας των 20 (G20) πρόκειται να δεσμευθούν για πρώτη φορά να χρηματοδοτήσουν πλήρως το σχέδιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη διανομή εμβολίων και φαρμάκων κατά του κορονοϊού σε φτωχότερες χώρες, σύμφωνα με το προσχέδιο συμπερασμάτων συνόδου.
Το έγγραφο, που υπόκειται σε αλλαγές ενόψει της παγκόσμιας συνόδου για την υγεία που θα διεξαχθεί στη Ρώμη στις 21 Μαΐου, αναφέρει επίσης ότι οι ηγέτες των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου δεσμεύονται να αναλάβουν επειγόντως δράση για να ενισχύσουν τη μεταποιητική δυναμικότητα για τεχνολογίες κατά της COVID. Ωστόσο, στο έγγραφο απουσιάζει η όποια αναφορά σε άρση των πατεντών των εμβολίων.
Σύμφωνα με το προσχέδιο, οι ηγέτες για πρώτη φορά θα διατυπώσουν απερίφραστα τη δέσμευσή τους “σε δίκαιη και πλήρη χρηματοδότηση της στρατηγικής για τον Επιταχυντή Πρόσβασης στα Εργαλεία κατά της COVID-19 (ACT-A)”, που είναι το σχέδιο του ΠΟΥ για να καταστήσει τα εμβόλια, τα φάρμακα και τα τεστ της COVID-19 διαθέσιμα σε όλο τον κόσμο. Το σχέδιο αυτό παρουσιάστηκε τον Απρίλιο του 2020 και συνεχίζει να είναι σε μεγάλο βαθμό υποχρηματοδοτημένο. Από τα 34 δισ. δολάρια και πλέον τα οποία ζητά για την ανάπτυξη, προμήθεια και διανομή εμβολίων και φαρμάκων κατά της COVID παγκοσμίως, του λείπουν ακόμα 19 δισ. δολάρια.
Το προηγούμενο χρονικό διάστημα, οι ηγέτες της G20 ανέφεραν ότι θα αντιμετωπίσουν τις παγκόσμιες χρηματοδοτικές ανάγκες, όμως απείχαν από το να αναλάβουν την όποια ισχυρή οικονομική δέσμευση. Χθες, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ομάδας των 7 πιο βιομηχανοποιημένων κρατών (G7), που είναι όλα μέλη της G20, επανέλαβαν τη βούλησή τους να προσφέρουν οικονομική στήριξη στο σχέδιο, χωρίς όμως να αναφέρουν ότι θα καλύψουν πλήρως τις οικονομικές του ανάγκες.
Στο προσχέδιο οι ηγέτες της G20 δεσμεύονται επίσης “στον παγκόσμιο διαμοιρασμό του πλεονάσματος των δόσεων εμβολίων”. Ωστόσο, δεν διευκρινίζεται εάν το πλεόνασμα εμβολίων που αγόρασαν τα πλούσια κράτη θα διαμοιραστεί μέσω του προγράμματος του ΠΟΥ για τα εμβόλια, γνωστού ως COVAX ή μέσω διμερών συμφωνιών περιφερειακών μηχανισμών όπως αυτός που έχει συστήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο οποίος σύμφωνα με τους επικριτές του μπορεί να παρεμποδίσει τις προσπάθειες του COVAX για δίκαιη διανομή των εμβολίων.
Από το προσχέδιο του εγγράφου λείπουν τμήματα για ορισμένα επίμαχα ζητήματα, όπως για “συμφόρηση και εμπόδια στην ισότιμη πρόσβαση”, για τα οποία έχουν κρατηθεί παράγραφοι στην ανακοίνωση χωρίς όμως να υπάρχει ακόμα προσχέδιο συμπερασμάτων. Η άρση των πατεντών για τα εμβόλια θεωρείται ένας από τους τρόπους θα επιτρέψουν την ισότιμη πρόσβαση, αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία τέτοια αναφορά στο έγγραφο.
Το προσχέδιο της ανακοίνωσης αναφέρει ότι οι ηγέτες της G20 θέλουν να τονώσουν την παγκόσμια και περιφερειακή μεταποιητική δυναμικότητα και ότι θα στηρίξουν τις προσπάθειες που ενισχύσουν περαιτέρω την πρόσβαση σε τεχνολογίες υγείας. Τον Νοέμβριο, η G20 ανέφερε ότι θα στηρίξει μόνο την “εθελοντική αδειοδότηση” της πνευματικής ιδιοκτησίας των εμβολίων.
enikos
