Ευάγγελος Αβέρωφ: Ο ευπατρίδης πολιτικός-30 χρόνια από το θάνατο του

Το 1940 έγινε Νομάρχης της Κέρκυρας. Το 1942 συνελήφθη για την αντιστασιακή του δράση και μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία, ενώ ένα χρόνο αργότερα το 1943 δραπέτευσε και παρέμεινε στην Ιταλία επικεφαλής αντιστασιακής οργάνωσης. Το 1944 επιστρατεύθηκε με το βαθμό του επίκουρου υποπλοιάρχου, υπηρετώντας μέχρι το τέλος του πολέμου στην Ελληνική στρατιωτική αποστολή της Ρώμης.
Εκλέχθηκε για πρώτη φορά Βουλευτής Ιωαννίνων το 1946. Διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών-Γεωργίας-Εμπορίου-Οικονομίας Εφοδιασμού και Εθνικής Άμυνας.

Ως Υπουργός Εξωτερικών σημαντική ήταν η προσφορά του στις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου με θέμα την ίδρυση της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας το 1959 και στη συμφωνία σύνδεσης Ελλάδας-ΕΟΚ το 1962.

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ ήταν από τους παλαίμαχους και ιστορικούς πολιτικούς που συμμετείχε σε κυβερνήσεις που πήραν την Ελλάδα μετά τους πολέμους ερείπια κα την έφτιαξαν μια μεγάλη σύγχρονη και Ευρωπαϊκή χώρα και την εντάξανε το 1979 στην τότε ΕΟΚ.

Με την πτώση της δικτατορίας ο Στρατηγός Γκιζίκης, κατόπιν συνεννόησης με τους αρχηγούς των τριών όπλων Μπονάνο-Γαλατσάνο-Παπανικολάου, κάλεσε στο γραφείο του τον Ευάγγελο Αβέρωφ και του ζήτησε να μιλήσει με τους πολιτικούς Αρχηγούς για να σχηματίσει κυβέρνηση όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Η απάντηση του Αβέρωφ προς τον Στρατηγό Γκιζίκη, αφού πρώτα τον ευχαρίστησε για την πρόταση του, ήταν να επιστρέψει ο Κων/νος Καραμανλής για το καλό του έθνους. Η απάντηση του Γκιζίκη προς τον Αβέρωφ ήταν ότι ο Καραμανλής είναι στο εξωτερικό και δεν γνωρίζει λεπτομέρειες για το τι γίνεται στην Ελλάδα. Η απάντηση του Αβέρωφ ήταν ότι ο Καραμανλής γνωρίζει τι γίνεται στην Ελλάδα, μετά από ενημέρωση της Γαλλικής Πρεσβείας.

Αμέσως ο Στρατηγός Γκιζίκης τηλεφώνησε στους πολιτικούς Αρχηγούς και συναντήθηκαν την άλλη μέρα στο γραφείο του. Οι πολιτικοί Αρχηγοί δεν γνώριζαν για τη  συνάντηση Γκιζίκη-Αβέρωφ, γιατί εκείνη την εποχή παίζονταν διάφορα πολιτικά παρασκήνια για να σχηματισθεί κυβέρνηση, τα οποία δεν άρεσαν στον Αβέρωφ.

Στη συνάντηση που έγινε την άλλη μέρα με τους πολιτικούς Αρχηγούς και τους Αρχηγούς των τριών όπλων, αποφασίστηκε να επανέλθει ο Καραμανλής. Τότε ο Γκιζίκης απευθυνόμενος στον Αβέρωφ, του είπε να τηλεφωνήσει αμέσως στον Καραμανλή όπως και έγινε. Αφού μίλησε ο Αβέρωφ, εν συνεχεία μίλησε μαζί του και ο Γκιζίκης λέγοντας του «Κύριε Πρόεδρε αποφασίσαμε να έρθετε όσο το δυνατόν γρηγορότερα στην Ελλάδα», με τον Καραμανλή να απαντά θετικά. Την επόμενη μέρα στις 4 το πρωί της 24^ης Ιουλίου 1974 ορκίστηκε Πρωθυπουργός και την ίδια μέρα ορκίστηκε και η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.

Όταν το 1980 ο Κων/νος Καραμανλής παραιτείται από Πρωθυπουργός για να πάει στην Προεδρία της Δημοκρατίας, ο Ευάγγελος Αβέρωφ βάζει υποψηφιότητα για την αρχηγία της ΝΔ με αντίπαλο τον Γεώργιο Ράλλη, που ψήφισε η Κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. Ο Ράλλης ήρθε πρώτος με 88 ψήφου, έναντι 84 ψήφων του Αβέρωφ.

Το βράδυ της παραμονής των εκλογών, βρισκόμουνα στο γραφείο του Αβέρωφ, δίπλα στην προσωπική του γραμματέα κ. Άσπα, που τηλεφωνούσε σε ορισμένους βουλευτές αλλά δεν απαντούσαν στο τηλέφωνο. Άρχισα να έχω ανησυχία και κάποια στιγμή ήρθε ο Αβέρωφ για να του πει η γραμματέας του «κ. Πρόεδρε τα 5 τηλέφωνα που μου δώσατε δεν απαντούν». Εγώ ήμουνα με σκυμμένο το κεφάλι και μου λέει τότε ο Αβέρωφ «Μωρέ ψηλά το κεφάλι. Αύριο ξημερώνει μια άλλη μέρα για μας. Εμείς είμαστε στρατιώτες της παράταξης και κοιτάμε πάντα μπροστά».

Η εκλογή αυτή δεν ήταν μόνο θέμα αρχηγού, αλλά και Πρωθυπουργού. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ μπορεί να έχασε, αλλά παρέμεινε πιστός στην παράταξη και δέχθηκε να είναι δίπλα στον Ράλλη από την θέση του Αντιπροέδρου της κυβέρνησης και Υπουργός Εθνικής Άμυνας. Πάντοτε ο Αβέρωφ έβαζε πρώτα το συμφέρον του έθνους , μετά της παράταξης και τελευταίο του εαυτού του. Όταν η ΝΔ έχασε τις εκλογές το 1981 από το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 48% έναντι 36% με αρχηγό τον Γεώργιο Ράλλη. Στην τελετή παράδοσης του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας από τον Ευάγγελο Αβέρωφ στον Ανδρέα Παπανδρέου, ήμουν παρών και εγώ, ήταν μια συγκινητική στιγμή για τον Αβέρωφ, όταν ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου που πήρε και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας αποκάλεσε τον Αβέρωφ «Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, μου παραδίδετε το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας που φτιάξατε ένα ισχυρό στρατό που τον υπολογίζουν οι γείτονες και εύχομαι να σας μοιάσουμε». Ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου μετά από λίγο καιρό σε δηλώσεις που έκανε για το Υπουργείο, είπε ότι ήταν το μοναδικό Υπουργείο που δεν είχε μια δραχμή χρέος.

Μετά την παραίτηση του Ράλλη, ο Αβέρωφ έθεσε ξανά υποψηφιότητα για την ηγεσία της ΝΔ, όπου εξελέγη πρόεδρος στις 21/10/1981 με 67 ψήφους έναντι 32 του Κωστή Στεφανόπουλου και 12 του Ιωάννη Μπούτου. Όταν ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος από τον Γεώργιο Ράλλη, βρήκε ένα κόμμα ανοργάνωτο και χρεωμένο και πούλησε ακίνητη περιουσία και το ξεχρέωσε. Το πρώτο που σκέφτηκε ήταν τι τρόπο θα βρει για να φέρει τους νέους στην παράταξη, όπως και έγινε, έφτιαξε μια οργανωμένη και ισχυρή παράταξη, που την παραδέχονταν και οι πολιτικοί της αντίπαλοι. Μερικά από τα συνθήματα του Αβέρωφ ήταν «Αβέρωφ σημαίνει δύναμη», «Εδώ και τώρα απαλλαγή», «Ελλάδα θρησκεία ζήτω η ΝΔ». Παρέμεινε στην ηγεσία της ΝΔ μέχρι τις ευρωεκλογές του 1984.Κατόπιν ανέλαβε ο Κων/νος Μητσοτάκης και τον συνεχάρη δημόσια, μετά η παράταξη αποφάσισε να τον ανακηρύξει Επίτιμο Πρόεδρο του κόμματος.

Τον Ευάγγελο Αβέρωφ τον γνώρισα ρο 1962 σε ηλικία 14 ετών, όταν τηλεφώνησε στον πατέρα μου, θέλοντας να τον συναντήσει. Η συνάντηση έγινε στο βενζινάδικο των αδελφών Χατζηστεργίου, στην οδό Στρ. Σαράφη απέναντι από το ταχυδρομείο. Εκεί σταματούσε πάντα όταν πήγαινε στο Μέτσοβο.Αυτό που θυμάμαι από τον Αβέρωφ, ήταν που μου είπε «μικρέ να μοιάσεις του πατέρα σου και όταν γυρίσεις από στρατιώτης να έρθεις να με βρεις». Το λάθος μου ήταν που δεν πήγα να τον βρω. Μετά τον συνάντησα το 1974, όταν εκλέχθηκε Βουλευτής ο Σωτήρης Χατζηγάκης.

Πέθανε στις 2 Ιανουαρίου του 1990 σε ηλικία 80 ετών. Ήταν  παντρεμένος με την Διαμαντίνα Λυκιαρδοπούλου και είχε αποκτήσει δύο κόρες. Η κηδεία του έγινε στις 4 Ιανουαρίου 1990 από το Α’ νεκροταφείο Αθηνών. Η οικουμενική κυβέρνηση του Ξενοφώντα Ζολώτα για να τον τιμήσει, πρότεινε να κηδευτεί με δημοσία δαπάνη και με τιμές εν ενεργεία Πρωθυπουργού.

Από τις δηλώσεις όλων των πολιτικών αρχηγών για τον Αβέρωφ μετά το θάνατο του, αναδεικνύεται ότι η προσφορά του προς το έθνος ήταν σημαντική.

Μπάμπης Δ. Δεληλίγκας

Πρώην μέλος ΟΝΝΕΔ και της ΝΟΔΕ Τρικάλων