Γιατί με μεγάλη δυσκολία προφέρουμε τη λέξη συγγνώμη;

Του π. Αθανασίου Π. Τύμπα, Θεολόγου – Μουσικού.

Είναι ευκολότερο αγαπητοί μου να προσευχηθούμε να αναστηθεί ένα αγαπημένο μας πρόσωπο παρά να μετανοήσει κάποιος που ζει. Την ελευθερία του ανθρώπου να αμαρτάνει δεν την παραβιάζει ούτε ο ίδιος ο Θεός, διότι έπλασε τον άνθρωπο “νοερόν και αυτεξούσιον”. Δυστυχώς οι επιπτώσεις της αμαρτίας είναι αυτές οι οποίες τις περισσότερες φορές συνετίζουν τον άνθρωπο. “Τα οψόνια της αμαρτίας θάνατος εστί” λέγει ο Απόστολος Παύλος. Ό,τι κάνεις σε κάνει και αν δεν πάθεις δεν θα μάθεις λέγει ο σοφός λαός μας.
Είναι και τα τρία πρωταρχικά πάθη του ανθρώπου που αναβάλλουν τη μετάνοια, η άγνοια, η λήθη και η ραθυμία. Συχνά πράττουμε πράγματα τα οποία αγνοούμε ότι είναι αμαρτία. Γι’ αυτό δεν πρέπει να πιέζουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα να ζητούν χωρίς να το νιώθουν συγγνώμη για πράξεις τους που δεν τις θεωρούν αμαρτία, ενώ εμείς τις θεωρούμε. Ο καθένας ερμηνεύει το Ευαγγέλιο και τους νόμους του Θεού ανάλογα με την πνευματική του ωριμότητα, γι’ αυτό χρειάζεται ένας διακριτικός πνευματικός σε κάθε οικογένεια ο οποίος σε κάθε περίπτωση θα καθορίζει το σωστό ή το λάθος με την καθαρότητα της καρδιάς του και τον φωτισμό του Αγ. Πνεύματος μέσα στο μυστήριο της Ιεράς εξομολογήσεως.
Προϋπόθεση όμως απαραίτητη είναι να μην κρύβουμε από τον πνευματικό μας καμία μας ενέργεια ή λογισμό ο οποίος μας φέρνει σε σύγκρουση με τα άλλα μέλη της οικογένειάς μας. Οι μορφωμένοι, επειδή η “γνώσις φυσιοί”, κάνει τον άνθρωπο υπερήφανο, έχουν ένα επιπλέον λόγο να μην κατεβάζουν εύκολα τη μυτούλα τους. Προτιμούν, γιατί έτσι βολεύει, την γνώμη της λογικής τους και όχι τις εντολές του πνευματικού και του Ευαγγελίου.
Η συγγνώμη δεν έχει καμία αξία όταν τη λέμε αόριστα, αλλά όταν τη ζητούμε για συγκεκριμένα λάθη μας, πρώτα από το Θεό και έπειτα από τον άνθρωπο που ταλαιπωρήσαμε. Εξάλλου ο λαός μας λέγει και το γνωστό: “από τότε που βγήκε η συγγνώμη χάθηκε το φιλότιμο”. Είναι καλή συνήθεια κάθε βράδυ μετά την ακολουθία του Αποδείπνου ενώπιον όλης της οικογένειας το κάθε μέλος της να παραδέχεται τα σφάλματά του. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι οι πρώτοι χριστιανοί εξομολογούνταν τις αμαρτίες τους ενώπιον όλης της εκκλησίας.
Συχνά επίσης οι άνθρωποι λησμονούμε τα λάθη μας και τις επιπτώσεις που είχαν στα αγαπημένα μας πρόσωπα. Η μετάνοια έχει πολλά στάδια. Με το να θυμόμαστε στην προσευχή χωρίς όμως λεπτομέρειες τα πάθη μας, αποκτούμε κατάνυξη και προσελκύουμε το έλεος του Θεού.
Να μην είμαστε τεμπέληδες, δηλαδή ράθυμοι, και έτσι αναβάλλουμε για αύριο την αλλαγή τρόπου ζωής. Τότε εγκαθιστούμε μέσα στην ψυχή μας τα πάθη και όσο περνά ο χρόνος η μετάνοιά μας γίνεται πιο δύσκολο έργο. Χρειάζεται καθημερινή νήψη, δηλαδή προσοχή, ώστε να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Πριν από κάθε πράξη μας να ρωτούμε τη συνείδηση μας, η οποία είναι η φωνή του Θεού μέσα μας, μήπως αυτή βλάψει την ψυχή μας ή τον πλησίον μας.
Ο Άγιος Μάρκος ο ασκητής στη Φιλοκαλία λέγει ότι για να γλιτώσει κάποιος που αμάρτησε από τις μεθοδείες του διαβόλου χρειάζεται η μετάνοια του να συνοδεύεται και από τα ανάλογα έργα που διορθώνουν το συγκεκριμένο σφάλμα. Χρυσό έκλεψες, χρυσό θα επιστρέψεις. Πήρες γη, γη θα δώσεις. Ψέμα είπες, αλήθεια θα μαρτυρήσεις. Οργίστηκες, με πραότητα να επιστρέψεις κοντά στον αδερφό σου.
Δύσκολο πράγμα η μετάνοια. Αυτοί που μετανοούν με όλη τους την ψυχή και αλλάζουν τρόπο ζωής χωρίς να κοιτούν τι κάνουν οι άλλοι γύρω τους είναι μόνον οι άνθρωποι της βαθιάς πίστεως, της καλής προαιρέσεως και της άκρας ταπεινώσεως όπως την δίδαξε ο λόφος του Γολγοθά.