Trikala Day Καθημερινή Ηλεκτρονική Εφημερίδα των Τρικάλων
«Λαβωμένα» από την πανδημία αλλά και την ολοένα αυξανόμενη δημοφιλία των εναλλακτικών προϊόντων καπνού είναι τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος των δημόσιων νοσοκομείων στη χώρα μας.
Μέσα στην πανδημία τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος στην πλειονότητά τους είτε έκλεισαν προσωρινά είτε μείωσαν σημαντικά τη λειτουργία τους. «Κατά τη διάρκεια της πανδημίας το γεγονός ότι οι περισσότεροι πνευμονολόγοι δούλευαν σε κλινικές COVID, σε συνδυασμό με το ότι τα περισσότερα νοσοκομεία για μεγάλο χρονικό διάστημα είχαν αναστείλει τα τακτικά ιατρεία τους, οδήγησε στην πραγματικότητα στο να υπολειτουργούν ή και να πάψουν να λειτουργούν τα περισσότερα από τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος», επισημαίνει στην «Κ» η κ. Παρασκευή Κατσαούνου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, πρώην πρόεδρος της ομάδας ελέγχου καπνού της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας και υπεύθυνη του ιατρείου διακοπής καπνίσματος (Μονάδα Πνευμονολογίας και Αναπνευστικής Ανεπάρκειας, Α΄ Κλινική Εντατικής Θεραπείας). Στο ίδιο πλαίσιο ο καθηγητής Πνευμονολογίας του τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας, Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, σημειώνει ότι «η μείωση της προσέλευσης στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος ήταν 70%-80% μέσα στην πανδημία. Τα ιατρεία αντιμετώπιζαν κυρίως ασθενείς που στέλναμε εμείς από τις κλινικές, δηλαδή καπνιστές που πέρασαν πνευμονία ή καπνιστές που είχαν διαγνωστεί με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια». Και προσθέτει ότι «μετά την πανδημία ο κόσμος δεν επέστρεψε. Σαν να έβγαλε από τη ζωή του την προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος».
Την προσπάθεια διακοπής καπνίσματος υπονομεύει και η «μόδα» των εναλλακτικών προϊόντων καπνού. «Αν και δεν έχει μετρηθεί, βλέπουμε πλέον σημαντικό αριθμό ατόμων να καπνίζουν ηλεκτρονικό και θερμαινόμενο τσιγάρο. Σε αυτό συμβάλλουν τα κενά στη νομοθεσία και μια εξαιρετικά ενεργή διαφήμιση, με μηνύματα περί «ασφαλέστερου» προϊόντος σε σχέση με το κλασικό τσιγάρο, τη στιγμή που η λέξη «ασφαλές» δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιείται», σημειώνει η κ. Κατσαούνου. Και συνεχίζει: «Ξέρουμε ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο οι πωλήσεις φαρμάκων διακοπής του καπνίσματος μειώθηκαν και αντίστοιχα αυξήθηκε η χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων. Μπορούμε να πούμε ότι οι καπνιστές, που φοβούνται τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία, αντί να αναζητούν μια ιατρική βοήθεια για την πλήρη διακοπή του, κατέφυγαν σε εναλλακτικά καπνικά προϊόντα».
«Πειραματάνθρωποι»
Οι πνευμονολόγοι και οι αρμόδιες επιστημονικές κοινότητες, όπως η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία και η Ευρωπαϊκή Εταιρεία, είναι αντίθετες στη χρήση αυτών των προϊόντων. Όπως επισημαίνει ο κ. Γουργουλιάνης, «δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι τρόπος διακοπής καπνίσματος και επίσης είναι πολύ νωρίς ακόμη για να ξέρουμε τις επιπτώσεις τους στην Υγεία. Για το κανονικό τσιγάρο χρειάστηκαν περίπου 400 χρόνια καπνίσματος για να μάθουμε ότι προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα. Μάλιστα στην αρχή υπήρχαν και δημοσιεύσεις ότι κάνει καλό στη φυματίωση και στον λάρυγγα. Επομένως από το 2011 που πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα το ηλεκτρονικό τσιγάρο έως σήμερα δεν έχει περάσει επαρκές διάστημα για να πει κάποιος ότι υπάρχουν δεδομένα. Η στάση άλλωστε των πνευμονολόγων είναι ότι είναι λάθος δρόμος να εισπνέεις τοξικές ουσίες. Εμείς αγωνιζόμαστε για καθαρό αέρα χωρίς ρύπανση και καθαρό περιβάλλον. Υπό αυτή την έννοια είμαστε αντίθετοι στο ηλεκτρονικό και το θερμαινόμενο τσιγάρο».
«Η μείωση της προσέλευσης στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος ήταν 70%-80% μέσα στην πανδημία. Μετά ο κόσμος δεν επέστρεψε. Σαν να έβγαλε από τη ζωή του την προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος».
Στο ίδιο πνεύμα η κ. Κατσαούνου τονίζει ότι «για τα καινούργια καπνικά προϊόντα, τα μακροχρόνια αποτελέσματα από τη χρήση τους δεν είναι γνωστά. Αυτό που γνωρίζουμε από μελέτες που έχουν γίνει κυρίως σε πειραματόζωα και σε κυτταροκαλλιέργειες είναι ότι είναι και αυτά βλαβερά και προκαλούν φλεγμονή, που είναι βασικός μηχανισμός που συνδέεται με την ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα. Φαίνεται ότι η βλάβη είναι μικρότερη σε σχέση με το κλασικό τσιγάρο, χωρίς όμως να γνωρίζουμε αθροιστικά ποιο νόσημα θα προκαλέσει και πότε. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι όσοι χρησιμοποιούν τώρα αυτά τα προϊόντα είναι πειραματάνθρωποι». Η κ. Κατσαούνου εστιάζει και στον τρόπο με τον οποίο προβάλλονται αυτά τα προϊόντα. Οπως λέει, «ίσως είναι το μοναδικό βλαβερό προϊόν, η χρήση του οποίου θεωρείται αποδεκτή από καταναλωτές –και παραγωγούς– επειδή όταν συγκρίνεται με το κλασικό τσιγάρο θεωρείται λιγότερο βλαβερό».
Ούτε η κ. Κατσαούνου ούτε ο κ. Γουργουλιάνης θεωρούν ότι το ηλεκτρονικό ή το θερμαινόμενο τσιγάρο είναι τρόπος διακοπής του καπνίσματος. «Ολα τα προϊόντα που χρησιμοποιούν εισπνεόμενη νικοτίνη προκαλούν εθισμό. Οταν εισπνέουμε τη νικοτίνη, σε λίγα δευτερόλεπτα, μέσω της πνευμονικής κυκλοφορίας, συγκεντρώνεται σε υψηλά επίπεδα στον εγκέφαλο και προκαλεί εξάρτηση. Αυτός ο μηχανισμός είναι κοινός στο κλασικό, το ηλεκτρονικό και το θερμαινόμενο τσιγάρο», επισημαίνει η καθηγήτρια, ενώ ο κ. Γουργουλιάνης ξεκαθαρίζει ότι «στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος δεν προτείνουμε το ηλεκτρονικό τσιγάρο ως τρόπο απεξάρτησης από το κάπνισμα. Αυτό που κάνουμε είναι να αξιολογήσουμε την εξάρτησή του και να ενισχύσουμε τα κίνητρα για τη διακοπή. Π.χ. εάν κάποιος είναι παντρεμένος σε μεγάλη ηλικία και έχει μικρά παιδιά, ένα ισχυρό κίνητρο είναι να του πεις ότι καπνίζοντας στερεί στα παιδιά του χρόνια με τον πατέρα τους».
Η λίστα για τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος σε μονάδες του ΕΣΥ, η οποία είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του υπουργείου Υγείας με στοιχεία του 2019, περιλαμβάνει 81 ιατρεία. Κάποια δεν λειτουργούν πλέον. Τα πιστοποιημένα από την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία ήταν πριν από την πανδημία 39. «Τα περισσότερα έχουν επανέλθει. Ομως ξέρουμε, π.χ., ότι το ιατρείο στο νοσοκομείο της Λαμίας έκλεισε γιατί παραιτήθηκε ο συνάδελφος», αναφέρει η κ. Κατσαούνου.
Είναι ενδεικτικό ότι στο Σισμανόγλειο το ιατρείο διακοπής καπνίσματος δεν λειτουργεί πλέον. Στο νοσοκομείο Τρικάλων το ιατρείο έχει κλείσει, όπως και στο Κωνσταντοπούλειο Νέας Ιωνίας. «Έκλεισε πριν από ένα – δύο μήνες», διευκρίνισε ο υπάλληλος σε ερώτηση της «Κ». Η αναμονή έχει πλέον μειωθεί σε πολλά ιατρεία, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε πριν από περίπου μία δεκαετία, όταν στα περισσότερα έφθανε τους τρεις μήνες. Τη Δευτέρα 22 Μαΐου υπήρχαν ελεύθερα ραντεβού για το ιατρείο διακοπής καπνίσματος του νοσοκομείου Άγιος Σάββας ακόμη και εντός της εβδομάδας. Στο νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης μπορούσε να κλείσει κάποιος ραντεβού μέσα σε διάστημα μίας εβδομάδας και στο νοσοκομείο Καρδίτσας ελεύθερο ραντεβού υπήρχε εντός 3-4 ημερών. Στο Ευγενίδειο, όπου λειτουργεί ένα από τα παλαιότερα και πιο γνωστά ιατρεία διακοπής καπνίσματος, η μέση αναμονή είναι 2-3 εβδομάδες και στο Πανεπιστημιακό του Ρίου το πρώτο διαθέσιμο ραντεβού ήταν για τις 19 Ιουνίου. Στον αντίποδα, στο Αττικόν δεν υπήρχαν κενά ραντεβού έως και το τέλος Ιουνίου και στο Πανεπιστημιακό Ηρακλείου μας είπαν ότι «μόλις ακυρώθηκε ένα ραντεβού για την προσεχή Δευτέρα. Το επόμενο ελεύθερο είναι για τον Ιούλιο. Το ιατρείο του Ευαγγελισμού –το μεγαλύτερο της Αττικής–, όπου υπεύθυνη είναι η κ. Κατσαούνου, είναι από τα ελάχιστα όπου η αναμονή παραμένει στους τρεις μήνες.
Με αφορμή και την Παγκόσμια Ημέρα Καπνίσματος (31 Μαΐου), οι ειδικοί τονίζουν την ανάγκη να ενταθεί το μήνυμα για τη διακοπή του καπνίσματος. «Να ξαναγυρίσουν οι καπνιστές στα ιατρεία διακοπής», όπως σημειώνουν. Η κ. Κατσαούνου τονίζει ότι «θα πρέπει να γίνει κεντρική ενημέρωση από την πολιτεία ότι τα ιατρεία λειτουργούν και να υπάρξει ενίσχυσή τους, γιατί οι άνθρωποι που τα λειτουργούν το κάνουν παράλληλα με την εργασία τους στις κλινικές, με δυσκολίες και πολλές ελλείψεις σε προσωπικό».
Τα ιατρεία διακοπής είχαν πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας, αλλά…
Ο Γιάννης Στουραΐτης, 70 χρόνων σήμερα, θυμάται την 29η Ιανουαρίου 2011 ως «την ημέρα που δεν κάπνισε». Ηταν η πρώτη ημέρα που έκοψε το τσιγάρο.
«Η ιστορία ξεκίνησε 12,5 χρόνια πριν», περιγράφει στην «Κ». «Είχα πάει στον “Ευαγγελισμό” με τη σύζυγό μου για να κάνει μια εξέταση. Είχα ακούσει από συναδέλφους ότι στο νοσοκομείο υπήρχε τμήμα διακοπής καπνίσματος και επειδή αντιμετώπιζα αναπνευστικό πρόβλημα, όσο περίμενα τη σύζυγο ρώτησα και έμαθα. Εκλεισα λοιπόν ραντεβού για κάποια Δευτέρα. Ακολούθησα ό,τι ακριβώς μου είπαν οι γιατροί. Γίνεται μια πολύ σωστή και προγραμματισμένη δουλειά στο ιατρείο. Θα έλεγα ότι η όλη διαδικασία ήταν συγκροτημένη. Το κάπνισμα δεν το έκοψα απότομα, αλλά σε στάδια, με φαρμακευτική αγωγή αρχικά και συνεχή παρακολούθηση. Και δόξα σοι ο Θεός, από τις 29 Ιανουαρίου του 2011 δεν το έχω ξαναβάλει στο στόμα μου».
Ο κ. Στουραΐτης άρχισε το κάπνισμα σε ηλικία 20 ετών, όταν πήγε φαντάρος. «Αλλά ξεκίνησα από βαριά τσιγάρα. Και οι δουλειές που έκανα δεν βοηθούσαν. Ημουν γκρουπιέρης στη γαλλική ρουλέτα στην Πάρνηθα. Μέσα στην αίθουσα κάπνιζαν, ήταν σαν να κάπνιζα κι εγώ. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν εξαερισμοί. Μετά ασχολήθηκα με λούστρα. Ολα αυτά επιδείνωσαν την κατάσταση των πνευμόνων μου», σημειώνει και προσθέτει: «Ανέβαινα σκάλα και στα πέντε πρώτα σκαλοπάτια σταματούσα για να ξεκουραστώ και να πάρω ανάσα». Στον «Ευαγγελισμό» διαγνώστηκε με ΧΑΠ. «Σε μεγάλο βαθμό. Το πνευμόνι μου δούλευε στο 36%», σημειώνει.
Πριν απευθυνθεί στο ιατρείο διακοπής καπνίσματος της Μονάδας Πνευμονολογίας και Αναπνευστικής Ανεπάρκειας στον «Ευαγγελισμό», είχε κάνει τουλάχιστον 5-6 προσπάθειες με διάφορες μεθόδους (βελονισμός κ.ά.) και είχε σπαταλήσει πολλά χρήματα για να κόψει το κάπνισμα. Μόνο σε μία περίπτωση, και εντελώς συμπτωματικά, είχε καταφέρει να το διακόψει για έξι μήνες.
Αυξημένες πιθανότητες
Ένας καπνιστής που προσπαθεί να απαλλαγεί μόνος του από το τσιγάρο τα καταφέρνει μόνο σε ένα ποσοστό 3%-5%. Αντιθέτως το ποσοστό αυτό, για την Ελλάδα, κυμαίνεται μεταξύ 40%-60% όταν η διακοπή καπνίσματος γίνεται με τη βοήθεια εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας στα ειδικά ιατρεία. Οπως τονίζει στην «Κ» η Παρασκευή Κατσαούνου, υπεύθυνη του ιατρείου διακοπής καπνίσματος του «Ευαγγελισμού», αναπλ. καθηγήτρια Πνευμονολογίας, «τα αποτελέσματα των ελληνικών ιατρείων διακοπής καπνίσματος είναι πολύ υψηλά. Το δικό μας ιατρείο έχει ποσοστά επιτυχίας πάνω από 60%, όταν στη διεθνή βιβλιογραφία είναι γύρω στο 35%-40%. Ο λόγος είναι ότι έχει εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό. Για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλες χώρες, επειδή το σύστημα υγείας αμείβει ακριβά τις ώρες του γιατρού, λειτουργεί τα αντίστοιχα προγράμματα με νοσηλεύτριες, που όσο εξειδικευμένες και να είναι, μπορούν να χορηγήσουν μόνο θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης. Δεν μπορούν να χορηγήσουν άλλα φάρμακα ή να εφαρμόσουν ένα συνολικό θεραπευτικό πρόγραμμα και με ψυχολογική απεξάρτηση».
Ο κ. Στουραΐτης σήμερα δυσκολεύεται στην ανηφόρα, αλλά περπατάει. Δυσκολεύεται στο κολύμπι, αλλά πάει στη θάλασσα. «Δηλαδή, λειτουργώ. Δεν μένω στο σπίτι με οξυγόνο. Γι’ αυτό έχω μεγάλη υποχρέωση στους γιατρούς του “Ευαγγελισμού”». Στο τέλος της συζήτησής μας τον ρώτησα εάν θα είχε πρόβλημα να μεταφέρω επωνύμως τα όσα μου περιέγραψε. Μου απάντησε αβίαστα: «Ναι. Εάν είναι να βοηθήσουμε κόσμο, δεν έχω κανένα πρόβλημα».
Στην Ελλάδα το 2022
24,8% του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω κάπνιζε καθημερινά.
30,4% των ανδρών ηλικίας 16 ετών και άνω.
18,4% των γυναικών ηλικίας 16 ετών και άνω.
Το κάπνισμα είναι η αιτία
25% των θανάτων μεταξύ ανδρών.
7,5% των θανάτων μεταξύ γυναικών.
Πηγή: kathimerini.gr
