«Η επίδραση της τηλεόρασης στο παιδί»

Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων

Η ανθρωπότητα περνά σήμερα μια κρίσιμη περίοδο. Ενώ από το ένα μέρος η επιστημονική και τεχνική πρόοδος έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη, από το άλλο η ηθική προκοπή ατόμων και λαών βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Αξίες αιώνιου κύρους που άλλοτε αποτελούσαν τα ιδανικά του ανθρώπου, σήμερα κλονίστηκαν κι αυτό έφερε σύγχυση στον άνθρωπο. Μέσα στο τρικυμισμένο αυτό πέλαγος αγωνίζεται ο καθένας μας να βρει τη γραμμή πλεύσεως καθώς και την ψυχική του ισορροπία. Στην προσπάθεια που κάνει για να φέρει εξισορρόπηση και αρμονία στον ψυχικό του κόσμο, πολύ θα τον βοηθήσει η Νέα αγωγή. Η αγωγή εκείνη, που θα φροντίσει να αναπτύξει φυσιολογικά όλες τις ιδιότητες και δεξιότητες του ανθρώπου, ώστε να τον κάνει ευτυχισμένο, αλλά και χρήσιμο μέλος μιας ηθικής και προοδευμένης κοινωνίας.
Το είδος αυτό της αγωγής επιδιώκει συστηματικά το Σχολείο με καθορισμένο σχέδιο, μέσα και σκοπό. Στις επιδιώξεις του όμως αυτές, το Σχολείο χρειάζεται τη συμπαράσταση και βοήθεια του πρωταρχικού παράγοντα της αγωγής, της οικογένειας. Σήμερα οι δύο αυτοί παράγοντες πρέπει να συνεργασθούν στενά για να επιτύχουν το σκοπό της Αγωγής. Η ευθύνη της ανάπτυξης του νέου ανθρώπου βαρύνει και τα δυο μέρη. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε πως το χρέος της οικογένειας είναι μεγαλύτερο. Το παιδί μέσα στους κόλπους της οικογένειας θα πρωτοαντικρίσει το φως και θα περάσει τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Εκεί θα μορφοποιήσει τις πρώτες του δυνατότητες, θα πάρει την πρώτη μορφή ο ψυχικός του κόσμος και θα συντελεσθεί η υποδομή του χαρακτήρα του και της προσωπικότητάς του. Η αποστολή της οικογένειας είναι σοβαρή και υπεύθυνη γιατί η αγωγή των παιδιών με την πρόοδο και ανάπτυξη του τεχνικού πολιτισμού, γίνεται όλο και δυσκολότερη. Δυσεπίλυτα προβλήματα αγωγής συναντά σήμερα η οικογένεια. Μεταξύ αυτών των προβλημάτων -ένα από τα πλέον σύγχρονα και ζωτικά- είναι και : «Η επίδραση της τηλεόρασης στο παιδί».
Από τους παιδαγωγούς και ψυχολόγους που ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό λίγοι είναι εκείνοι που τάσσονται με την ευεργετική πλευρά της τηλεόρασης. Συγκεκριμένα, προσπαθώντας να παρουσιάσουν την σπουδαιότητα και αξία της τηλεόρασης στη ζωή μας, αναφέρουν, ότι αυτή είναι το καλύτερο μέσο οικιακής ψυχαγωγίας, που μαζί με άλλα τα οποία χαρακτηρίζουν την ηλεκτρονική εποχή όπως το διαδίκτυο, αποτελεί τιμή για τον άνθρωπο. Έχει, βεβαίως, απλοποιήσει, σε μεγάλο βαθμό, πολλούς ανθρώπινους τομείς δραστηριότητας. Ιδιαίτερα η τηλεόραση κλειστού κυκλώματος επέφερε θαύματα σε ορισμένες περιοχές της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως η χρησιμοποίηση της τηλεόρασης στα εργοστάσια μεγάλης παραγωγής, στην κυκλοφορία οχημάτων σε νευραλγικά σημεία των πόλεων, στην παρακολούθηση ιατρικής εγχείρησης, στην παρακολούθηση της τροχιάς των κατευθυνόμενων βλημάτων και τέλος η χρησιμοποίησή της στην εκπαίδευση είναι κι αυτή εξαιρετικής σημασίας.
Την ευεργετική επίδραση της τηλεόρασης τονίζουν και πολλοί ξένοι παιδαγωγοί και ψυχολόγοι όπως ο Έντουαρτ Πάλμερ. Συγκεκριμένα σε κάποιο άρθρο του αναφέρει, ότι η τηλεόραση δεν είναι μόνο βασικό μέσο ψυχαγωγίας και ενημέρωσης, αλλά είναι και πλατύ κοινωνικό σχολείο, επιδρά στην όλη διάπλαση του λαού και ιδιαίτερα των παιδιών. Αποτελεί σπουδαίο μέσο μορφώσεως, παρέχει πληροφορίες για τα ήθη, τα έθιμα, τη θρησκεία και τον πολιτισμό όλων των μερών και περιοχών της γης.
Οι περισσότεροι όμως παιδαγωγοί και ψυχολόγοι αναγνωρίζουν και παραδέχονται την αρνητική πλευρά της τηλεόρασης. Συγκεκριμένα ο Κυριάκος Γαλανόπουλος γράφει: «Με το κακό θέαμα της τηλεόρασης, συνηθίζει το παιδί στην ψευτοφιλοσοφία και στην ψεύτικη πραγματικότητα και σιγά-σιγά παύει να θυμάται τις υγιείς αρχές, τις απορρίπτει, τις αποκλείει και τις ειρωνεύεται. Διαφθείρεται, χάνει την έννοια του ωραίου, του αγνού, του υψηλού, του αληθινού. Και γενικά, καταλήγει, μειώνεται η ένταση των λεπτότατων συναισθημάτων συμπάθειας, αγάπης, σεβασμού και αναπτύσσονται αντιπάθειες, μίση, σκληρότητες. Άλλοι πάλι, θέλοντας να τονίσουν τα καταστροφικά αποτελέσματα της πολύωρης παρακολούθησης της τηλεόρασης αναφέρουν ότι προκαλεί κόπωση των οφθαλμών, νευρική ένταση, εφιάλτες κατά τον ύπνο, ανορεξία και συναισθηματική διαταραχή. Δημιουργεί στα παιδιά εσφαλμένη αντίληψη για τη σοβαρότητα του εγκλήματος και επηρεάζει δυσμενώς τις συναισθηματικές τους αντιδράσεις.
Τις ίδιες απόψεις έχουν ο Ιωάννης Χασάπης και ο Νικόλαος Χαλιάσος που ο τελευταίος μάλιστα τονίζει, ότι η τηλεόραση διαστρεβλώνει την ψυχή, εκφυλίζει τη συνείδηση και μεταβάλλει τον άνθρωπο σε ψυχικό ερείπιο και σωματικό ράκος. Επίσης, την παθητικότητα, ακινησία και υποβολή που προκαλεί η πολύωρη και χωρίς έλεγχο παρακολούθηση των τηλεοπτικών προγραμμάτων, επισημαίνουν πολλοί παιδαγωγοί και ψυχολόγοι, όπως ο Δημ. Καραγιαννίδης, ο οποίος αναφέρει, ότι η μακροχρόνια καθήλωση μπροστά στην τηλεοπτική συσκευή έχει ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση θυμικού και νευρωτικού δυναμικού. (Τα παιδιά «νευρόσπαστα»). Η καταστρεπτική τέλος επίδραση της αλόγιστης κυριαρχίας της τηλεόρασης στα παιδιά και γενικά στην κοινωνία και η ανάληψη των απαραίτητων μέτρων για τη σωτηρία των παιδιών, αναφέρονται στα πρακτικά του 7ου παιδιατρικού Συμποσίου Θεσσαλονίκης από διακεκριμένους επιστήμονες.
Η ξένη βιβλιογραφία στο θέμα αυτό είναι πλούσια. Αναφέρω μόνο μερικές απόψεις, όπως του Ζιν Καζάλ ο οποίος λέει ότι η τηλεόραση δημιουργεί ψεύτικη αντίληψη για τον κόσμο και μια νέα «μυθολογία της τύχης» πολύ χειρότερη από εκείνη των παραμυθιών, και του Ντράικωρς ο οποίος παραδέχεται ως αιτία της διαταραχής της ψυχικής υγείας του παιδιού και την δημιουργία νευρώσεων και ψυχώσεων, την πολύωρη παρακολούθηση όλων των εκπομπών. Στα ίδια συμπεράσματα επίσης κατέληξε η έρευνα Γάλλων εκπαιδευτικών που έγινε σε σκοπό την επίδραση της τηλεόρασης στο παιδί. Τέλος, αρνητική στάση στην επίδραση της τηλεόρασης παίρνουν και οι Ζίν Μπάξενιβ στο βιβλίο του «Κοινωνιολογία της Ραδιοτηλεοράσεως», ο Σοπίλ Λαμιάλ Ριπόλτ στο βιβλίο του «Το παιδί σας γίνεται έφηβος», ο Μπίλ Τρόγκεπ στο άρθρο «Τηλεόραση και αγωγή», ο Μάουτρ γράφοντας το άρθρο «Τηλεόραση και εκπαίδευση» και πολλοί άλλοι. Η δική μου θέση ανεπιφύλακτα τοποθετείται στην κατηγορία εκείνων που προτείνουν την «κατάργηση» της τηλεόρασης αν δεν βελτιωθούν τα προγράμματά της, γιατί έτσι όπως λειτουργεί σήμερα έχει προδώσει την αποστολή της.
Για να επαληθεύσουμε όμως τις θεωρίες που αναφέραμε και να τις στηρίξουμε σε γεγονότα της ζωής που καθημερινά συμβαίνουν με την επίδραση της τηλεόρασης στο παιδί, θα σας αναφέρω τα αποτελέσματα μιας έρευνας σχετικά με το θέμα μας, που έγινε στη χώρα μας παλαιότερα με τη συνεργασία παιδαγωγών, ψυχολόγων και παιδιάτρων. Σ’ αυτή έλαβαν μέρος πολλοί γονείς και 400 μαθητές από διάφορες επαρχίες της πατρίδας μας:
Α. Ευεργετική επίδραση της τηλεόρασης στο παιδί:
α) Η τηλεόραση αποτελεί αναμφίβολα το πιο απαραίτητο αλλά και άριστο ψυχαγωγικό μέσο των παιδιών που «τρελαίνονται» γι’ αυτή, ποσοστό 100%.
β) Ορισμένες εκπομπές που είναι ελεγμένες και επιστημονικά καταρτισμένες, έχουν μεγάλη μορφωτική επίδραση, γιατί συμπληρώνουν τις γνώσεις των παιδιών μ’ ένα ευχάριστο τρόπο που ξεφεύγει από την τυποποιημένη μέθοδο διδασκαλίας.
γ) Η συζήτηση που γίνεται για το περιεχόμενο μιας καλής εκπομπής που παρακολούθησαν, είναι πολύ χρήσιμη και ωφέλιμη, γιατί αναπτύσσει το διάλογο και την κοινωνικότητα. Τα παιδιά συζητώντας με τους γονείς τους σκέπτονται, φαντάζονται, προβληματίζονται, γνωρίζουν μέχρι πιο σημείο φτάνουν οι ικανότητές τους, προσφέρουν ιδέες και γνώμες και τέλος μαθαίνουν να αξιολογούν τις καταστάσεις.
δ) Αποτελεί συνδυασμό οπτικοακουστικών ερεθισμάτων, τραβά με μεγάλη ευκολία την προσοχή και περιέργεια των παιδιών και δημιουργεί πολλές αφορμές για προβληματισμό.
ε) Με την ποικιλία των τηλεοπτικών προγραμμάτων τα παιδιά πλουτίζουν τις εγκυκλοπαιδικές τους γνώσεις, αυξάνουν τις παραστάσεις τους με εικόνες σωστές και καθαρές, σχηματίζουν τέλειες έννοιες, γνωρίζουν μέρη και χώρες που δε θα μπορούσαν να δουν ποτέ στην πραγματικότητα και, γενικά, ενημερώνονται για θέματα και πράγματα άγνωστα σε αυτά.
στ) Αναπτύσσει τη φαντασία του παιδιού, γιατί περιπλανιέται με πρωτοφανή ταχύτητα στις μαγικές χώρες της φαντασίας και με ρεαλιστικές σκηνές επισκέπτεται όλα τα μέρη του κόσμου και πληροφορείται για όλα τα παγκόσμια γεγονότα.
Αυτά τα ευεργετικά αποτελέσματα μπορούμε να έχουμε αν πραγματικά εκμεταλλευτούμε την τεράστια και αποτελεσματική δύναμη της τηλεόρασης.
Β. Επιβλαβείς επιδράσεις της τηλεόρασης στο παιδί:
α) Η διάθεση αρκετού χρόνου για παρακολούθηση, έχει ως συνέπεια τη σπατάλη όλου του ελεύθερου χρόνου της ημέρας και τη στέρηση του παιδιού από το απαραίτητο για τη ζωή του παιγνίδι.
β) Το παιδί καθηλώνεται σε μια καταστροφική για την ηλικία του ακινησία, που έχει ως αποτέλεσμα την παθητικότητα, πνευματική και σωματική. Σύμφωνα με τα πορίσματα της εξελικτικής ψυχολογίας το παιδί γεννιέται εντελώς παθητικό και χρειάζεται βοήθεια και συμπαράσταση για να ζήσει. Όταν όμως γίνει 2-3 χρόνων, οι μυς του πια έχουν αναπτυχθεί, το μυαλό του είναι όλο περιέργεια και «βράζει» κυριολεκτικά. Θέλει να κινείται, να ασχολείται με διάφορα πράγματα, να παίζει και να εργάζεται συνέχεια. Όταν λοιπόν ύστερα από τόσες ώρες στο νηπιαγωγείο και αργότερα στο σχολείο, βρίσκει στο σπίτι του την τηλεόραση, είναι φανερό πως αυτό το πρόγραμμα ζωής ξαναγυρίζει το παιδί στη βρεφική ηλικία της απόλυτης παθητικότητας. Δεν παίζει, δε συζητά, δεν διαβάζει. Δεν ζει τη ζωή του, γίνεται «ενδοστρεφικό» και αισθάνεται μοναξιά και απομόνωση.
γ) Τα μάτια των παιδιών, αλλά και κάθε τηλεθεατή, μετά μισή ώρα παρακολούθησης αρχίζουν να κοκκινίζουν, έπειτα έρχεται ο τηλεοπτικός πονοκέφαλος που επιφέρει την τηλεψίτιδα και δυσρυθμική διάθεση.
δ) Μερικοί γιατροί ισχυρίζονται ότι η φωτεινή συσκευή εκπέμπει σε μικρή απόσταση ένα είδος ακτινοβολίας που έχει την ικανότητα να προσβάλλει το συκώτι του τηλεθεατή εκείνου, που παρακολουθεί τηλεόραση σε μικρή απόσταση. Την ίδια ακριβώς άποψη έχουν και οι σπουδαστές του τμήματος ηλεκτρονικών υπολογιστών.
ε) Σύμφωνα με τις απόψεις των παιδοψυχίατρων η τηλεόραση δημιουργεί δικό της τύπο παιδιού που ξεχωρίζει από τα άλλα που δεν παρακολουθούν παθολογικά. Τα μάτια των παιδιών του τύπου της τηλεόρασης κοκκινίζουν εύκολα, αποχτούν κάποια γυαλάδα και μοιάζουν άδεια. Το σαγόνι χαλαρώνει και κρέμεται ακυβέρνητο. Η γλώσσα ακουμπά στα δόντια τα μπροστινά και δίνει την όψη ανόητου παιδιού.
στ) Τα παιδιά παρακολουθούν ανεξέλεγκτα όλες τις τηλεοπτικές εκπομπές χωρίς να είναι σε θέση να υπολογίσουν τις δυσάρεστες συνέπειές τους. Τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά γιατί οι μορφωτικές εκπομπές (μουσική, ελεύθερη συζήτηση, ελληνικοί χοροί κτλ) δεν αρέσουν στα παιδιά, ενώ οι εκπομπές οι ψυχοφθόρες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.
ζ) Όλοι γενικά οι γιατροί που ρωτήθηκαν δήλωσαν, ότι η πολύωρη παρακολούθηση βλάπτει τον οργανισμό με τις ακτίνες (γ) και καταστρέφει την ψυχή με τα ανεξέλεγκτα και αψυχολόγητα τηλεοπτικά της προγράμματα.
Η έρευνα αυτή κατέληξε στα παρακάτω γενικά αποτελέσματα:
1.Τα παιδιά στην επαρχία βλέπουν τηλεόραση και «τρελαίνονται» γι’ αυτή, ποσοστό 100%.
2.Ο μέσος όρος παρακολούθησης είναι 26 ώρες την εβδομάδα.
3.Προτιμούν τις αστυνομικές ταινίες κατά 89% και τα σήριαλ κατά 92%.
4.Αισθάνονται πόνο στα μάτια μετά από δύο ώρες παρακολούθησης, σε ποσοστό 66%.
5.Έχουν ανήσυχο και εφιαλτικό ύπνο. Ποσοστό 42%.
6.Αντιδρούν με νευρικότητα. Ποσοστό 34%.
7.Παρακολουθούν χωρίς έλεγχο όλες τις εκπομπές. Ποσοστό 53%.
Όλα τα παραπάνω μας υποχρεώνουν να συμπεράνουμε τα ακόλουθα:
α) Τα απρογραμμάτιστα και χωρίς έλεγχο τηλεοπτικά προγράμματα προκαλούν από το ένα μέρος νοητική, κοινωνική και ψυχολογική, «υστέρηση» και ψυχική τρομοκράτηση και από το άλλο μέρος παρουσιάζουν σκηνές βίας, απάτης και εγκληματικότητας. Το χειρότερο είναι ότι διδάσκουν στα παιδιά πώς να κατορθώνουν μια κλοπή ή να κάνουν ένα φόνο. Έτσι, σιγά-σιγά με το πέρασμα του χρόνου, το παιδί δεν είναι σε θέση να διακρίνει το φανταστικό από το πραγματικό και επικρατεί χάος στον πνευματικό του κόσμου.
β) Η τηλεόραση επηρεάζει τη διάπλαση της παιδικής προσωπικότητας προσφέροντας ίδια ερεθίσματα σε παιδιά με διαφορετικό βαθμό ευαισθησίας, τότε που το παιδί χρειάζεται εκπαιδευτικά παιγνίδια και βιβλία ηθικοπλαστικά. Οι φανταστικές τηλεοπτικές σκηνές το βοηθούν να θεωρεί ηρωικές και ωραίες τις πράξεις των προσώπων που βλέπει στην τηλεόραση και συνειδητά ή ασυνείδητα τις επαναλαμβάνει, προσπαθεί να γίνει όμοιος περισσότερο με πρότυπα που ζουν διωγμένα από την κοινωνία, αλλά είναι συμπαθητικά για τη δύναμή τους, τη μεγαλοπρέπειά τους και πολλές φορές ακόμη για τη δυστυχισμένη ζωή τους. Ζωντανό παράδειγμα αυτού ήταν παλαιότερα ο απαγχονισμός του μικρού μαθητή της Πτολεμαΐδας, που ήθελε να μιμηθεί τον ήρωα από την τηλεοπτική σειρά «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται».
γ) Η καθημερινή πολύωρη παρακολούθηση όλων των τηλεοπτικών προγραμμάτων δημιουργεί το πάθος της τηλεοπτικής συνήθειας και οδηγεί το παιδί στην πλεονεξία, στην εχθρότητα, στη σκληρότητα και στην αναισθησία.
δ) Η ποικιλία των προγραμμάτων ερεθίζει την παιδική φαντασία σε βάρος όλων των άλλων νοητικών λειτουργιών. Και το σημαντικότερο, βοηθά το παιδί να σχηματίσει ένα καινούργιο φανταστικό κόσμο που το απομακρύνει από την πραγματικότητα με αποτέλεσμα να βρίσκεται πάντοτε στο «κενό».
ε) Μέσα στη ανήθικο, ανέντιμο και απαράδεχτο κοινωνικό κλίμα μερικών ταινιών, το παιδί διδάσκεται άριστα πώς γίνεται η διάρρηξη, ποια είναι τα κόλπα των λαθρεμπόρων, πώς αλληλοσκοτώνονται σε συμμορίες και τόσα άλλα. Αυτό συντελεί ώστε τα παιδιά να διέρχονται από σεμινάρια εγκληματικότητας και διαφθοράς. Ο κακός αυτός παιδαγωγικός και άσπλαχνος χρονοφάγος έχει περισσότερη επίδραση στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, γιατί δημιουργεί αμφιβολίες για τις αληθινές αξίες της ζωής, υπερβάλλει τη σημασία του χρήματος, της σωματικής δύναμης, που είναι τα βασικότερα στοιχεία για τη δημιουργία αντικοινωνικής συμπεριφοράς.
στ) Η τηλεόραση επιδρά δυσμενώς στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού γιατί δεν του δίνει την ευκαιρία για διάλογο και επικοινωνία. Η γλωσσική καθυστέρηση του παιδιού οφείλεται σύμφωνα με τις απόψεις των γιατρών στο ότι τα παιδιά δέχονται περισσότερα ερεθίσματα στο αριστερό ημισφαίριο που ονομάζεται «ημισφαίριο της οπτικής και του χώρου», σε βάρος του δεξιού ημισφαίριου που λέγεται «ημισφαίριο των λέξεων και της λογικής».
ζ) Το παιδί πολλές φορές απομακρύνεται από το μαγικό κουτί όλο καπρίτσια, σαν να ξυπνάει από κάποιο τρομακτικό αλλά συνάμα γοητευτικό ύπνο. Στην πραγματικότητα η τηλεόραση δεν προκαλεί ύπνο, αλλά μια περίεργη νάρκη που θυμίζει την κατάσταση του τοξικομανή, υποστηρίζει η Αμερικανίδα Μαίρη Ουίν, στο πολύκροτο βιβλίο της «Το ναρκωτικό με την μπρίζα» (έτσι αποκαλεί την τηλεόραση).
Από όσα μέχρι τώρα είπαμε βγαίνει το γενικό συμπέρασμα ότι η τηλεόραση είναι πραγματικά ένα θαυμάσιο μέσο επικοινωνίας, ψυχαγωγίας και μόρφωσης, όταν φυσικά τα προγράμματά της ελέγχονται και συγκροτούνται επιστημονικά. Διαφορετικά πρέπει να παραδεχτούμε πως η τηλεόραση είναι ο πιλότος που οδηγεί το σκάφος της κοινωνίας αργά αλλά σταθερά στο πέλαγος της καταστροφής. Ως εκπαιδευτικός θα ήθελα τελειώνοντας να κάνω μερικές προτάσεις.
1.Να καταργηθούν από τα τηλεοπτικά προγράμματα όλες οι ακατάλληλες ταινίες που περιέχουν πράξεις βίας, απάτης, απειλής, προδοσίας και εγκληματικότητας.
2.Είναι αναγκαία μια ριζική αλλαγή στα θέματα της τηλεόρασης από άτομα υπεύθυνα που να γνωρίζουν και να έχουν εκπαιδευτεί ειδικά στα τηλεοπτικά μυστικά.
3.Πρέπει η οικογένεια, το σχολείο και η εκκλησία να βρουν τρόπους περιορισμού της ώρας παρακολούθησης και επιλογής των κατάλληλων εκπομπών.
4.Πρέπει η ίδια η τηλεόραση να ψάξει να βρει «έργα» που να τραβούν το ενδιαφέρον των παιδιών χωρίς να έχουν μέσα κάτι ανήθικο. Πρέπει να βασανίζουν το μυαλό τους οι υπεύθυνοι πριν αποφασίσουν να διοχετεύσουν κάτι στα τηλεοπτικά κανάλια, χωρίς να καθησυχάζουν, επειδή κάτι το έδειξε και η τηλεόραση κάποιας άλλης χώρας. Στην ανάγκη ας γίνει πιο μικρό το τηλεοπτικό πρόγραμμα, αρκεί να είναι ενδιαφέρον, ωφέλιμο και καλύτερης ποιότητας.
Πάνω απ’ όλα όμως πρέπει να βιαστούμε και να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα, προτού κριθεί απόλυτα αναγκαίο να πεταχτούν οι συσκευές από τα σπίτια όπου υπάρχουν παιδιά!
Μητέρες και πατέρες, αν αγαπάτε πραγματικά τα παιδιά σας, αν πονάτε γι’ αυτά, αν θέλετε να τα καμαρώσετε μια μέρα καλούς και ηθικούς ανθρώπους και τέλειους πολίτες, αφήστε κατά μέρος την αδιαφορία για την ανατροφή των παιδιών σας. Σκεφτείτε πως επιτρέποντας τα παιδιά σας να παρακολουθούν όλα τα τηλεοπτικά προγράμματα είναι σα να τα σπρώχνετε μόνοι σας στην διαστροφή, στην ηθική κατάπτωση, στην εγκληματικότητα, στον σωματικό και ψυχικό μαρασμό.
Οδηγήστε τα παιδιά σας στην εξοχή, στο ύπαιθρο, στο φως και στον καθαρό αέρα. Εξασφαλίστε έτσι τη σωματική και ψυχική υγεία τους. Αν το παιδί σας επιμένει στο άσπλαχνα χρονοφάγο κουτί στρέψτε τα ενδιαφέροντά του σε άλλους τομείς: το δημιουργικό παιχνίδι, τη μουσική, τη ζωγραφική, το θέατρο, τη λογοτεχνία κλπ. Σταθείτε πλάι του. Βοηθήστε το. Αντισταθείτε, αντιδράστε, πολεμήστε το κακό που γκρεμίζει την ευτυχία των παιδιών σας. Καταβάλετε όσες προσπάθειες μπορείτε και να είστε βέβαιοι πως εσείς πρώτοι θα αισθανθείτε μεγάλη ηθική ικανοποίηση που οδηγήσατε τα παιδιά σας στο σωστό δρόμο, στο φωτεινό μονοπάτι της ζωής.
Δακτυλογράφηση: Βάσω Κ. Ηλιάδη