Ίμια – 31 Ιανουαρίου 1996: Το πόρισμα για το ελικόπτερο που ποτέ δεν έπεισε κανέναν

Το σενάριο της κατάρριψης που δεν επιβεβαιώθηκε και η άποψη της κοινής γνώμης. Αναλογιζόμενος κάποιος τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου 1996 και την πτώση του ελικοπτέρου στα Ίμια, δύο είναι οι επικρατούσες απόψεις.

Του Χρήστου Μαζανίτη

Η δεύτερη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε, οδηγώντας στο θάνατο τον Χριστόδουλο Καραθανάση, τον Παναγιώτη Βλαχάκο και τον Έκτορα Γιαλοψό.

Το χρονικό

Σύμφωνα με το πόρισμα του Ναυτοδικείου Πειραιά, το Agusta Bell δεν καταρρίφθηκε από εχθρικά πυρά.

Ας δούμε, όμως, το χρονικό των γεγονότων της μοιραίας εκείνης βραδιάς:

Μεσάνυχτα 31ης Ιανουαρίου. Συγκαλείται σύσκεψη στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Για την ακρίβεια, εκεί στήνεται το κέντρο διαχείρισης κρίσεων, μακριά από το ΕΘΚΕΠΙΧ και την καρδιά της πληροφόρησης στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

Ο υπουργός Εξωτερικών καταφθάνει αργοπορημένος, αφού βρισκόταν προσκεκλημένος σε τηλεοπτικό πάνελ.

Ξημερώματα, ώρα 1.40: Το Κέντρο Επιχειρήσεων στο ΓΕΕΘΑ λαμβάνει την πληροφορία ότι Τούρκοι κομάντος έχουν καταλάβει την μικρή Ίμια. Ακολουθούν εφιαλτικές συσκέψεις κι επικοινωνίες με τους κυβερνήτες των πλοίων. Το φυλάκιο της Καλόλιμνου δεν επιβεβαιώνει,

Ώρα 4.30 τα ξημερώματα: Το οργανικό ελικόπτερο της φρεγάτας Ναυαρίνο δικινητήριο Augusta Bell 21 απονηώνεται για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Βρέχει καταρρακτωδώς, με ισχυρούς ανέμους.

Ώρα 4.50 τα ξημερώματα: Το πλήρωμα του ελικοπτέρου μεταδίδει ότι εντόπισε 10 άτομα στην «μικρή» Ίμια. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι τους ζητήθηκε να επιστρέψουν για επαναβεβαίωση. Λίγα λεπτά μετά κι ενώ πετούσε ανάμεσα από την νησίδα Πίτα και την Καλόλιμνο χάνεται η επικοινωνία καθώς και το ίχνος τους από τα ραντάρ.

Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού. Λίγη ώρα αργότερα εντοπίζεται η άτρακτος και δεμένα τα τρία μέλη του πληρώματος. Ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, είναι νεκροί.

Η επίσημη άποψη ήταν ότι «κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου».

Ώρα 6.00 το πρωί: ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, διαμηνύει την βούληση της απομάκρυνσης πλοίων, στρατευμάτων και σημαιών (No ships, no troops, no flags) και την επαναφορά στο status quo ante (πρότερο καθεστώς).

Το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου πέφτει ο επίλογος της κρίσης, που ακόμη και σήμερα αποτελεί ίσως την πιο μαύρη σελίδα στην σύγχρονη ιστορία της χώρας, με την απομάκρυνση όλων τα στρατιωτικών δυνάμεων.

Λίγες ώρες μετά, ο Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης θα έμενε στην ιστορία για το “ευχαριστώ” προς τις ΗΠΑ και την αντιπολίτευση να τον κατηγορεί για εθνική προδοσία κι εγκατάλειψη εδάφους.

Το πόρισμα για την πτώση ελικοπτέρου στα Ίμια

26 χρόνια μετά, όποιον και ρωτήσει κάποιος, η επικρατούσα άποψη είναι ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε.

Μία από τις απόψεις που ακούστηκε ήταν ότι δεν θα μπορούσε να δεχθεί χτύπημα από κάποιο πλοίο και να μην γίνει από κανέναν αντιληπτό. Στον αντίποδα, υποστηρίχθηκε ότι εάν οι βολές προήλθαν από κάννες με φλογοκρύπτες, τότε ήταν αδύνατο κάθε σενάριο εντοπισμού τους.

Το πόρισμα ούτε λίγο ούτε πολύ αφήνει να εννοηθεί ότι το ελικόπτερο έπεσε εξαιτίας άστοχων χειρισμών των μελών του. Αφού σημειώνεται ότι αποκλείεται η μηχανική βλάβη, εστιάζει στο γεγονός ότι άναψε η φωτεινή προειδοποιητική ένδειξη “MASTER CAUTION”. H ένδειξη δεν προϋπόθετε – κατά το πόρισμα – ότι μπορούσε να οδηγήσει στην πτώση, επισημαίνοντας ότι “προκάλεσε συναισθήματα αβεβαιότητας ως προς την ασφαλή συνέχιση της πτήσης του ελικοπτέρου και συντέλεσε στην επικέντρωση της προσοχής των χειριστών στον εντοπισμό ενδεχόμενης βλάβης”.

Σε άλλα σημεία το πόρισμα αφήνει να εννοηθεί ότι οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες και οι λάθος εντολές και χειρισμοί απ’ όλους του εμπλεκομένους έφεραν το δυσάρεστο αποτέλεσμα, επισημαίνοντας ότι η «ψυχολογική κατάσταση του πληρώματος κατά την πτήση ήταν ιδιαίτερα φορτισμένη» καθώς και για άγχος «και ς εκ τούτου αυξημένη πιθανότητα εσφαλμένης εκτίμησης και συνεπώς λανθασμένης αντίδρασης».

Η σαφής αναφορά ως προς τα αίτια λέει ότι «το ελικόπτερο δεν καταρρίφθηκε από πυρά και ότι δε διαπιστώθηκε μηχανική βλάβη ως κύρια αιτία της πτώσης».

Σε ότι αφορά τις τρύπες που καταγράφηκαν πάνω στο ελικόπτερο, ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας, Γεράσιμος Αρσένης είναι αναφέρει ότι «ήταν τρύπες από σφαίρες, ήταν από τα πριτσίνια που είχαν ξεκολλήσει όταν συγκρούστηκε με την θάλασσα και εν συνεχεία βυθίστηκε με αποτέλεσμα η πίεση να τα ξεκολλήσει».

Από την άλλη, γνώστες των ελικοπτέρων δίνουν διαφορετική εξήγηση, λέγοντας ότι η ένδειξη “MASTER CAUTION” ανάβει όταν το ελικόπτερο έχει βληθεί σε καίρια συστήματα.

Ερωτηματικό, πάντως, παραμένει γιατί ποτέ δεν κλήθηκε η κατασκευάστρια εταιρεία να ελέγξει τα συντρίμμια και να συντάξει το δικό της πόρισμα.

26 χρόνια μετά, κανείς δεν ξεχνά την θυσία που έκαναν για την πατρίδα ο Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο Παναγιώτης Βλαχάκος και ο Έκτορας Γιαλοψός.​

enikos