Η Μαγνησία τίμησε τρεις ηρωίδες

Εντυπωσιακή ήταν η προσέλευση κόσμου – παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες – το πρωί της Κυριακής 5 Νοεμβρίου 2017, στην πλατεία των Κ. Λεχωνίων όπου αποκαλύφθηκε το μνημείο τριών γυναικών που κρεμάστηκαν από τους Γερμανούς τον Ιούλιο του 1944 και την ιστορία τους έκανε γνωστή σε όλους ο δημοσιογράφος Γιάννης Μαντίδης, γέννημα – θρέμμα της περιοχής.

Το Μορφωτικό Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας διοργάνωσε μία ξεχωριστή εκδήλωση 73 χρόνια μετά τιμώντας τόσο την μνήμη των τριών γυναικών, αλλά και το μέλος της δημοσιογράφο Γιάννη Μαντίδη.

Ο κόσμος τίμησε με την παρουσία του το γεγονός που έφερε συγκίνηση, γνώση, αλλά και πολλά διδάγματα.

Το έγκλημα έγινε στα Κάτω Λεχώνια την Παρασκευή 7 Ιουλίου 1944, όταν οι Γερμανοί κατακτητές με τους ντόπιους συνεργάτες τους κρέμασαν στα κλωνάρια μιας μουριάς, πλάι στο σιδηροδρομικό σταθμό, τις τρεις άτυχες γυναίκες: την Σοφίκα Τοπάλη, τη μητέρα Λουκία Τοπάλη και τη λεχωνίτισσα Φιλίτσα Καλαβρού, αφού πρώτα τις βασάνισαν στις φυλακές του Βόλου.

Η κατηγορία ήταν ότι οι Τοπάλαινες έδιναν τρόφιμα στο 54ο Σύνταγμα των ανταρτών Πηλίου, αλλά η πραγματική αλήθεια ήταν άλλη: Να αρπάξουν οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους τον χρυσό που έκρυβαν οι Τοπάλαινες στο αρχοντικό τους. Το αρχοντικό που λεηλατήθηκε συθέμελα.

Την πρώτη αναφορά σε αυτό το έγκλημα των Γερμανών κατακτητών που στιγμάτισε την περιοχή, έκανε η αλησμόνητη δημοσιογράφος – της γενιάς του Γιάννη Μαντίδη- Νίτσα Κολιού στο βιβλίο της «Αγνωστες Πτυχές Κατοχής και Αντίστασης 1940-44». Τη σκυτάλη, αρκετά χρόνια μετά, πήρε ο Γιάννης Μαντίδης. Ερεύνησε το θέμα και το αποτύπωσε στο βιβλίο του «Σοφίκα Τοπάλη – θηλιά στη μνήμη» που κυκλοφόρησε πριν ένα χρόνο και έγινε ανάρπαστο. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και σε Β’ έκδοση, ενώ μεταφράστηκε και στην Αγγλική.

Πριν κυκλοφορήσει η «Σοφίκα», όπως έχει αναφέρει ο συγγραφέας, έμαθαν τυχαίως οι συγγενείς της οικογένειας Τοπάλη για τη συγκεκριμένη έρευνα και ήρθαν από τη Βραζιλία, όπου διαμένουν και συνάντησαν τον συνάδελφο – ερευνητή.

Είναι οι εγγονές του αδελφού της Λουκίας Van Schelle (μητέρας της Σοφίκας) κυρία Hellegonda Maria – παιδίατρος και η αδελφή της Julie, βοτανολόγος, με τον πνευμονολόγο σύζυγό της Eduardo De Capitani.

Μετά από χρόνια που έψαχναν και ρωτούσαν, έμαθαν τελικά και γνώρισαν τους τόπους που έζησαν και άδικα απαγχονίσθηκαν οι τραγικές γυναίκες συγγενείς τους.

Τότε παρήγγειλαν και το μνημείο που τοποθετήθηκε εκεί που θάφθηκαν οι κρεμασμένες (και οι τρεις μαζί…) στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στα Κάτω Λεχώνια. Και το οποίο αποκαλύφθηκε το μεσημέρι της Κυριακής.

Η εκδήλωση

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε μετά τη Θεία Λειτουργία, παρουσία συγγενών των θυμάτων από την Ολλανδία και εκπροσώπων των τοπικών αρχών του Νομού, ενώ παρέστη και η εκπρόσωπος του Ολλανδικού προξενείου Λήδα Μαλικένζου.

Ο πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, Δημήτρης Χορταργιάς τόνισε για τον Γιάννη Μαντίδη πως «δεν είναι το πρώτο του συγγραφικό πόνημα, είναι ωστόσο το εμβληματικό του έργο καθώς είναι προϊόν δημοσιογραφικής και συγγραφικής δεινότητας. Γι αυτό και το Μορφωτικό Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Θεσσαλίας, Κεντρικής Ελλάδας και Ευβοίας άμεσα ανταποκρινόμενο ανέλαβε την υποστήριξη της σημερινής εκδήλωσης σε ένδειξη σεβασμού και τιμής στις τρεις γυναίκες που χάθηκαν, κρεμάστηκαν και εδώ θάφτηκαν». «Τα γεγονότα που οδήγησαν στην τραγική αυτή κατάληξη έγιναν γνωστά χάρη στο βιβλίο, για όσους δεν γνώρισαν, για όσους ξέχασαν, για όσους δεν θέλησαν να μάθουν. Οι συγγενείς – επίγονοι της οικογένειας Τοπάλη δεν ξέχασαν αυτούς που έχασαν αναλαμβάνοντας την ανέγερση της ζωοδόχου κρήνης που φιλοτέχνησε ο καταξιωμένος γλύπτης Αναστάσης Κρατίδης.

Η η σημερινή είναι ημέρα περισυλλογής για τις ημέρες που πέρασαν αλλά και για αυτές που θα έρθουν για τις νεότερες γενιές που θα γνωρίζουν όσα διαδραματίστηκαν και θα τιμούν όσα έγιναν», υπογράμμισε.

Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Γιάννης Μαντίδης, τόνισε με την σειρά του – εμφανώς συγκινημένος- ότι «οι Κατωλεχωνίτες «ξέχασαν» τις Τοπάλαινες που τους είχαν δώσει το κτήμα τους για να σπείρουν, να θερίσουν και να μην πεινάσουν στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής! Στη μνήμη τους είχαν μια θηλιά. Ακόμα και εκείνοι οι παλιοί που είχαν δει το έγκλημα δεν έλεγαν τίποτε σχετικό στους ανήξερους νεότερους.

Ώσπου κάποιοι έκαναν το χρέους τους δημοσιεύοντας τη διαχρονική ντροπή». Και συνέχισε: «Συμβαίνει η Δημοσιογραφία να μην είναι μόνο επάγγελμα. Να είναι και λειτούργημα, μια συνεχής έρευνα για των πραγμάτων την αλήθεια».

Αναφορά στην παρακαταθήκη της οικογένειας Τοπάλη έκανε ο διευθυντής του Τοπάλειου Σχολείου Κ. Λεχωνίων κ. Απ. Κατσιφός.

Η πλέον συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης ήταν η σύντομη – αλλά γεμάτη συναισθήματα- ομιλία της εγγονής της Φιλίτσας Καλαβρού (που έχει και το όνομά της και της εγγονής της αδελφής της Λουκίας Τοπάλη Μαρία Van Shcelle, που ζει στην Ολλανδία.

“Στέκομαι εδώ στη μνήμη της Σοφίας και Λουκίας Τοπάλη και είμαι ευγνώμων που τις τιμάτε. Θυμόμαστε με συγκίνηση όσα έκαναν για τους συμπολίτες τους” ανέφερε η εγγονή Τοπάλη και σημείωσε πως με το μνημείο συμπληρώνεται η κληρονομιά των τριών γυναικών. Πρόσθεσε πως ένα Οίκος Ευγηρίας φέρει το όνομά τους.

Το μνημείο τοποθετήθηκε εκεί που θάφθηκαν οι κρεμασμένες (και οι τρεις μαζί…) αριστερά μπαίνοντας στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στα Κάτω Λεχώνια.

Την παρουσίαση της εκδήλωσης είχε η δημοσιογράφος Ροσσάνα Πώποτα, η οποία επισήμανε ότι «η κρήνη, η οποία με τη συνεχή ροή νερού της, θα τροφοδοτεί τη μνημόνευση που καταδικάζει πράξεις και δικαιώνει υπάρξεις».

Δίπλα στο μνημείο παρουσιάζεται έκθεση φωτογραφίας από το προσωπικό αρχείο του Νίκου Μαστρογιάννη, το οποίο περιλαμβάνει φωτογραφικά στοιχεία, ντοκουμέντα εκείνης της εποχής και εκείνης της τραγικής ημέρας.