Μικέλης Χατζηγάκης: Συλλογική ταυτότητα και κρίση

*του Μικέλη Σωτ. Χατζηγάκη (Αναδημοσίευση από τη «ΕΣΤΙΑ»)

Η Ελλάδα μπήκε στον όγδοο χρόνο κρίσης. Η κρίση, όμως, δεν σταματάει στις μειώσεις μισθών, περικοπές των συντάξεων, και στην ανεργία. Αναμφίβολα, τα οικονομικά στοιχεία δίνουν τον τόνο, αλλά η κρίση πάει πολύ πιο βαθιά. Είναι, εκτός των άλλων, και κρίση ταυτότητας. Έχουμε χάσει την πυξίδα μας. Μετά από τόσα πολλά που πέρασε η πατρίδα αυτά τα χρόνια, η κοινωνία μοιάζει να είναι πιο διχασμένη και πιο απογοητευμένη από ποτέ. Δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε σε βάθος πως βρεθήκαμε ως εδώ. Δυσκολευόμαστε να ορίσουμε με σαφήνεια που θέλουμε να πάμε στο μέλλον. Έχει χαθεί η αίσθηση της συλλογικής ταυτότητας που στο παρελθόν οδήγησε το έθνος μας σε σημαντικές επιτυχίες.

Παρατηρώ με ανησυχία πως σχεδόν όλες οι κοινωνικές ομάδες αντιδρούν μόνο όταν ένα νομοσχέδιο ή μια πολιτική παρέμβαση τους αφορά. Όταν δεν τους αφορά σφυρίζουν αδιάφορα. Όταν, για παράδειγμα, γίνεται μια μεγάλη αλλαγή στα πανεπιστήμια και στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας δεν νοείται να παίρνουν θέση μόνο οι καθηγητές και οι φοιτητές. Αντιθέτως, πρέπει να παίρνουν σαφή θέση (αφού αποκτήσουν ενημέρωση) όλοι – από τους επιχειρηματίες και τους επιστήμονες μέχρι τους απλούς πολίτες. Γιατί η παιδεία είναι ένα ζήτημα που επηρεάζει όλη την κοινωνία. Πότε άραγε ήταν η τελευταία φορά που ακούσατε μια σημαντική κοινωνική ομάδα να εκφράζει άποψη για κάτι που δεν την αφορά άμεσα; Σπανιότατα. Δυστυχώς, ένα πράγμα που ακόμα και σήμερα δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε είναι πως παρόλες τις διαφορές ή τις αντιπαλότητες μας, κατά βάθος είμαστε όλοι ένα.

Συνεπώς, όλοι μας έχουμε ευθύνη να ενημερωθούμε για κεφαλαιώδη δημόσια ζητήματα και να διατυπώσουμε άποψη – ειδικά οι οργανωμένες ομάδες πολιτών. Έτσι εκπληρώνουμε το χρέος μας ως πολίτες. Ο δημόσιος διάλογος δεν πρέπει να αφορά μόνο την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση. Εάν κάτι μας μαθαίνει αυτή η κρίση είναι ότι πρέπει να αναλάβουμε την συλλογική μας ευθύνη και να ξαναβρούμε την συλλογική μας ταυτότητα για να καταφέρουμε να ξανασηκωθούμε όρθιοι.

Άλλωστε, αν το δούμε και ιστορικά θα διαπιστώσουμε πως το Ελληνικό έθνος προόδευσε όταν κατάφερε να βρει την συλλογική του ταυτότητα και να θέσει ξεκάθαρους στόχους. Όταν, για παράδειγμα, η Ελλάδα ενώθηκε το 1974 με κοινό στόχο τον εκσυγχρονισμό της και την Ευρωπαϊκή της πορεία.

Σήμερα, όσο λίγες φορές στην σύγχρονη ελληνική ιστορία, χρειαζόμαστε να ξαναχτίσουμε την συλλογική μας ταυτότητα. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα των πολιτικών δυνάμεων αλλά και της κοινωνίας. Και, κατά την ταπεινή μου άποψη, αυτό θα κρίνει και το πως θα βαδίσει η πατρίδα από εδώ και πέρα.

*Ο Μικέλης Χατζηγάκης είναι οικονομολόγος (LSE, Tufts). Σήμερα είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στην Σχολή Κέννεντυ του Χάρβαρντ.