Νέες προκλήσεις στην ακτινοθεραπεία: ο καρκίνος και η αδρονική θεραπεία

Από 18 έως 21 Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη ένα πολύ
ενδιαφέρον workshop, τόσο από ερευνητικής πλευράς όσο και από ιατρικής
εφαρμογής στην ακτινοθεραπεία του καρκίνου με θέμα: "HADRON
THERAPY Workshop". Το workshop διοργανώθηκε από την HITRIplus –
Heavy Ion Therapy Research Integration plus, στο Μέγαρο Μουσικής στη
Θεσσαλονίκη
Η καινοτομία της θεραπείας του καρκίνου μέσω της αδρονοθεραπείας
που ξεκίνησε στο CERN, σε συνδυασμό με τη τεχνογνωσία και
την υποστήριξη του CERN, το μεγαλύτερο σε έκταση κέντρο πυρηνικών
ερευνών, μπορούν να σταθούν δίπλα στον άνθρωπο
Γιατί η Ακτινοθερπέια με αδρόνια υπερτερεί των φωτονίων
Η ακτινοβολία καρκινικών όγκων με πρωτόνια και βαρέα ιόντα άνθρακα
(αδρονική θεραπεία) αποτελεί την πλέον σύγχρονη, αποτελεσματική και
ελπιδοφόρα θεραπευτική παρέμβαση ακριβείας για πολλά είδη καρκίνου σε
διεθνές επίπεδο. Ερευνητικά και θεραπευτικά κέντρα έχουν ήδη
δημιουργηθεί και λειτουργούν με εξαιρετικά αποτελέσματα σε διάφορες
χώρες του κόσμου, ενώ στο ορατό μέλλον εκτιμάται πως θα αποτελεί την
θεραπεία επιλογής για τα περισσότερα είδη θεραπείας καρκίνου ιδιαίτερα
ακτινοάντοχων όγκων
Η αδρονοθεραπεία είναι μια μορφή ακτινοθεραπείας, στην οποία πρωτόνια
ή άλλα ιόντα, όπως ιόντα άνθρακα, χρησιμοποιούνται με υψηλή ακρίβεια
για τη θεραπεία του καρκίνου.
Το CERN συμβάλλει στην ανάπτυξη των τεχνολογιών για επιταχυντές οι
οποίοι χρησιμοποιούνται τώρα σε κέντρα θεραπείας στην Ευρώπη όπως στο
CNAO (Ιταλία) και MedAustron (Αυστρία). Στα κέντρα αυτά γίνεται διπλή
χρήση ιόντων (πρωτόνια και ιόντα άνθρακα).
Η συμβατική ακτινοβολία με φωτόνια, λόγω του της έλλειψης φορτίου και
μάζας, αποθέτουν μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους είτε σε φυσιολογικούς
ιστούς πριν την επιφάνεια του σώματος, είτε και σε φυσιολογικούς ιστούς
μετά τον όγκο. Αυτή η ανεπιθύμητη απόθεση ενέργειας μπορεί να οδηγήσει
σε περιττές βλάβες στους υγιείς ιστούς. Τα πρωτόνια, από την άλλη
πλευρά, έχουν ενέργειες που καθορίζουν το πόσο βαθιά στο σώμα θα
αποθέσουν το μέγιστο της ενέργειας τους. Έτσι, η μέγιστη ενέργεια
απελευθερώνεται εντός του καθορισμένου όγκου-στόχου. Επίσης τα
περιβάλλοντα υγιή κύτταρα, πριν και μετά τον όγκο, λαμβάνουν σημαντικά
λιγότερη δόση από τα κύτταρα στο καθορισμένο όγκο, δηλαδή μειώνονται
σημαντικά η πιθανότητα βλάβης σε υγιείς ιστούς και τα ζωτικά όργανα.
Ποιους ασθενείς αφορά
Τα περιστατικά που επιλέγονται κατά προτεραιότητα, προηγούνται τα
παιδιά, είναι όγκοι που η συμβατική Ακτινοθεραπεία με φωτόνια δεν μπορεί
να δώσει την απαιτούμενη θεραπευτική δόση γιατί περιορίζεται από τις
γύρω ευαίσθητες δομές (οπτικά νεύρα, οπτικό χίασμα, στέλεχος του
εγκεφάλου, νωτιαίο μυελό). Είναι συνήθως ενδοκρανιακοί όγκοι της βάσης
του κρανίου (χορδώματα, χονδροσαρκώματα, κακοήθη ή άτυπα

μηνιγγιώματα), όγκοι που εμφανίζονται στην ρινική κοιλότητα ή στα
ιγμόρεια και είναι πολύ κοντά ή σε επαφή με το οπτικό νεύρο ή το οπτικό
χίασμα, παρασπονδυλικοί όγκοι κ.α.
Στη διάρκεια του workshop, πήραν μέρος Επιστήμονες από όλο τον κόσμο
καθώς υπήρχε και υβριδική μετάδοση και παρουσιάστηκαν πολύ
σημαντικές έρευνες αποδεικνύοντας τα σημαντικά αποτελέσματα της
ακτινοθεραπείας. Kάλυψαν τις βασικές αρχές της αδρονοθεραπείας, της
ραδιοβιολογίας, τις εμπειρίες των ευρωπαϊκών κέντρων θεραπείας
αδρονίων, τα μελλοντικά τους σχέδια και τις παρούσες και μελλοντικές
κλινικές δοκιμές Πολλές ομιλίες, αναφέρθηκαν στον παιδικό καρκίνο και
εστίασαν στα πολύ καλά αποτελέσματα της αδρονοθεραπείας καθώς και τις
αναδυόμενες μεθόδους, όπως συνδυασμούς αδρονοθεραπείας με
ανοσοθεραπεία και FLASH therapy, τονίζοντας επίσης τις εξελισσόμενες
έρευνες και τις σχετικές απαραίτητες τεχνικές εξελίξεις. Ειδικότερα για τα
παιδιά, τα πρωτόνια θεωρούνται καταλληλότερα σε σύγκριση με τα
φωτόνια, δεδομένου ότι επηρεάζουν λιγότερο τους γύρω υγιείς ιστούς,
γεγονός που μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης νέων όγκων καθώς το
παιδί μεγαλώνει.
Επίσης κατά τη διάρκεια του Treatment Planning Masterclass,
παρουσιάστηκαν καινοτόμες εργασίες, δίνοντας έμφαση στη συνεισφορά
αλγόριθμων ΑΙ, κατά τον σχεδιασμό πλάνων ακτινοβόλησης. Μεταξύ των
διακεκριμένων επιστημόνων, έκαναν ανακοινώσεις και αρκετοί
καταξιωμένοι Έλληνες συνάδελφοι, πολλοί από τους οποίους διαπρέπουν
στο εξωτερικό.
Τέλος, η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του προγράμματος έρευνας και
καινοτομίας Horizon 2020, χρηματοδοτεί το έργο Heavy Ion Therapy
Research Integration ( HITRI plus ) υποστηρίζoντας τη διάδοση, την
εκπαίδευση και τη δικτύωση στην έρευνα για τη θεραπεία βαρέων ιόντων
Ευελπιστούμε σύντομα να έχουμε και στη χώρα μας ένα τέτοιο κέντρο που
θα γίνει κόμβος στη ΝΑ Ευρώπη για την έρευνα και την εφαρμογή της
θεραπείας αυτής, σώζοντας ζωές
Ευαγγελία Ιακωβάκη
Ακτινοφυσικός Ιατρικής