ΟΑΕΔ: Όλες οι αλλαγές με το νέο νομοσχέδιο – Τι θα γίνει με το επίδομα ανεργίας

Τις σημαντικότερες αλλαγές που έρχονται στον ΟΑΕΔ, με την ψήφιση του νομοσχεδίου «Δουλειές Ξανά», σταχυολόγησε ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στη Βουλή.

ΟΑΕΔ: Τι αλλάζει σε επιδόματα από τη Δευτέρα

Ο κ. Χατζηδάκης ανέφερε συγκεκριμένα ότι από την ερχόμενη Δευτέρα:

• Καθιερώνεται για πρώτη φορά το επίδομα εργασίας, 50% του επιδόματος ανεργίας, για τους επιδοτούμενους ανέργους που βρίσκουν δουλειά.
• Θα καταβάλλεται μπόνους ύψους 300 ευρώ για τους μακροχρόνια ανέργους (πάνω από 5 χρόνια) που καταρτίζουν ψηφιακό ατομικό σχέδιο δράσης ώστε να βοηθηθούν ενεργότερα για επανένταξη στην αγορά εργασίας.
• Εισάγονται εισοδηματικά κριτήρια – τα ίδια με εκείνα που εφαρμόζονται για το επίδομα θέρμανσης – όπως ισχύει στην υπόλοιπη Ευρώπη, για την παραμονή στο ψηφιακό μητρώο ανέργων και την διατήρηση των βοηθημάτων και παροχών που συνδέονται με αυτό.
• Ενεργοποιείται η διαγραφή από το μητρώο της ΔΙΠΑ για δύο χρόνια μετά από τρεις αρνήσεις κατάλληλων θέσεων εργασίας, κατά την πάγια ευρωπαϊκή πρακτική.
• Ξεκινά η μεταρρύθμιση της κατάρτισης ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της οικονομίας και δημιουργούνται για πρώτη φορά στην Ελλάδα (δεύτερη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη Γαλλία) οι ατομικοί λογαριασμοί δεξιοτήτων όπου θα καταγράφονται οι καταρτίσεις ανέργων και εργαζομένων.
• Συνδέονται οι αμοιβές των παρόχων και των καταρτιζομένων με τα αποτελέσματα της κατάρτισης και ανοίγουν για πρώτη φορά οι πύλες των δημοσίων πανεπιστημίων για τους ανέργους και τους εργαζόμενους.
• Θεσπίζονται οι συντάξεις fast track και οι συντάξεις εμπιστοσύνης ώστε να επιταχυνθούν ακόμα περισσότερο οι ρυθμοί απόδοσης των συντάξεων, με ρυθμίσεις που συνδυάζουν την τεχνολογία με την εμπιστοσύνη απέναντι στον πολίτη. Ο υπουργός κάλεσε δε τους βουλευτές της αντιπολίτευσης να δείξουν με την ψήφο τους αν συντάσσονται με τους συνδικαλιστές του ΕΦΚΑ ή με τους συνταξιούχους που ταλαιπωρούνται περιμένοντας την απονομή της σύνταξης.

11 ερωτήσεις και απαντήσεις

Προ ημερών, το υπουργείο είχε εκδώσει έναν οδηγό με ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με το νομοσχέδιο.

1. Τι αλλάζει βασικά με το νομοσχέδιο «Δουλειές Ξανά» για τον ΟΑΕΔ;

Οι βασικοί στόχοι του νομοσχεδίου είναι τρεις:

1. Πρώτον, να βοηθηθούν οι άνεργοι -και ιδίως οι μακροχρόνια άνεργοι- να βρουν δουλειά, με νέα ψηφιακά εργαλεία, και να επιβραβευθούν όσοι αναζητούν ενεργά ή βρίσκουν εργασία. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται «πριμ» 300 ευρώ για τους μακροχρόνια ανέργους άνω των 5 ετών, που καταρτίζουν Ψηφιακό Ατομικό Σχέδιο Δράσης. Προβλέπεται επίσης -για πρώτη φορά- η χορήγηση Επιδόματος Εργασίας, που αντιστοιχεί στο 50% του επιδόματος ανεργίας και θα καταβάλλεται σε όσους ανέργους βρίσκουν δουλειά κατά την περίοδο καταβολής του κανονικού επιδόματος ανεργίας, έως και τη λήξη της.
2. Δεύτερον, να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα κατάχρησης που έχουν εντοπιστεί και συνδέονται με την ιδιότητα του εγγεγραμμένου ανέργου στα Μητρώα του ΟΑΕΔ και τις παροχές και τα ωφελήματα που τη συνοδεύουν. Εντοπίστηκαν συγκεκριμένες περιπτώσεις ατόμων που παραμένουν ακόμα και 20 χρόνια εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ, ενώ δηλώνουν εισοδήματα 50.000, 60.000 ή ακόμα και 100.000 ευρώ ετησίως και διαμένουν σε ακριβές περιοχές. Αυτά τα φαινόμενα «ανέργων-ρετιρέ», που εκμεταλλευόμενοι τις «τρύπες» της νομοθεσίας απολαμβάνουν παροχές, όπως πρόσβαση στα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού ή μοριοδότηση για προσλήψεις στο Δημόσιο, δεν μπορούν να γίνουν ανεκτά. Γι’ αυτό θεσπίζονται εισοδηματικά κριτήρια, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι παροχές και τα εισοδήματα θα κατευθύνονται σε αυτούς που τα έχουν πραγματικά ανάγκη.
3. Και τρίτον, να διασφαλιστεί ότι θα «πιάνουν τόπο» τα χρήματα των φορολογούμενων για τα επιδοτούμενα προγράμματα κατάρτισης, ώστε να βελτιωθεί το διαπιστωμένα μεγάλο πρόβλημα που έχει η χώρα στον τομέα των δεξιοτήτων και να λυθεί το φαινομενικά «παράδοξο», η ανεργία (αν και μειούμενη…) να κινείται σε υψηλά επίπεδα και ταυτόχρονα να υπάρχουν χιλιάδες θέσεις εργασίας που δεν μπορούν να καλυφθούν.

Επειδή γίνεται μια συνολική προσπάθεια για ενίσχυση της απασχόλησης και επανεκκίνηση του ΟΑΕΔ, αυτός μετονομάζεται σε Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), για να υπογραμμιστεί ακριβώς το τέλος μίας περιόδου και η έναρξη μίας νέας εποχής.

2. Ο ΣΥΡΙΖΑ σας κατηγορεί ότι κόβετε το επίδομα ανεργίας από τους μακροχρόνια ανέργους. Τι απαντάτε;

Κατηγορηματικά όχι. Για συγκεκριμένες κατηγορίες μακροχρόνια ανέργων καταβάλλεται παγίως ένα ειδικό επίδομα, για το οποίο δεν αλλάζει απολύτως τίποτε. Όσα διατείνεται ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα ακόμα επεισόδιο στο σίριαλ των fake news του κόμματος αυτού!

Αυτό το οποίο γίνεται είναι ότι θεσπίζονται εισοδηματικά κριτήρια (με πυξίδα τα εισοδηματικά κριτήρια που ισχύουν για το επίδομα θέρμανσης), ώστε να έχουν κάλυψη από την Πολιτεία οι πραγματικά μακροχρόνια άνεργοι και όχι κάποιοι επιτήδειοι με μεγάλα εισοδήματα, που μέχρι τώρα εκμεταλλεύονταν το σύστημα.

Πρέπει να γίνει μια διάκριση μεταξύ κοινωνικής προστασίας και απάτης. Εκτός και αν θεωρεί κάποιος λογικό να προστατεύονται οι απατεώνες σε βάρος των ανέργων που έχουν πραγματικά ανάγκη!

3. Η αντιπολίτευση σας κατηγορεί επίσης ότι με την παρέμβαση που κάνετε στο μητρώο του ΟΑΕΔ ουσιαστικά προσπαθείτε να «μαγειρέψετε» τα στοιχεία της ανεργίας…

Το μόνο που είναι «μαγειρεμένο» είναι το μητρώο του ΟΑΕΔ με τη σημερινή του μορφή. Διότι όταν κάποιος έχει 50.000 ή 100.000 ή 200.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα και είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο του ΟΑΕΔ, δεν μπορεί να γίνεται λόγος για αληθές και έγκυρο μητρώο. Παρουσιάστηκαν άλλωστε πολύ συγκεκριμένα παραδείγματα. Η κυβέρνηση θέτει εισοδηματικά κριτήρια και λέει ότι αν κάποιος είναι άγαμος και έχει εισόδημα 14.000 ευρώ και πάνω ή είναι έγγαμος και έχει ατομικό εισόδημα 20.000 ευρώ και πάνω, προσαυξανόμενο κατά 3.000 για κάθε προστατευόμενο μέλος, δεν θα μπορεί να απολαμβάνει συγκεκριμένες παροχές που συνδέονται με την ιδιότητα του ανέργου. Αυτή είναι η λογική με την οποία καταβάλλεται το επίδομα θέρμανσης και κανείς δεν διαμαρτύρεται γι’ αυτό.

Ακόμα και έτσι όμως, ο άνεργος δεν στερείται βασικών κοινωνικών παροχών όπως είναι το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο για το ρεύμα, οι ρυθμίσεις για τον ΕΝΦΙΑ και το επίδομα θέρμανσης. Η προσπάθεια ορισμένων να αντιταχθούν σε αυτό το μέτρο ισοδυναμεί με συγκάλυψη και επιβράβευση των καταχρήσεων που γίνονταν τόσα χρόνια.

4. Ποια ωφελήματα των ανέργων επηρεάζει η θέσπιση των εισοδηματικών κριτηρίων;

Τα ωφελήματα στα οποία τίθενται τα εισοδηματικά κριτήρια του επιδόματος θέρμανσης είναι τα ακόλουθα:

• Μοριοδότηση στις Προκηρύξεις μέσω ΑΣΕΠ
• Μοριοδότηση σε Προγράμματα Κοινωφελούς Χαρακτήρα
• Δυνατότητα Συμμετοχής στο Πρόγραμμα Κοινωνικού Τουρισμού
• Δυνατότητα Συμμετοχής στο Κατασκηνωτικό Πρόγραμμα
• Δυνατότητα Συμμετοχής στο Πρόγραμμα Επιταγών Αγοράς Βιβλίων
• Δωρεάν μετακίνηση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
• Ελεύθερη είσοδος σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία
• Αυτονόητα, οι παροχές που απευθύνονται στους δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (πρόκειται για υπηρεσίες που στοχεύουν στην ένταξη ή επανένταξη των δικαιούχων στην αγορά εργασίας και στην κοινωνική επανένταξη).

Τα ίδια εισοδηματικά κριτήρια τίθενται στις παροχές που έχουν σχέση με κάλυψη ασθένειας, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ασφάλιση. Οι παροχές αυτής της κατηγορίας είναι:

• Παροχή Ιατροφαρμακευτικής Περίθαλψης σε Ανέργους Ηλικίας μέχρι 29 ετών
• Παροχές Ασθένειας σε Είδος στους Ανέργους Ηλικίας άνω των 29 έως 55 ετών
• Παροχές Ασθένειας σε Είδος στους Μακροχρονίους Ανέργους, 55 ετών και άνω
• Προαιρετική Ασφάλιση Μακροχρονίων Ανέργων για Θεμελίωση Συνταξιοδοτικού Δικαιώματος λόγω γήρατος
• Επισημαίνεται ωστόσο ότι ανεξάρτητα από τα παραπάνω, όλοι οι Έλληνες καλύπτονται από την νομοθεσία που εξασφαλίζει την πρόσβαση των πολιτών στο δημόσιο σύστημα υγείας.

5. Για το ίδιο το επίδομα ανεργίας δεν τίθεται δηλαδή εισοδηματικά κριτήρια;

Όχι, δεν τίθενται. Αυτός άλλωστε είναι ο κανόνας σε όλη την Ευρώπη. Αυτό που αλλάζει στο επίδομα ανεργίας είναι πως μπορεί να διακοπεί, εάν προσφερθούν στον άνεργο τρεις κατάλληλες για τον ίδιο θέσεις εργασίας (με βάση το προφίλ του, τον τελευταίο μισθό του και τον τόπο κατοικίας του) και εκείνος αρνηθεί και τις τρεις προσφορές. Δεν γίνεται επίσης κάποια αλλαγή στο επίδομα μακροχρόνιας ανεργίας και βοήθημα για αυτοτελώς και ανεξάρτητα απασχολούμενους που θα συνεχίζουν να χορηγούνται με τις προϋποθέσεις που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία

Επιπλέον, τα εισοδηματικά κριτήρια που εισάγονται ΔΕΝ επηρεάζουν παροχές που ούτως ή άλλως δεν σχετίζονται αποκλειστικά με την ανεργία. Αυτές είναι η χορήγηση του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ) ρεύματος, η έκπτωση ή απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ και το επίδομα θέρμανσης για τις οποίες θα συνεχιστεί το μέχρι σήμερα καθεστώς που διέπει τη χορήγησή τους.

6. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στο μητρώο ανεργίας του ΟΑΕΔ και τα στοιχεία ανεργίας της ΕΛΣΤΑΤ;

Η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει την ανεργία εφαρμόζοντας τους κανονισμούς της Eurostat, όπως γίνεται σε όλη την ΕΕ. Ο ΟΑΕΔ αντίστοιχα μέχρι στιγμής εδώ και χρόνια δεχόταν τις αιτήσεις τόσο πραγματικά ανέργων –που είναι προφανώς η πλειονότητα- όσο και κάποιων άλλων, οι οποίοι εκμεταλλεύονταν τις τρύπες του συστήματος -δουλεύοντας ίσως «μαύρα»- για να έχουν ωφελήματα τα οποία ωστόσο δεν έχουν άλλοι φτωχότεροι από αυτούς συμπολίτες μας.

7. Το νομοσχέδιο προβλέπει ενεργοποίηση της διαγραφής από το μητρώο ανέργων και διακοπή του επιδόματος ανεργίας μετά από τρεις αρνήσεις κατάλληλων θέσεων εργασίας και άρνηση συμμετοχής σε δράση κατάρτισης. Τιμωρείτε τους ανέργους;

Το αντίθετο. Υιοθετείται μια δίκαια ρύθμιση που ισχύει ούτως ή άλλως σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες. Στόχος είναι το μητρώο του ΟΑΕΔ να αναδειχθεί σε ουσιαστικό εργαλείο επιστροφής στην αγορά εργασίας αντί για «παγίδα» μακροχρόνιας ανεργίας.

Η Ελλάδα ευθυγραμμίζεται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, όπου οι πολιτικές απασχόλησης στηρίζονται στην έννοια του «αναζητούντος εργασία», δηλαδή του προσώπου που είναι διαθέσιμο και πρόθυμο να αναλάβει εργασία και προχωρεί σε συγκεκριμένες ενέργειες προς τον σκοπό αυτό. Μέχρι τώρα, παρατηρούνταν το φαινόμενο να παραμένουν στα μητρώα ανεργίας του ΟΑΕΔ εγγεγραμμένα πρόσωπα, τα οποία είτε δεν ενδιαφέρονται να αναζητήσουν εργασία, είτε ήταν απρόθυμα να προχωρήσουν σε κάποια σχετική ενέργεια. Η άρνηση επί τρεις φορές κατάλληλης θέσης εργασίας (λαμβάνοντας υπόψη ότι ως «κατάλληλη» ορίζεται η θέση που αντιστοιχεί στην επαγγελματική ιδιότητα, τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τον τελευταίο μισθό και τον τόπο μόνιμης κατοικίας του ανέργου) και η άρνηση συμμετοχής σε δράση κατάρτισης είναι εκφάνσεις αυτού ακριβώς του φαινομένου, που επιχειρείται να αναστραφεί.

8. Τόσα χρόνια γιατί δεν υπήρχαν συνέπειες για τους ανέργους στους οποίους ο ΟΑΕΔ προσέφερε όχι μια, αλλά τρεις δουλειές και εκείνοι αρνούνταν;

Είχαν γίνει κάποιες προσπάθειες από το ΠΑΣΟΚ και από τον ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίες όμως έμειναν ημιτελείς και δεν προχώρησαν.

Οι σχετικές ρυθμίσεις που ενεργοποιούμε τώρα βασίζονται ως ένα βαθμό στον νόμο 1545/1985. Επιπλέον, απόφαση του ΔΣ του ΟΑΕΔ του Μαρτίου 2018 μεταξύ άλλων ορίζει ως υποχρεώσεις των ανέργων να αναζητούν ενεργά εργασία, να συναινούν σε κατάλληλες θέσεις εργασίας, να συνεργάζονται με τον εργασιακό σύμβουλο και να συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης.

Με τη ρύθμιση που προωθείται με τον νομοσχέδιο «Δουλειές Ξανά» με τις τρεις αρνήσεις, ολοκληρώνεται το σχετικό νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο και ευθυγραμμίζεται η Ελλάδα με τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές. Είναι πράγματι αδικαιολόγητο όταν κάποιος είναι άνεργος και του προσφέρεται μια δουλειά με βάση το εργασιακό του προφίλ, τα χαρακτηριστικά που ο ίδιος έχει δηλώσει στον ΟΑΕΔ, αντίστοιχη του τελευταίου μισθού του και στον τόπο κατοικίας του, εκείνος να αρνείται όχι μια, αλλά τρεις φορές!

Τονίζεται ωστόσο ότι και στην περίπτωση αυτή, όπως άλλωστε συμβαίνει και στις χώρες της ΕΕ, η διακοπή του επιδόματος και η διαγραφή από το Μητρώο δεν συνεπάγονται διακοπή του ΚΟΤ και των ρυθμίσεων για ΕΝΦΙΑ και επίδομα θέρμανσης, τα οποία εξακολουθούν να χορηγούνται με τα εισοδηματικά κριτήρια που προβλέπει η αντίστοιχη νομοθεσία.

9. Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται και ρυθμίσεις για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της ΔΥΠΑ. Την «ξεπουλάτε» σε ιδιώτες;

Το ακριβώς αντίθετο. Τίθενται οι βάσεις για την καλύτερη αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της ΔΥΠΑ, προς όφελος των εργαζομένων και των ανέργων. Το ισχύον νομικό πλαίσιο είναι πολύ περιοριστικό (λ.χ. δεν περιλαμβάνει τη δυνατότητα για αξιοποίηση αδόμητων οικοπέδων). H ΔΥΠΑ θα μπορεί έτσι να τονώσει σημαντικά τα έσοδά της και να ενισχύσει το κοινωνικό της έργο, καθώς οι πόροι αυτοί θα κατευθυνθούν στην ανάπτυξη πολιτικών που θα διευκολύνουν τη στέγαση χιλιάδων εργαζομένων και των οικογενειών τους.

10. Τι αλλαγές έρχονται στην επαγγελματική κατάρτιση για καταρτιζόμενους και παρόχους;

Βασικός στόχος των σχετικών διατάξεων του νομοσχεδίου είναι να διασφαλιστεί ότι θα αξιοποιούνται στο μέγιστο βαθμό τα ευρωπαϊκά κονδύλια και τα χρήματα των φορολογουμένων για τα επιδοτούμενα προγράμματα κατάρτισης, καθώς η Ελλάδα έχει μεγάλο πρόβλημα στον τομέα των δεξιοτήτων. Τίθενται, λοιπόν, νέες απαιτήσεις τόσο για τους παρόχους της κατάρτισης, όσο και για τους καταρτιζόμενους:

Πρώτον, το 30% του ποσού θα καταβάλλεται τόσο στους καταρτιζόμενους όσο και στους παρόχους επαγγελματικής κατάρτισης μόνο μετά την πιστοποίηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των ωφελούμενων.

Προβλέπεται επίσης αξιολόγηση των παρόχων επαγγελματικής κατάρτισης ως προς το ποσοστό των καταρτισθέντων που βρήκε δουλειά, το ποσοστό που πιστοποιήθηκε, την ποιότητα των υπηρεσιών τους, με αξιολόγηση από τους ίδιους τους καταρτιζόμενους.

Χρειάζεται να διασφαλιστεί ότι η κατάρτιση συνδέεται και κατά περιεχόμενο αλλά και κατά αποτέλεσμα με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Διότι η κατάρτιση γίνεται με σκοπό να μπορεί ο καταρτιζόμενος να ενισχύσει τη θέση του στην αγορά εργασίας.

11. Τελικά τι αποτελέσματα περιμένετε να έχει αυτή η παρέμβαση

Το 72% των εργοδοτών δηλώνει ότι αναζητά εργαζομένους και δεν μπορεί να βρει. Την ίδια στιγμή, περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο του ΟΑΕΔ για πάνω από 10 χρόνια. Και 40.000 άτομα είναι στο μητρώο, ενώ έχουν ετήσιο εισόδημα πάνω από 20.000 ευρώ.

Αυτά τα τρία στοιχεία υποδεικνύουν τρία προβλήματα αλληλένδετα μεταξύ τους που αντιμετωπίζει το νομοσχέδιο «Δουλειές Ξανά»: Πρώτον, ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα δεξιοτήτων. Δεύτερον, ότι υπάρχει μακροχρόνια ανεργία, σε μεγάλο βαθμό πραγματική και σε ένα βαθμό πλασματική («άνεργοι-ρετιρέ»).

Τι κάνει λοιπόν το Υπουργείο Εργασίας; Ενισχύει την ανάπτυξη δεξιοτήτων αναβαθμίζοντας την κατάρτιση. Κινητροδοτεί τους μακροχρόνια ανέργους να αναζητήσουν ενεργά εργασία. Επιβραβεύει όσους ανέργους κινητοποιούνται και βρίσκουν γρήγορα δουλειά, θεσπίζοντας για πρώτη φορά επίδομα εργασίας. Εισάγει εισοδηματικά κριτήρια για τους εγγεγραμμένους στα μητρώα του ΟΑΕΔ. Και υιοθετεί ρυθμίσεις που ισχύουν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με τις οποίες αν ο εγγεγραμμένος στο μητρώο αρνηθεί 3 φορές προσφορά κατάλληλης θέσης εργασίας θα διαγράφεται από το μητρώο για 2 χρόνια.