Ένα από τα πολλά ολοκαυτώματα που έχει η περιοχή Καλαμπάκας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο χαραγμένο με ανεξίτηλα χρώματα στις μνήμες των ανθρώπων που είναι εν ζωή και το έζησαν , είναι αυτό της Καστανιάς Καλαμπάκας που έλαβε χώρα στις 26 Οκτωβρίου του 1943 από τους Γερμανούς κατακτητές ..
Στη μνήμη αυτών που εκτελέστηκαν κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των κατοχικών Γερμανικών στρατιωτικών δυνάμεων τον Οκτώβρη του ΄43 , αλλά και τις ωμότητες , πυρπολήσεις των χωριών του Ασπροποτάμου , τις καταστροφές μνημείων και μια σειρά άλλα πράγματα , τελέστηκε σήμερα στην Καστανιά επιμνημόσυνη δέηση με κατάθεση στεφανιών .
Λίγα από τα γεγονότα του ολοκαυτώματος
Η αναφορά γι’ αυτό το έγκλημα των Γερμανών γίνεται στο βιβλίο του κ. Δημήτρη Κωνσταντινίδη « … Οι Γερμανοί κατακτητές εισβάλλουν και πυρπολούν την Πίνδο – Επιχείρηση «Πάνθηρας» (Τρίκαλα 2011 ).
« …Το Φθινόπωρο του 1943 έγινε η μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση των Γερμανών στην Πίνδο που είχε την κωδικοί ονομασία «Πάνθηρας» και στόχευε πρωτίστως στην ανάκτηση του ελέγχου επί της κεντρικής οδού Τρικάλων-Ιωαννίνων και Άρτας-Ιωαννίνων τις οποίες ήλεγχαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ αντίστοιχα μετά την Ιταλική συνθηκολόγηση του Σεπτεμβρίου.
Περί τα μέσα του Οκτώβρη του ’43, άρχισαν οι πρώτες συγκεντρώσεις, των Γερμανικών τμημάτων προς τη Δυτικά Θεσσαλία, αλλά και στις περιοχές γύρω από το Μέτσοβο και την Άρτα. Ταυτόχρονα, ξεκίνησαν και οι πρώτες επιθετικές ενέργειες προς τις περιοχές Καστανιά – Καλαμπάκα, Χαλίκι – Ασπροπόταμος και Άρτα – Ιωάννινα, έχοντας ως σκοπό τον αφανισμό των αντάρτικων ομάδων.
Στις 18ης Οκτωβρίου του 1943, ημέρα Δευτέρα, η «Ανατολική Ομάδα Μάχης» με τεθωρακισμένα οχήματα, φορτηγά αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες κατευθύνονταν από τα Τρίκαλα προς την Καλαμπάκα. Μετά από ολιγόωρη μάχη, η Καλαμπάκα κατελήφθη και, αφού λεηλατήθηκε, δόθηκε η εντολή για την πυρπόληση της. Κάηκαν περίπου 120 σπίτια και ένα μεγάλο τμήμα της πόλης μετατράπηκε σε ερείπια. Οι κάτοικοι της κυνηγημένοι, την εγκαταλείπουν.
Το απόγευμα της 19ης Οκτωβρίου το 2ο τάγμα των γερμανών κατευθύνεται προς την Καστανιά, διανυκτερεύοντας στα χάνια της περιοχής. Τις κινήσεις των γερμανικών τμημάτων συνόδευε ένα δικινητήριο αεροπλάνο τύπου «Στόρκ», το οποίο από μικρό ύψος βομβάρδιζε με μικρής ισχύος βόμβες, χωριά και τοποθεσίες, ώστε να προκαλέσει τον πανικό μεταξύ των ντόπιων πληθυσμών, πυροβολώντας ταυτόχρονα κάθε ύποπτη κίνηση….Εντύπωση προκάλεσε ο μεγάλος αριθμός των νεκρών. Οι απώλειες πιθανότατα Προκλήθηκαν από τον βομβαρδισμό του γερμανικού πυροβολικού που προηγήθηκε πριν την τελική προώθηση των κατακτητών στην Καστανιά.
Την Πέμπτη 21η του μηνός αρχίζει η λεηλασία του χωριού. Ανακαλύπτουν τότε την ύπαρξη στρατηγείου του ΕΛΑΣ, γεγονός το οποίο για τους κατακτητές καθιστούσε τους Καστανιώτες συνεργάτες των ανταρτών….. Την Τρίτη 26 Οκτωβρίου ανήμερα του Αγίου Δημητρίου η Καστανιά παραδόθηκε στις Φλόγες. Πυρπολήθηκαν 194 σπίτια και 266 αχυρώνες, τα καταστήματα και το σχολείο του χωριού. Εκτός από τις υποδομές του χωριού καταστράφηκε και σπάνιο λαογραφικό υλικό 400 ετών, από την εποχή του Διονυσίου Πύρρου. Διασώθηκε μόνο η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου (του 18ου αιώνα) και το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, που είναι τα κύρια εκκλησιαστικά μνημεία του χωριού.Η Καστανιά πλήρωσε και αυτή πολύ ακριβό τίμημα και οφείλουμε όχι μόνο να υποκλιθούμε αλλά να μην ξεχνάμε την θυσία αυτή. Ανάλογες εκτελέσεις και καταστροφές έγιναν και στα άλλα χωριά του Ασπροποτάμου ….>>.
Η ανάρτηση και οι εικόνες του Δημάρχου κ. Αβραμόπουλου:
Στο Μαρτυρικό χωριό της Καστανιάς τιμήσαμε σήμερα την μνήμη των νεκρών αμάχων πολιτών που τον Οκτώβρη του ’43 που σκοτώθηκαν από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής. Ήταν μια Κυριακή του Οκτώβρη 81 χρόνια πριν όταν οι Ναζοι κατακτητές παρέδωσαν στις φλόγες το χωριό της Καστανιάς καταστρέφοντας σπίτια, καταστήματα, το σχολείο του χωριού, μνημεία, αλλά και ιστορικό υλικό 400 ετών, καθώς και το αρχείο του Διονυσίου Πύρρου.
Η φλόγα όμως τη δημιουργίας και της προόδου κρατήθηκε ζωντανοί από τους Καστανιώτες οι οποίοι έφτιαξαν από την αρχή το χωριό τους. Αυτή την φλόγα δημιουργίας και προόδου κρατάμε αναμμένη σήμερα, καλούμενοι και εμείς να επουλώσουμε όλες εκείνες τις πληγές που άφησε πίσω της η πρωτοφανής κακοκαιρία Daniel. Η ιστορική μνήμη κράτα τα χωριά μας ζωντανά και εμείς έχουμε χρέος όχι απλώς να την αναδείξουμε αλλά και να την μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές…