Στο STAR o Καλαμπακιώτης γιατρός Χρ. Λιάπης για τις selfies και τον “Ψηφιακό Ναρκισσισμό”

Στο Star WebTV και στην εκπομπή της Κατερίνας Παπακωστοπούλου εμφανίστηκε ο Ψυχίατρος και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών Χρίστος Χ. Λιάπης, μιλώντας για το θέμα των Selfies φωτογραφιών και για το κατά πόσον αυτές μπορεί να υποκρύπτουν ένα νέο είδος ναρκισσισμού, τον “ψηφιακό ναρκισσισμό”. Στην εκπομπή συμμετείχε και ο γνωστός δημοσιογράφος, Γιώργος Σαραντάκος που μετακόμισε πρόσφατα στο Star από το Mega.

Δείτε ολόκληρη τη συνέντευξη
Στο ξεκίνημα της συνέντευξης, η γνωστή τηλεπαρουσιάστρια ζήτησε από τον Δρα Λιάπη να αναφερθεί σύντομα και στο θέμα της ζωοφοβίας, καθώς η προηγούμενη προσκεκλημένη της -επίσης δημοσιογράφος- εμφάνιζε τη διαταραχή αυτή, φοβούμενη τις γάτες. Ο Δρ Λιάπης ανέφερε επιγραμματικά πως οι φοβίες ερμηνεύονται ψυχαναλυτικώς ως εσωτερικές ασυνείδητες συγκρούσεις οι οποίες μετατίθενται σε συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις που μπορεί, με συγκεκριμένους τρόπους να αποφύγει το άτομο, ώστε να διαχειρισθεί στην καθημερινότητά του το απροσδιόριστο, κατακλυσμιαίο άγχος που του προκαλούν οι απροσπέλαστες στο συνειδητό αυτές συγκρούσεις.

Selfies και Ναρκισσισμός

Περνώντας στο θέμα των selfies, ο κ. Λιάπης ανέφερε πως το υπερποστάρισμα των αυτοφωτογραφιών μπορεί να υποδηλώνει ναρκισσιστικά στοιχεία, αλλά για να μπει η διαγνωστική ετικέτα της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας θα πρέπει να παραβλάπτεται η λειτουργικότητα. Γιατί, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, “στοιχεία είτε ναρκισσιστικά, είτε ιστριονικά, είτε αποφευκτικά, μπορεί να έχει ο καθένας από εμάς. Ένα κομμάτι, μάλιστα, ναρκισσισμού μπορεί να είναι και ωφέλιμο, γιατί για να μπορέσει να διοχετευτεί η αγάπη και η εκτίμηση προς τα έξω, πρέπει πρώτα να μπορεί να στραφεί και προς τον εαυτό μας.Το πρόβλημα, όμως, αρχίζει όταν ξεκινούν να δημιουργούνται παθολογίες από μια συμπεριφορά τοποθέτησης του εαυτού μας στο επίκεντρο της κοινωνικής ζωής, μέσα από αγωνιώδεις προσπάθειες πρόκλησης της προσοχής.

Το διαδίκτυο ευνοεί,λόγω κάποιων στοιχείων του, τις ναρκισσιστικές εκφάνσεις. Ευννοεί τις ρηχές και γρήγορες σχέσεις, καθαρά και μόνον εκ του ψηφιακού περιβάλλοντος και εκ της ανωνυμίας. Οι νάρκισσοι έχουν το στοιχείο της ιδιαίτερης κοινωνικής ελκυστικότητας στην αρχή των διαπροσωπικών τους επαφών, ενώ πολύ γρήγορα αρχίζουν να τυραννούν τους άλλους εξαιτίας των στοιχείων της ρηχότητάς τους, της απιστίας ή της διαρκούς εναλλαγής ενδιαφερόντων. Οι εμφανίζοντες ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά έχουν την τάση να αποδεικνύονται, σε βάθος χρόνου, διαφορετικοί από το γοητευτικό “λούστρο” της έντονης και βαθιάς αλληλεπίδρασης και προσέγγισης η οποία δεν καρποφορεί μακροπρόθεσμα, όπως αρχικά υποσχόταν. Και αυτό ισχύει για κάθε είδους φιλική, ερωτική, κοινωνική ή διαδικτυακή αλληλεπίδρασης.

Για αυτό χρειάζονται προσοχή οι σχέσεις που αναπτύσσονται μέσω του διαδικτύου, καθώς έχουν μεγάλες πιθανότητες να αποδειχθούν, αρχικώς, υπέρμετρα ενθουσιώδεις και επιφανειακές, φέρνοντας στο τέλος μεγάλες απογοητεύσεις. Αυτή η υπερεπένδυση στη ματαιοδοξία της εξωτερικής εμφάνισης, η σαγηνευτικότητα και η προσπάθεια ψηφιακής πρόκλησης της προσοχής, που εμπεριέχονται στις selfies, υποκρύπτουν στοιχεία ναρκισσισμού.”

Νέοι και Facebook

“Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως το Facebook αναπτύχθηκε αρχικώς ως ψηφιακό μέσο δικτύωσης φοιτητών και πως οι μισοί από τους χρήστες του είναι και σήμερα φοιτητές. Σε αυτές τις νεαρές ηλικίες, λοιπόν, ενυπάρχει, συχνά, η αμφιβολία για την εξωτερική εμφάνιση και η αγωνία ως προς το κατά πόσον αρέσουν στο άλλο φύλο. Δεν έχουν έρθει ακόμη και οι επιβεβαιώσεις της ενηλίκου ζωής, όποτε είναι -ίσως- από ένα σημείο και μετά αναμενόμενη η χρησιμοποίηση των νέων μέσων ψηφιακής βελτίωσης της ελκυστικότητας της εικόνας εαυτού, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με τα χρησιμοποιούμενα φίλτρα.

To πρόβλημα ξεκινά όταν αυτή η τάση αρχίζει να αποκτά διαστάσεις μονομανίας και μάλιστα αποκλειστικής και μόνον ενασχόλησης με την (ψηφιακή) εξωτερική εμφάνιση, εις βάρος της real life. Δηλαδή εις βάρος της στην πραγματική ζωή αλληλεπίδρασης, μέσω και της αληθινής εξωτερικής εμφάνισης, με τους συνομιλήκους, η οποία αντικαθίσταται από το αυστηρώς προστατευμένο ψηφιακό περιβάλλον του Facebook. Γιατί ο καθένας και η καθεμία, στη σελίδα του στο Facebook έχει τον απόλυτο έλεγχο της αυτοπροβολής του, με όποιον τρόπο εκείνος ή εκείνη επιθυμεί, προβάλλοντας μόνον τα θετικά του στοιχεία.

Καθώς, όμως, δημιουργείται ένα παράλληλο ψηφιακό σύμπαν, με ψηφιακές γνωριμίες, ψηφιακές αναπαραστάσεις και αλληλεπιδρτάσεις, πρέπει να αποφύγουμε την παγίδα πως μπορούμε -όπως επεμβαίνουμε σε αυτό και ωραιοποιούμε την εικόνα μας- να την ωραιοποιήσουμε με ανάλογο τρόπο και στην κανονική ζωή.

Πρέπει πρώτα να βελτιώνουμε την πραγματική μας ζωή και μετά την εικόνα μας στο Facebook.”

Πολλές φορές η ψηφιακή εικόνα μας αδικεί…

“Πολλές φορές η ψηφιακή μας εικόνα μας αδικεί. Όσο και αν εμείς προσπαθούμε να την ωραιοποιήσουμε, μπορεί να βγαίνει προς τα έξω με απομειωμένη την όποια ελκυστικότητά μας. Μία σχετική μελέτη έχει αναδείξει πως παρότι οι εμφανίζοντες ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά είναι πολύ πιο γοητευτικοί στην κοινωνική αλληλεπίδραση και πολύ πιο διασκεδαστικοί με αυτά που λένε -είναι δηλαδή, κατά το κοινώς λεγόμενον, καλύτεροι “ατακαδόροι”- βάζοντας ανεξάρτητους βαθμολογητές να ταξινομήσουν κατά σειρά ελκυστικότητας τα αποφθέγματα άλλων χρηστών του Facebook, προέκυψε πως τα άτομα τα οποία εμφάνιζαν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά ποστάριζαν λιγότερο ελκυστικά αποφθέγματα.”

Ψηφιακό σύμπαν και πραγματική ζωή

“Εν κατακλείδι, τονίζουμε πως το ψηφιακό σύμπαν που, τα τελευταία χρόνια, έχει εισβάλλει όλο και πιο ανεξέλεγκτα στην καθημερινότητά μας, θα πρέπει να συμπληρώνει και να βαίνει παράλληλα, αντί να υπερκαλύπτει, την αληθινή ζωή. Γιατί εκεί, στην αληθινή ζωή διαμεσολαβούνται οι πραγματικές σχέσεις και η αναμέτρηση του κάθε ανθρώπου με τον εαυτό του και με το κηνύγι της ευτυχίας.”
Χρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD
Ψυχίατρος-Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών
Email: [email protected]

Twitter:Chris_Liapis