Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση 2020
Πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 14.07.2020 στον αρχαιολογικό χώρο του Φρουρίου η Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση της Συνεταιριστικής Τράπεζας Θεσσαλίας.
Όπως τόνισε ο Πρόεδρος του ΔΣ κ. Λάππας Αναστάσιος:
«Σε μια περίοδο που η ελληνική οικονομία έβρισκε σιγά σιγά τον βηματισμό της και προχωρούσε σε αυξημένους ρυθμούς ανάπτυξης βελτιώνοντας μεγέθη όπως η ανεργία, οι εξαγωγές, η οικονομική δραστηριότητα, η εγχώρια ζήτηση και ο τουρισμός, η πανδημία Covid-19 ανατρέπει το υπάρχον πλαίσιο και αυξάνει την αβεβαιότητα. Χαρακτηριστικό των επιπτώσεων της πανδημίας είναι το γεγονός ότι η αναμενόμενη οικονομική κρίση θα αφορά όλες τις οικονομίες παγκοσμίως, ενώ αναμένεται να υπάρξουν από τις κυβερνήσεις και τους υπερεθνικούς οργανισμούς σημαντικές παρεμβάσεις στήριξης με δημόσιο χρήμα.
Η Τράπεζά μας αύξησε και στη χρήση 2019 τα μεγέθη, τις εργασίες και την κερδοφορία της. Το υπόλοιπο των καταθέσεων πελατών αυξήθηκε κατά 9 εκατομμύρια ευρώ, μια αύξηση της τάξης του 5% σε σχέση με την προηγούμενη χρήση. Με τα δεδομένα αυτά η Τράπεζα έχει καλύψει το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών του 2015, λόγω της αρνητικής επίδρασης των καταστάσεων που οδήγησαν στα capitalcontrols. Σημαντική ήταν η αύξηση των χορηγήσεων προς τους πελάτες, ανερχόμενη στα 9 εκατ. ευρώ και σε ποσοστό 4%. Σημειώνεται επίσης η μεγάλη αύξηση των ταμειακών ισοδυνάμων ανερχόμενη σε 38% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, η οποία αποτυπώνει την υψηλή ρευστότητα της Τράπεζας, όπως καταγράφεται με την υπερκάλυψη των σχετικών εποπτικών δεικτών καθ’ όλο το έτος.
Όλα τα επιμέρους μεγέθη των αποτελεσμάτων (καθαρά έσοδα από τόκους, καθαρά έσοδα προμηθειών, συνολικά καθαρά έσοδα, αποτέλεσμα εκμετάλλευσης, αποτέλεσμα προ φόρων, και αποτέλεσμα μετά από φόρους) είναι θετικά στην τρέχουσα χρήση. Η καθαρή κερδοφορία προ φόρων της Τράπεζας ανήλθε στα 1,44 εκατομμύρια ευρώ, αυξημένη κατά 16% σε σχέση με το αποτέλεσμα της προηγούμενης χρήσης. Το αποτέλεσμα αυτό επιτεύχθηκε παρά τις υψηλές για ακόμη φορά προβλέψεις χορηγήσεων, οφειλόμενες στο χαρτοφυλάκιο των καθυστερημένων δανείων, που δημιουργήθηκε από την κρίση .
Μετά την κερδοφορία η καθαρή θέση της Τράπεζας αυξήθηκε στα 14,6 εκατομμύρια ευρώ αυξημένα σε σχέση με την προηγούμενη χρήση κατά 20%. Η αύξηση προέρχεται κατά 1 εκατομμύριο περίπου από τα κέρδη της χρήσης και κατά 1,4 από τις εισφορές στο κεφάλαιο των συνεταίρων. Επισημαίνεται η ιδιαίτερα επιτυχημένη αύξηση κεφαλαίου με ειδική τιμή που έγινε τον Οκτώβρη του 2016 και εισέφερε συνεταιριστικό κεφάλαιο της τάξης των 900 χιλιάδων ευρώ.
Σημαντική ήταν στη χρήση 2019 η ενίσχυση των εποπτικών κεφαλαίων της Τράπεζας, μέσω δύο εκδόσεων ομολόγων. Η έκδοση του ομολόγου μειωμένης εξασφάλισης ανήλθε στο ποσό των 4,82 εκατομμυρίων ευρώ επιτυγχάνοντας υπερκάλυψη της τάξης του 20%. Το μετατρέψιμο ομόλογο ανήλθε στο ποσό των 500 χιλιάδων ευρώ.
Κλείνοντας την εισήγηση του ο Πρόεδρος του ΔΣ επισήμανε τα εξής:
«Η Τράπεζα μας κατόρθωσε χωρίς καμία στήριξη από το κράτος να παραμείνει ακόμη και στην κορύφωση της κρίσης ασφαλής, ευέλικτη, φιλική, δική μας.
Καλώ λοιπόν όλους τους Θεσσαλούς να συνεργαστούν μαζί της, διασφαλίζοντας άμεση εξυπηρέτηση, φιλικότητα στη συνεργασία και υψηλές αποδόσεις.
Καλώ τους καταθέτες να μεταφέρουν πέραν των προθεσμιακών καταθέσεων και τις καταθέσεις ταμιευτηρίου τους στην Τράπεζά μας, διασφαλίζοντας και πολύ υψηλότερες αποδόσεις και λειτουργικότητες όπως οι μεταφορές κεφαλαίων και το internetbanking.
Καλώ τους πελάτες της Τράπεζας να διευρύνουν τις τραπεζικές εργασίες πέραν των χορηγήσεων ώστε να κερδίσουν από την άμεση εξυπηρέτηση, τη φιλική συνεργασία και τις μειωμένες προμήθειες.
Καλώ για άλλη μια φορά τους πελάτες μας που έχουν αθετήσει τις υποχρεώσεις τους, να έρθουν σε επαφή με τις αρμόδιες υπηρεσίες μας για να βρούμε μια αμοιβαία επωφελή λύση.
Κυρίως όμως καλώ τα μέλη μας να συμμετάσχουν στην διαδικασία ενίσχυσης των κεφαλαίων που θα λάβει χώρα, επενδύοντας σε μία Τράπεζα που έχει τη δυνατότητα να συμβάλει στην ανάπτυξη της Θεσσαλίας και να προσφέρει υψηλές αποδόσεις στο παρόν και στο μέλλον.
Η Τράπεζα μας συνεχίζει κερδοφόρα παρά τις επιπτώσεις μιας μοναδική σε ένταση και διάρκεια οικονομικής κρίση της χώρας, προσφέροντας μεγαλύτερες αποδόσεις από τις άλλες τράπεζες στους αποταμιευτές και τους επενδυτές και μικρότερες προμήθειες στους συνεργαζόμενους μαζί της.
Η Τράπεζα μας συνεχίζει να βαδίζει στα χνάρια του οράματος των ιδρυτών της αφ’ ενός ενισχύοντας την αποταμίευση των Θεσσαλών και αφετέρου στηρίζοντας τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις διατηρώντας πάντα και ενδυναμώνοντας τη βιωσιμότητα μέσα από μια ικανή κερδοφορία η οποία εξασφαλίζει την υγεία των ιδίων κεφαλαίων της και την αυτοδύναμη ανάπτυξη της.»
Στη συνέχεια ο Γενικός Διευθυντής της Τράπεζας κ. Παναγιώτης Βαρελάς παρουσίασε διεξοδικά την Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου προς τη Γενική Συνέλευση όπου αναλύθηκαν:
1. Οι Οικονομικές εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία
2. Οι Εξελίξεις στην ελληνική οικονομία
3. Οι Εξελίξεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα
4. Οι Εξελίξεις στη Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας
5. Οι σημαντικότερες δράσεις για τη χρήση 2019
6. Η εξέλιξη οικονομικών μεγεθών
7. Οι Στόχοι & Δραστηριότητες 2020
8. Οι συναλλαγές με συνδεδεμένα μέρη
9. Η ανάλυση των σημαντικότερων οικονομικών μεγεθών
10. Τα αποτελέσματα χρήσης
11. Οι Συνεταίροι – το Συνεταιριστικό Κεφάλαιο – η Συνεταιριστική Μερίδα
12. Το Ανθρώπινο Δυναμικό
13. Οι Οικονομικές Καταστάσεις
14. Ο Προϋπολογισμός – Απολογισμός 2019
Για τα τρία πρώτα θέματα της ΓΣ ήτοι:
1) Απολογισμός Διοικητικού Συμβουλίου της διαχειριστικής περιόδου 1.01.2019 – 31.12.2019,
2) Έγκριση οικονομικών καταστάσεων της Τράπεζας της διαχειριστικής περιόδου 1.01.2019 – 31.12.2019 και
3) Απαλλαγή των μελών του ΔΣ και των Ελεγκτών της Συνεταιριστικής Τράπεζας Θεσσαλίας από κάθε ευθύνη σχετικά με τις οικονομικές καταστάσεις, στα πεπραγμένα και τη διαχείριση υποθέσεων της Τράπεζας για τη χρήση 2019,
διεξήχθη μυστική ψηφοφορία στην οποία συμμετείχαν 120 μέλη (εκ των οποίων ψήφησαν 115 άτομα) με 440 ψήφους.
Τα αποτελέσματα είναι: 438ψήφοι ΝΑΙ, 1 ψήφος ΟΧΙ & 1 ψήφος ΛΕΥΚΗ.
Τέλος ομόφωνα εγκρίθηκαν:
15. Προϋπολογισμός του 2020
16. Εγγραφή Νέων Μελών
17. Επιλογή των Ελεγκτών με την αμοιβή τους για τη χρήση 2020
18. Oι όροι 7ετούς ομολόγου μειωμένης εξασφάλισης
19. Oι όροι ομολόγου μετατρέψιμου υπό όρους σε εταιρικές μερίδες αορίστου διάρκειας
20. Προσφορά εταιρικών μερίδων σε ειδική τιμή
21. Τροποποίηση του Καταστατικού και τέλος
22. Επιτροπή Ελέγχου
Τέλος για την ενημέρωση τους οι συνεταίροι και οι πολίτες μπορούν να απευθυνθούν στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Θεσσαλίας www.bankofthessaly.gr όπου είναι αναρτημένος ο Απολογισμός έτους 2019 στη διεύθυνσηhttp://www.bankofthessaly.gr/sites/default/files/econ_2019.pdf και η Ετήσια Χρηματοοικονομική Έκθεση της 31.12.2019 βάσει ΔΠΧΑ στη διεύθυνση http://www.bankofthessaly.gr/sites/default/files/ekthesi_2019_amin.pdf
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ
1. Ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου προς τους κ.κ. Συνεταίρους
Κυρίες και κύριοι Συνέταιροι,
Σε μια περίοδο που η ελληνική οικονομία έβρισκε σιγά σιγά τον βηματισμό της και προχωρούσε σε αυξημένους ρυθμούς ανάπτυξης βελτιώνοντας μεγέθη όπως η ανεργία, οι εξαγωγές, η οικονομική δραστηριότητα, η εγχώρια ζήτηση και ο τουρισμός, η πανδημία Covid-19 ανατρέπει το υπάρχον πλαίσιο και αυξάνει την αβεβαιότητα. Χαρακτηριστικό των επιπτώσεων της πανδημίας είναι το γεγονός ότι η αναμενόμενη οικονομική κρίση θα αφορά όλες τις οικονομίες παγκοσμίως, ενώ αναμένεται να υπάρξουν από τις κυβερνήσεις και τους υπερεθνικούς οργανισμούς σημαντικές παρεμβάσεις στήριξης με δημόσιο χρήμα.
Επομένως δεν είναι ακόμη δυνατή μια πρόβλεψη των εξελίξεων, αν και χάρι στην επιτυχημένη διαχείριση του πρώτου κύματος του κορωνοϊού δεν υπήρξε κρίση εμπιστοσύνης στο ελληνικό κράτος και επακόλουθα στο τραπεζικό σύστημα, ενώ το lockdown διατηρήθηκε για μικρό σχετικό διάστημα, με αποτέλεσμα τομείς όπως ο τουρισμός να έχουν την δυνατότητα να καλύψουν ένα μέρος των απωλειών.
Η Τράπεζά μας αύξησε και στη χρήση 2019 τα μεγέθη, τις εργασίες και την κερδοφορία της. Το υπόλοιπο των καταθέσεων πελατών αυξήθηκε κατά 9 εκατομμύρια ευρώ, μια αύξηση της τάξης του 5% σε σχέση με την προηγούμενη χρήση. Με τα δεδομένα αυτά η Τράπεζα έχει καλύψει το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών του 2015, λόγω της αρνητικής επίδρασης των καταστάσεων που οδήγησαν στα capitalcontrols. Σημαντική ήταν η αύξηση των χορηγήσεων προς τους πελάτες, ανερχόμενη στα 9 εκατ. ευρώ και σε ποσοστό 4%. Σημειώνεται επίσης η μεγάλη αύξηση των ταμειακών ισοδυνάμων ανερχόμενη σε 38% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, η οποία αποτυπώνει την υψηλή ρευστότητα της Τράπεζας, όπως καταγράφεται με την υπερκάλυψη των σχετικών εποπτικών δεικτών καθ’ όλο το έτος.
Τα έσοδα προμηθειών αυξήθηκαν σε σχέση με την προηγούμενη χρήση, αποτυπώνοντας την ποιοτική και ποσοτική διεύρυνση των λοιπών τραπεζικών εργασιών. Η αξιοποίηση από το πελατολόγιο της Τράπεζας μας των συστημάτων πληρωμών ΔΙΑΣ, της χρήσης των πιστωτικών καρτών, του internetbanking, των συσκευών POS από τους εμπόρους που συνεργάζονται μαζί μας, μαζί με τις «κλασικές» εργασίες, όπως οι εγγυητικές επιστολές, η διαχείριση των επιταγών κλπ, οδήγησαν σ’ αυτή τη θετική πορεία. Αναμένεται ότι με την νέα τραπεζική εφαρμογή θα δοθούν νέες δυνατότητες στην εξυπηρέτηση των πελατών με αποτέλεσμα να διευρυνθούν οι εργασίες και τα έσοδα.
Όλα τα επιμέρους μεγέθη των αποτελεσμάτων (καθαρά έσοδα από τόκους, καθαρά έσοδα προμηθειών, συνολικά καθαρά έσοδα, αποτέλεσμα εκμετάλλευσης, αποτέλεσμα προ φόρων, και αποτέλεσμα μετά από φόρους) είναι θετικά στην τρέχουσα χρήση. Η καθαρή κερδοφορία προ φόρων της Τράπεζας ανήλθε στα 1,44 εκατομμύρια ευρώ, αυξημένη κατά 16% σε σχέση με το αποτέλεσμα της προηγούμενης χρήσης. Το αποτέλεσμα αυτό επιτεύχθηκε παρά τις υψηλές για ακόμη φορά προβλέψεις χορηγήσεων, οφειλόμενες στο χαρτοφυλάκιο των καθυστερημένων δανείων, που δημιουργήθηκε από την κρίση .
Μετά την κερδοφορία η καθαρή θέση της Τράπεζας αυξήθηκε στα 14,6 εκατομμύρια ευρώ αυξημένα σε σχέση με την προηγούμενη χρήση κατά 20%. Η αύξηση προέρχεται κατά 1 εκατομμύριο περίπου από τα κέρδη της χρήσης και κατά 1,4 από τις εισφορές στο κεφάλαιο των συνεταίρων. Επισημαίνεται η ιδιαίτερα επιτυχημένη αύξηση κεφαλαίου με ειδική τιμή που έγινε τον Οκτώβρη του 2016 και εισέφερε συνεταιριστικό κεφάλαιο της τάξης των 900 χιλιάδων ευρώ.
Σημαντική ήταν στη χρήση 2019 η ενίσχυση των εποπτικών κεφαλαίων της Τράπεζας, μέσω δύο εκδόσεων ομολόγων. Η έκδοση του ομολόγου μειωμένης εξασφάλισης ανήλθε στο ποσό των 4,82 εκατομμυρίων ευρώ επιτυγχάνοντας υπερκάλυψη της τάξης του 20%. Το μετατρέψιμο ομόλογο ανήλθε στο ποσό των 500 χιλιάδων ευρώ.
Η διαχείριση των «κόκκινων δανείων», αποτέλεσε και για την προηγούμενη χρήση ένα τα κεντρικά στοιχεία της δράσης μας και η θετική του αντιμετώπιση, κατ’ αρχήν με την αναμενόμενη βελτίωση της ελληνικής οικονομίας καθώς και με τη χρήση μέτρων όπως οι πωλήσεις δανείων και του νέου πλαισίου που διαμορφώθηκε για τους πλειστηριασμούς, θα προσφέρει επιπλέον έσοδα και ρευστότητα, που θα χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη της Τράπεζας. Σε κάθε περίπτωση είναι εμφανές, ότι μόλις υπάρξει εξομάλυνση στον τομέα αυτό, η κερδοφορία θα εκτοξευθεί .
Λειτουργικά η Τράπεζα μας προετοιμάζεται για την εγκατάσταση της νέας τραπεζικής εφαρμογής, η οποία όχι μόνο θα στηρίξει τις υπάρχουσες λειτουργίες της, αλλά θα διευρύνει τις προσόδους λόγω της δυνατότητας προσθήκης νέων εργασιών. Ήδη εντός του 2019 προχωρά από ειδική ομάδα η παραμετροποίηση της εφαρμογής και η μετάπτωση των δεδομένων, ώστε στο τέλος του 2020, να αρχίσει η λειτουργία στο νέο περιβάλλον.
Επίσης η Τράπεζα συμμετέχει σε όλες τις διαδικασίες ψηφιακού μετασχηματισμού που διαμορφώνονται στον τραπεζικό χώρο όπως το openbanking.
Όπως έχει επισημανθεί και στο παρελθόν προϋπόθεση για την διεύρυνση των εργασιών της Τράπεζας αποτελεί η στήριξη της σε μια ισχυρή κεφαλαιακή βάση. Για το λόγο αυτό η Τράπεζα θα προχωρήσει στην έκδοση ομολόγων τα οποία αφενός θα ενισχύσουν τα ίδια της κεφάλαια και αφετέρου θα προσφέρουν υψηλά επιτόκια στους επενδυτές που θα συμμετέχουν.
Κυρίες και κύριοι συνεταίροι,
Η Τράπεζα μας κατόρθωσε χωρίς καμία στήριξη από το κράτος να παραμείνει ακόμη και στην κορύφωση της κρίσης ασφαλής, ευέλικτη, φιλική, δική μας.
Καλώ λοιπόν όλους τους Θεσσαλούς να συνεργαστούν μαζί της, διασφαλίζοντας άμεση εξυπηρέτηση, φιλικότητα στη συνεργασία και υψηλές αποδόσεις.
Καλώ τους καταθέτες να μεταφέρουν πέραν των προθεσμιακών καταθέσεων και τις καταθέσεις ταμιευτηρίου τους στην Τράπεζά μας, διασφαλίζοντας και πολύ υψηλότερες αποδόσεις και λειτουργικότητες όπως οι μεταφορές κεφαλαίων και το internetbanking.
Καλώ τους πελάτες της Τράπεζας να διευρύνουν τις τραπεζικές εργασίες πέραν των χορηγήσεων ώστε να κερδίσουν από την άμεση εξυπηρέτηση, τη φιλική συνεργασία και τις μειωμένες προμήθειες.
Καλώ για άλλη μια φορά τους πελάτες μας που έχουν αθετήσει τις υποχρεώσεις τους, να έρθουν σε επαφή με τις αρμόδιες υπηρεσίες μας για να βρούμε μια αμοιβαία επωφελή λύση.
Κυρίως όμως καλώ τα μέλη μας να συμμετάσχουν στην διαδικασία ενίσχυσης των κεφαλαίων που θα λάβει χώρα, επενδύοντας σε μία Τράπεζα που έχει τη δυνατότητα να συμβάλει στην ανάπτυξη της Θεσσαλίας και να προσφέρει υψηλές αποδόσεις στο παρόν και στο μέλλον.
Η Τράπεζα μας συνεχίζει κερδοφόρα παρά τις επιπτώσεις μιας μοναδική σε ένταση και διάρκεια οικονομικής κρίση της χώρας, προσφέροντας μεγαλύτερες αποδόσεις από τις άλλες τράπεζες στους αποταμιευτές και τους επενδυτές και μικρότερες προμήθειες στους συνεργαζόμενους μαζί της.
Η Τράπεζα μας συνεχίζει να βαδίζει στα χνάρια του οράματος των ιδρυτών της αφ’ ενός ενισχύοντας την αποταμίευση των Θεσσαλών και αφετέρου στηρίζοντας τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις διατηρώντας πάντα και ενδυναμώνοντας τη βιωσιμότητα μέσα από μια ικανή κερδοφορία η οποία εξασφαλίζει την υγεία των ιδίων κεφαλαίων της και την αυτοδύναμη ανάπτυξη της.
ΈΚΘΕΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ
Η παρούσα ετήσια έκθεση διαχείρισης του Διοικητικού Συμβουλίου η οποία αφορά τη χρήση του έτους 2019, είναι εναρμονισμένη με τις σχετικές διατάξεις των παραγράφων των άρθρων 150 έως 152 του Ν. 4548/2018. Η παρούσα έκθεση απεικονίζει πλήρως και αληθώς τις σχετικές κατά το Νόμο πληροφορίες.
Εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία
Σύμφωνα με την έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2019, o ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ εκτιμάται από το ΔΝΤ ότι επιβραδύνθηκε σημαντικά στο 2,9% το 2019, το χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας, έναντι 3,6% το 2018. Η έκταση της επιβράδυνσης το 2019 υπήρξε κοινή μεταξύ προηγμένων και αναδυόμενων οικονομιών, ωστόσο οι δεύτερες συνεχίζουν να καταγράφουν σημαντικά υψηλότερο ρυθμό ανόδου του ΑΕΠ. Η υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης το 2019 οφείλεται στη σημαντική επιβράδυνση της εξωτερικής ζήτησης, η οποία έπληξε τη βιομηχανική παραγωγή, κυρίως κεφαλαιακών αγαθών, σε πολλές προηγμένες και αναδυόμενες οικονομίες, ως αποτέλεσμα των εντάσεων στο διεθνές εμπόριο και της σημαντικής υποχώρησης του όγκου του, ιδίως για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες. Εντούτοις, η διατήρηση αρκετά ισχυρής δραστηριότητας στον τομέα των υπηρεσιών, ιδιαίτερα στις προηγμένες οικονομίες, σε ένα περιβάλλον ευνοϊκών χρηματοπιστωτικών συνθηκών, αντιστάθμισε μερικώς την αρνητική επίδραση από την υποχώρηση της βιομηχανικής παραγωγής και των εξαγωγών και συνέβαλε στην ενίσχυση της απασχόλησης. Η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας είναι το συνδυαστικό αποτέλεσμα αφενός μεν εξελίξεων σε συγκεκριμένες οικονομίες και σε συγκεκριμένους κλάδους (αυτοκινητοβιομηχανία στη Γερμανία, αβεβαιότητα για τα δημόσια οικονομικά και το χρηματοπιστωτικό σύστημα στην Ιταλία, φυσικές καταστροφές στην Ιαπωνία), αφετέρου δε των γενικότερων αρνητικών προσδοκιών που πηγάζουν τόσο από την κακή πορεία των χρηματοπιστωτικών αγορών το 2018, όσο και από την αβεβαιότητα την οποία προκαλούν οι γεωπολιτικές εντάσεις και ο εν εξελίξει εμπορικός πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, σε ένα περιβάλλον ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής και ανόδου των επιτοκίων του δολαρίου ΗΠΑ.
Οι προβλέψεις για το 2020, πριν την εξάπλωση του ιού, περιέγραφαν επιτάχυνση του παγκόσμιου ΑΕΠ, αλλά απόκλιση των εξελίξεων μεταξύ προηγμένων και αναδυόμενων οικονομιών. Στις πρώτες προβλεπόταν περαιτέρω οριακή επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, ενώ στις δεύτερες σημαντική επιτάχυνση. Ωστόσο, η εμφάνιση του νέου κορωνοϊού στην Κίνα τον Ιανουάριο του 2020 και η ταχεία εξάπλωσή του εκτός αυτής αύξησαν εκ νέου την αβεβαιότητα και ανατρέπουν άρδην τις προβλέψεις για ανάκαμψη της διεθνούς οικονομίας το 2020.
Οικονομικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ
Ο ρυθμός ανάπτυξης στη ζώνη του ευρώ υποχώρησε σημαντικά το 2019, σε μεγάλο βαθμό λόγω της εξασθένησης του παγκόσμιου εμπορίου, και προβλέπεται να επιβραδυνθεί περαιτέρω το 2020, καθώς η θετική επίδραση από την υποχώρηση των κινδύνων των διεθνών εμπορικών διενέξεων υπεραντισταθμίζεται από την αρνητική επίδραση της εξάπλωσης του κορωνοϊού.
Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ διαμορφώθηκε σε 1,2% στο σύνολο του έτους, έναντι 1,9% το 2018. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ εκτιμάται από τον ΟΟΣΑ ότι θα επιβραδυνθεί σε 0,8% το 2020, καθώς αναμένεται ότι θα πληγεί τόσο η εγχώρια όσο και η εξωτερική ζήτηση.
Η ανθεκτικότητα της εγχώριας ζήτησης, η οποία στηρίχθηκε στις σχετικά ισχυρές επιδόσεις της αγοράς εργασίας, συνέβαλε στην ανάσχεση της αρνητικής επίδρασης της εξωτερικής ζήτησης το 2019, ενώ η εξωτερική ζήτηση μετά και τις τελευταίες διεθνείς εξελίξεις προβλέπεται να σημειώσει επιδείνωση. Η ιδιωτική κατανάλωση υπήρξε η κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης το 2019, στηριζόμενη στην αύξηση της απασχόλησης, μολονότι σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με την τελευταία διετία, στην αρκετά εύρωστη αύξηση των μισθών, καθώς και στους ευνοϊκούς όρους χορήγησης τραπεζικών δανείων υπό την επίδραση της διευκολυντικής νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Επιπλέον, η βελτίωση στην περιουσιακή θέση των νοικοκυριών και η πρόοδος που έχει επιτευχθεί ως προς την απομόχλευση εκτιμάται ότι θα στηρίξουν την κατανάλωση.
Το 2019, οι δημοσιονομικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο, χαρακτηρίστηκαν από τη συνέχιση της αποκλιμάκωσης του δημόσιου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ, ενώ αντίθετα ανακόπηκε η πτωτική πορεία του δημοσιονομικού ελλείμματος, η οποία υπήρξε το βασικό χαρακτηριστικό των δημοσιονομικών εξελίξεων στη ζώνη του ευρώ την τελευταία δεκαετία.
Η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται εν όψει σημαντικών οικονομικών και γεωπολιτικών προκλήσεων. Οι επιπτώσεις από την εξάπλωση του ιού εκτιμάται ότι θα είναι σημαντικές τόσο στη συνολική προσφορά όσο και στη συνολική ζήτηση. Η βιομηχανία, ο τουρισμός και οι μεταφορές θα πληγούν εντός του 2020 σε μια ήδη εύθραυστη οικονομική συγκυρία. Πλην του κορωνοϊού, ο μεγαλύτερος κίνδυνος εκτιμάται ότι είναι μια παρατεταμένη περίοδος χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης υπό το βάρος της αβεβαιότητας όσον αφορά τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες και συναλλαγές και των επιπτώσεων του Brexit (αν και η αβεβαιότητα που συνδέεται με αυτό μάλλον υποχωρεί), αλλά και πιο μακροχρόνιων τάσεων όπως οι επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού και ο χαμηλός ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας.
Εξελίξεις στην ελληνική οικονομία
Το 2019 η ελληνική οικονομία διατήρησε την αναπτυξιακή δυναμική της, παρά την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας. Για το σύνολο του 2019, το ΑΕΠ αυξήθηκε με ρυθμό 1,9%. Στην ανάπτυξη συνέβαλαν οι εξαγωγές, κυρίως υπηρεσιών (λόγω της σημαντικής ανόδου των τουριστικών εσόδων και των εσόδων από τη ναυτιλία), αλλά και αγαθών. Θετική συμβολή στην άνοδο του ΑΕΠ είχαν εξίσου η ιδιωτική και η δημόσια κατανάλωση, καθώς και οι επενδύσεις. Αντίθετα, αρνητικά συνέβαλαν οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Αναλυτικότερα, από την πλευρά της ζήτησης, διατηρήθηκε η δυναμική του εξαγωγικού τομέα της οικονομίας, όπως καταγράφεται στην άνοδο του βαθμού εξωστρέφειας της οικονομίας από 48% το 2009 σε 75% το 2019.
Σε συνθήκες υποχώρησης της παγκόσμιας ζήτησης, ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών αγαθών επιβραδύνθηκε, αλλά παρέμεινε θετικός, ως αποτέλεσμα της βελτίωσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, οι εξαγωγές υπηρεσιών συνέχισαν να αυξάνονται με υψηλούς ρυθμούς (10,8%), κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης ανόδου των τουριστικών εισπράξεων. Η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, από το 2009 και μετά, οδήγησε στην ενίσχυση των κλάδων που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες, με αποτέλεσμα το μερίδιο των εξαγωγών στο ΑΕΠ να φθάσει στο 37,6% το 2018, από 19% το 2009.
Η εγχώρια ζήτηση κινήθηκε με υψηλότερους ρυθμούς σε σχέση με το 2018. Η επενδυτική ζήτηση αυξήθηκε κατά 4,7%, έναντι μείωσης 12,2% το 2018. Η σημαντική αύξηση των επενδύσεων σε μεταφορικό εξοπλισμό και η συνεχιζόμενη άνοδος των επενδύσεων σε κατοικίες αντιστάθμισαν την υποχώρηση των επενδύσεων σε λοιπές κατασκευές (εκτός κατοικιών)
Από την πλευρά της προσφοράς, η επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας προήλθε κυρίως από τον τομέα των υπηρεσιών που συνδέονται με τον τουρισμό, ενώ θετικά συνέβαλε και ο τομέας των κατασκευών, χάρη στην ανάκαμψη της δραστηριότητας κατασκευής κατοικιών. Αντίθετα, η προστιθέμενη αξία της βιομηχανίας υποχώρησε, εξαιτίας της μείωσης της παραγωγής ενέργειας και ενεργειακών αγαθών.
Ο δείκτης οικονομικού κλίματος βελτιώθηκε σημαντικά στη διάρκεια του 2019 και προσέγγισε τα προ κρίσης επίπεδα, αντανακλώντας την ενισχυμένη εμπιστοσύνη στις προοπτικές της οικονομίας.
Όσον αφορά την αγορά ακινήτων, στη διάρκεια του 2019 καταγράφηκε ενισχυμένο επενδυτικό ενδιαφέρον τόσο για οικιστικές όσο και για επαγγελματικές χρήσεις. Οι τιμές των ακινήτων αυξήθηκαν σημαντικά, αλλά η ζήτηση δεν έχει διαχυθεί στο σύνολο της αγοράς, καθώς εδράζεται κυρίως στην εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό.
Στην αγορά εργασίας, η βελτίωση που καταγράφεται σταθερά από τα μέσα του 2014 συνεχίστηκε και το 2019. Ο αριθμός των απασχολουμένων συνέχισε να αυξάνεται με υψηλό ρυθμό και τo μέσο ποσοστό ανεργίας υποχώρησε σε 17,5%, διατηρώντας τη δυναμική της πτωτικής πορείας του. Οι θετικές αυτές εξελίξεις συνδέονται με την επιτάχυνση της οικονομικής ανάκαμψης, αλλά και με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των προηγούμενων ετών, οι οποίες περιόρισαν τις δυσκαμψίες στην αγορά εργασίας. Εκτιμάται ότι η εξέλιξη των μεγεθών της αγοράς εργασίας το 2020 θα επηρεαστεί σημαντικά από την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Στη διάρκεια του 2019 ο εναρμονισμένος πληθωρισμός επιβραδύνθηκε (σε 0,5% το 2019 από 0,8% το 2018), αντανακλώντας την υποχώρηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου και τις μειώσεις της έμμεσης φορολογίας. Ο πυρήνας του πληθωρισμού παρέμεινε στα ίδια επίπεδα με το 2018. Για το 2020 εκτιμάται ότι ο γενικός πληθωρισμός θα κινηθεί κοντά στο ρυθμό του 2019, αν και η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας αυξάνει τους καθοδικούς κινδύνους.
Σε ό,τι αφορά τους δείκτες φτώχειας και εισοδηματικής ανισότητας, όπως διαμορφώνονται με βάση τις δειγματοληπτικές έρευνες νοικοκυριών που διεξάγονται ετησίως από την ΕΛΣΤΑΤ, καταγράφηκαν ευνοϊκές εξελίξεις. Ωστόσο, οι αποκλίσεις σε σχέση με το μέσο όρο της ΕΕ-28 είναι σημαντικές.
Η διεθνής ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας βελτιώθηκε σε όρους σχετικών τιμών και σχετικού κόστους εργασίας. Ωστόσο, σε όρους διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, παρά την πρόοδο που καταγράφεται σε ορισμένους δείκτες ή υποδείκτες, η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά από όλες σχεδόν τις προηγμένες χώρες, καθώς και από τις περισσότερες οικονομίες της ΕΕ-28. Προβλήματα όπως η σχετική φορολογία, το συγκριτικό μη μισθολογικό κόστος, το κόστος της ενέργειας, το κόστος χρηματοδότησης, αλλά και το θεσμικό πλαίσιο, κυρίως των αδειοδοτήσεων και της επίλυσης διαφορών, εξακολουθούν να δυσχεραίνουν το εγχώριο επιχειρηματικό και εξαγωγικό περιβάλλον.
Εξελίξεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα
Το 2019 συντελέστηκε περαιτέρω πρόοδος ως προς τη μείωση του υπολοίπου των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους ισολογισμούς των πιστωτικών ιδρυμάτων, που συνιστά τη βασική πρόκληση στο τραπεζικό σύστημα. Η εφαρμογή του σχεδίου “Ηρακλής”, το οποίο έχει καταρτίσει η κυβέρνηση, θα συμβάλει στην ταχύτερη αποκλιμάκωση τους. Το εν λόγω σχέδιο αναμένεται, σε επόμενο στάδιο και αφού αξιολογηθούν τα αποτελέσματά του, να πλαισιωθεί από την εφαρμογή και άλλων μέτρων ολιστικής προσέγγισης, όπως αυτά που έχει προτείνει στο πρόσφατο παρελθόν η Τράπεζα της Ελλάδος.
Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, το 2019 η περιστολή των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους τραπεζικούς ισολογισμούς επιτεύχθηκε κυρίως με πωλήσεις και διαγραφές δανείων, ενώ περιορισμένη απόδοση είχαν οι στρατηγικές είσπραξης καθυστερούμενων οφειλών, ρευστοποίησης εξασφαλίσεων και αναδιάρθρωσης δανείων. Επίσης, εξακολούθησε να παρατηρείται το φαινόμενο δανειοδοτήσεις για τις οποίες έχει συνομολογηθεί ρύθμιση για τους δανειολήπτες γρήγορα να περιπίπτουν και πάλι σε καθυστέρηση. Τέλος, όσον αφορά την κερδοφορία και την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, και τα δύο αυτά μεγέθη βελτιώθηκαν το 2019 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2018.
Η έστω και μερική απάλυνση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων συνέβαλε σε κάποια βελτίωση των συνθηκών τραπεζικής χρηματοδότησης στην ελληνική οικονομία.
Η διαθεσιμότητα τραπεζικής χρηματοδότησης βελτιώθηκε σε σύγκριση με το παρελθόν για τις επιχειρήσεις μεγάλου μεγέθους, όπως και για τις μικρού και μεσαίου μεγέθους, αλλά οι εκταμιεύσεις νέων τραπεζικών δανείων για τις ΜΜΕ συνέχισαν να υπολείπονται των αποπληρωμών των υφιστάμενων χρεών τους προς το τραπεζικό σύστημα (αρνητική καθαρή ροή τραπεζικής χρηματοδότησης).
Η αναμενόμενη επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης και της εξυγίανσης των ισολογισμών των τραπεζών από μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα επιτρέψει η παρατηρηθείσα κατά το 2019 (και το προηγούμενο έτος) αναζωογόνηση της πιστοδότησης των μεγάλων επιχειρήσεων να εξαπλωθεί στις μικρότερες επιχειρήσεις και τελικά και στα νοικοκυριά.
Το 2019 συνεχίστηκε η καθοδική τάση των επιτοκίων τραπεζικής χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων, με μειωμένο όμως ρυθμό σε σύγκριση με το παρελθόν. Μάλιστα, οι μεγαλύτερες μειώσεις αφορούσαν τις σχετικά μικρότερες επιχειρήσεις, αναδεικνύοντας την ευεργετική για το κόστος χρηματοδότησης επίδραση των προγραμμάτων του ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και διαδικασιών αντίστοιχων με αυτές που διενεργούσε στο παρελθόν το ΕΤΕΑΝ. Εντούτοις, σε πραγματικούς όρους το επιτόκιο τραπεζικής χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων αυξήθηκε έναντι του 2018. Αύξηση σημείωσαν επίσης τα ονομαστικά και πραγματικά επιτόκια των στεγαστικών και των καταναλωτικών δανείων και η απόκλισή τους από το μέσο όρο της ζώνης του ευρώ διευρύνθηκε, ιδίως όσον αφορά τη στεγαστική πίστη.
Η εξέλιξη των τραπεζικών καταθέσεων των νοικοκυριών ήταν ευνοϊκότερη το 2019 από ό,τι το 2018, σε συνέπεια με την επιτάχυνση του διαθέσιμου εισοδήματος. Αντιθέτως, η δυναμική των καταθέσεων των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων εξασθένησε, σε συνέπεια με τη μείωση του καθαρού λειτουργικού πλεονάσματος των επιχειρήσεων, και το υπόλοιπο των καταθέσεων της κεντρικής κυβέρνησης στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα (εκτός της Τράπεζας της Ελλάδος) υποχώρησε.
Πάντως, οι συνολικές καταθέσεις στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα αυξήθηκαν, παρά την περαιτέρω συρρίκνωση της συνολικής πιστωτικής επέκτασης, σε συνέπεια με τις αυξημένες επανακαταθέσεις τραπεζογραμματίων και τον επαναπατρισμό κεφαλαίων τα οποία ήταν επενδεδυμένα σε χρηματοοικονομικά στοιχεία στο εξωτερικό. Η μερική μέχρι στιγμής αποκατάσταση της καταθετικής βάσης των τραπεζών σε επίπεδα προοδευτικώς εγγύτερα προς αυτά που καταγράφονταν πριν από την κρίση επέτρεψε στα πιστωτικά ιδρύματα να τερματίσουν την προσφυγή στον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας της Τράπεζας της Ελλάδος (ELA), να περιορίσουν την άντληση ρευστότητας μέσω των πράξεων νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος και να συγκρατήσουν την κατ’ έτος υποχώρηση των πιστοδοτήσεων προς την πραγματική οικονομία, αυξάνοντας μάλιστα τις πιστώσεις προς τις επιχειρήσεις.
Εξελίξεις στη Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας
Σε αυτό το πλαίσιο λειτούργησε η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας, κατορθώνοντας να αυξήσει τα βασικά της μεγέθη και την κερδοφορία της. Αύξησε τις καταθέσεις των πελατών της κατά 5% σε σχέση με την προηγούμενη χρήση, με το υπόλοιπο την 31/12/2019 να διαμορφώνεται στα 208 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα συνέχισε την πορεία της πιστωτικής επέκτασης, διαμορφώνοντας υπόλοιπο καθαρών χορηγήσεων αυξημένο κατά 4% σε σχέση με την προηγούμενη χρήση. Τα αποτελέσματα της χρήσης προ φόρων ξεπέρασαν τα 1,4 εκατομμύρια ευρώ, αυξημένα κατά 17% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Η σημαντική αύξηση των καταθέσεων και η προσεκτική χρήση των κεφαλαίων σε χορηγήσεις, έχει οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των ρευστών διαθεσίμων της Τράπεζας. Τα ταμειακά ισοδύναμα (ταμείο και καταθέσεις σε Τράπεζες) έχουν αυξηθεί κατά 38%, υπερκαλύπτοντας τους εποπτικούς δείκτες ρευστότητας (κάλυψης ρευστότητας και καθαρής σταθερής χρηματοδότησης). Η γραμμή χρηματοδότησης που διατηρείται σε συστημική τράπεζα, ανέρχεται στο ποσό των 4 εκατομμυρίων ευρώ για να χρησιμοποιείται σε έκτακτες περιπτώσεις κάλυψης του τρεχούμενου λογαριασμού στην Τράπεζα της Ελλάδος, δε χρησιμοποιήθηκε κατά τη χρήση 2019.
Σημαντικό στοιχείο πρόκλησης και για τη χρήση 2019 παρέμεινε το θέμα της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, τα οποία ανέρχονται στο 51% του δανειακού χαρτοφυλακίου. Έναντι των απαιτήσεων έχουν ληφθεί προβλέψεις οι οποίες ανέρχονται σε ποσοστό 53%. Η Τράπεζα έχει εντατικοποιήσει τις προσπάθειες αντιμετώπισης του προβληματικού χαρτοφυλακίου, προχωρώντας στη λήψη μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης όπου υπάρχουν σχετικές δυνατότητες. Επίσης προχωρά σε μειώσεις μέσω διαγραφών, ενώ εξετάζει και τη δυνατότητα πώλησης τμημάτων των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Πέραν των προσπαθειών της Τράπεζας, αναμένονται και οι πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν σε αυτό το πλαίσιο από τις Αρχές, όπως εξειδικεύτηκαν με το σχέδιο «Ηρακλής» και τις προτάσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, οι οποίες εκτιμάται ότι θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα ριζικά.
Η Τράπεζα εντός του 2018, έλαβε τη σημαντική απόφαση της προμήθειας νέας τραπεζικής μηχανογραφικής εφαρμογής η οποία θα εξασφαλίσει υψηλό επίπεδο λειτουργικότητας, αξιοπιστίας και ασφάλειας. Κατά τη χρήση 2019 προχώρησε η παραμετροποίηση της εφαρμογής και αναμένεται η πλήρης λειτουργία της εντός του έτους 2020.
Σημαντικότερες δράσεις για τη χρήση 2019
Σε όλη τη διάρκεια του 2019, η Διοίκηση και οι υπηρεσίες της Τράπεζας ανταπεξήλθαν στα προβλήματα που έθεσε η πραγματικότητα με τις κυριότερες δραστηριότητες της για το έτος να συνοψίζονται στα παρακάτω:
• Εντός του 2019 υπογράφτηκε η σύμβαση και προχώρησε η παραμετροποίηση της νέας τραπεζικής εφαρμογής CSB2 η οποία θα αποτελέσει το κεντρικό τραπεζικό και λογιστικό σύστημα της Τράπεζας, ενοποιώντας και περιφερειακές εφαρμογές (όπως το InternetBanking και τα συστήματα πληρωμών).
• Υλοποιήθηκε σύστημα OpenBanking της CrowdPolicy σε εφαρμογή της οδηγίας PSD2 και μηχανισμός έκτακτης ανάγκης (FallBack) με βάση τις απαιτήσεις της οδηγίας PSD2.
• Προς ενίσχυση των εποπτικών κεφαλαίων και μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, η τράπεζα προχώρησε σε έκδοση ομολόγου μειωμένης εξασφάλισης ποσού 4.820 χιλ. ευρώ, και μετατρέψιμου ομολόγου ποσού 500 χιλ. ευρώ.
• Προς ενίσχυση των εποπτικών κεφαλαίων και μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, η τράπεζα προχώρησε σε προσφορά συνεταιριστικών μεριδίων με ειδική τιμή ίση με την ονομαστική τιμή της μερίδας. Το ποσό που συγκεντρώθηκε ανήλθε στο ποσό των 900 χιλ ευρώ.
• Συνεχίστηκε η προσπάθεια διατήρησης κερδοφορίας, με ιδιαίτερη έμφαση στη μείωση των λειτουργικών εξόδων, την αύξηση των μεγεθών και τη μείωση των καθυστερημένων δανείων.
• Διατηρήθηκαν οι θέσεις εργασίας.
• Συνεχίστηκε η βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών από το WebBanking με τον εμπλουτισμό υπηρεσιών πληρωμών.
• Συνεχίστηκαν οι διαδικασίες για τη διάθεση τερματικών POS στους πελάτες εμπόρους της Τράπεζας για πληρωμές με αποδοχή καρτών και συνεχίζεται η διάθεση τερματικών POS για όσους πελάτες επιθυμούν την απόκτηση τερματικού.
• Ολοκληρώθηκε η υλοποίηση του έργου για τη μεταφορά, ανεξαρτητοποίηση και αναβάθμιση των υπηρεσιών Καρτών, ΑΤΜ και POS από την Τράπεζα Πειραιώς στην Τράπεζα Αττικής.
• Υλοποιήθηκαν νέα συστήματα ενημέρωσης (MIS) της Διοίκησης και των υπηρεσιών της, όσον αφορά τα καλύμματα και τις εγγυήσεις.
• Συνεχίστηκαν οι εργασίες αναθεώρησης και αναβάθμισης των εσωτερικών διαδικασιών με σκοπό την πιστοποίηση της Τράπεζας σύμφωνα με τις νέες αναθεωρημένες εκδόσεις των προτύπων ISO27001:2013 και ISO22301:2012.
• Συνεχίστηκε η συμμετοχή στα προγράμματα του Ταμείου Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ) με σκοπό την ενίσχυση των τοπικών επιχειρήσεων.
• Παρά την οικονομική στασιμότητα συνεχίστηκε η αύξηση του συνεταιριστικού κεφαλαίου με την αγορά μερίδων.
• Πραγματοποιήθηκε εμπλουτισμός τραπεζικών προϊόντων και ασφαλιστικών υπηρεσιών.
• Πραγματοποιήθηκαν ρυθμίσεις σε πελάτες που αντιμετώπιζαν προβλήματα από την εμβάθυνση της κρίσης, ενώ συνεχίστηκε η προσπάθεια διεκδίκησης με κάθε πρόσφορο νομικό μέσο των καθυστερημένων οφειλών μη συνεργάσιμων δανειοληπτών.
• Συνεχίστηκε η διαμόρφωση των οργανωτικών σχημάτων, πολιτικών και διαδικασιών.
• Συνεχίστηκε η συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (EuropeanInvestmentFund) στα πλαίσια του προγράμματος EaSI, με βάση το οποίο παρέχονται μικροχρηματοδοτήσεις ύψους μέχρι 25.000 ευρώ σε επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι εγγυημένες από το Ταμείο. Η πρόταση έχει εγκριθεί και συμβασιοποιηθεί για ποσό 7,5 εκατ. ευρώ.
Εξέλιξη οικονομικών μεγεθών
Οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις της χρήσης έχουν συνταχθεί με βάση τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικών Αναφορών (ΔΠΧΑ).
Δάνεια και απαιτήσεις κατά πελατών: Το ποσό απαιτήσεων προ προβλέψεων ανήλθε στα 257 εκατ. ευρώ από 248 εκατ. την προηγούμενη χρήση. Οι συσσωρευμένες προβλέψεις στη χρήση 2019 είναι 69,3 εκατ. ευρώ από 67,9 εκατ. την προηγούμενη χρήση.
Χρεόγραφα εμπορικού χαρτοφυλακίου: Ποσό ύψους 45 χιλ ευρώ και η μεταβολή σε σχέση με την προηγούμενη χρήση αφορά αποτιμήσεις εύλογης αξίας.
Χρηματοοικονομικά στοιχεία στην εύλογη αξία μέσω της κατάστασης λοιπών εσόδων: Περιλαμβάνει συμμετοχές προς επιχειρήσεις και το ποσό της χρήσης 2019 ύψους 46 χιλ. ευρώ παρέμεινε το ίδιο σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η συμμετοχή στην Πανελλήνια Τράπεζα ύψους 3,1 εκατ. ευρώ έχει απομειωθεί ολοσχερώς, όπως και λοιπές συμμετοχές ύψους 41 χιλ. ευρώ.
Ιδιοχρησιμοποιούμενα ενσώματα πάγια στοιχεία: Το ποσό ανήλθε στα 5,7 εκατ. ευρώ αυξημένα κατά 442 χιλ. ευρώ σε σχέση με την πρoηγούμενη χρήση. Οι προσθήκες στη χρήση 2019 αφορούν κυρίως μηχανογραφικό εξοπλισμό. Επίσης σε εφαρμογή του ΔΠΧΑ 16 κατά τη χρήση 2019 ενσωματώθηκαν στα ενσώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης που αφορά ενοικιαζόμενα ακίνητα στα οποία λειτουργούν καταστήματα της Τράπεζας αξίας 764 χιλ. ευρώ. Μετά τις αποσβέσεις το καθαρό ποσό των δικαιωμάτων αυτών στο τέλος της χρήσης ανέρχεται στο ποσό των 633 χιλ. ευρώ.
Άυλα στοιχεία ενεργητικού: Αφορά μόνο έξοδα μηχανογραφικών εφαρμογών και εγκαταστάσεων ανερχόμενο στα 345 χιλ. ευρώ. ΟΙ προσθήκες της χρήσης ανερχόμενες στα 284 χιλ. ευρώ αφορούν κυρίως κόστος της νέας τραπεζικής εφαρμογής.
Αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις: Ποσό 9,2 εκατ. ευρώ, που περιλαμβάνει αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση από το δημόσιο ποσού Ευρώ 7,3 εκατ. που εμπίπτει στο άρθρο 27Α του Ν.4172/2013 και υπό προϋποθέσεις μετατρέπεται σε οριστική φορολογική απαίτηση από το Ελληνικό Δημόσιο.
Λοιπά στοιχεία ενεργητικού: Ποσό στη χρήση αναφοράς 16,6 εκατ. ευρώ εκ του οποίου τα σημαντικότερα ποσά είναι αξίες αποκτηθέντων ακινήτων από πλειστηριασμούς ποσού 8,2 ευρώ, απαιτήσεις από το Δημόσιο 4,1 εκατ. ευρώ και η απαίτηση από το ΤΕΚΕ ύψους 4 εκατ. ευρώ. Στο ποσό των απαιτήσεων από φορολογικές αρχές και το Ελληνικό Δημόσιο, συμπεριλαμβάνεται ποσό 2.964 χιλ.ευρώ που αφορά εισπρακτέα ποσά που έχουν προκύψει μετά από ολοκλήρωση πλειστηριασμών και τελικών πινάκων κατάταξης και τα οποία δεν έχουν εισπραχθεί γιατί εκκρεμούν ανακοπές από φορείς του Δημοσίου. Επίσης συμπεριλαμβάνεται ποσό 893 χιλ. ευρώ που αφορά τόκους εισπρακτέους που επιδικάστηκαν σε υπόθεση που αφορά απαιτούμενες εγγυήσεις δημοσίου.
Ταμειακά ισοδύναμα: Αποτελούνται από τους λογαριασμούς ταμείου, καταθέσεων στην κεντρική τράπεζα και καταθέσεων σε πιστωτικά ιδρύματα και ανήλθαν στη χρήση 2019 στα 20,5 εκατ. ευρώ από 14,9 εκατ. ευρώ το 2018.
Υποχρεώσεις προς πιστωτικά ιδρύματα: Ανέρχονται σε 824 χιλ. ευρώ που αφορά καταθέσεις άλλων πιστωτικών ιδρυμάτων στη Τράπεζα.
Υποχρεώσεις προς πελάτες: Διαμορφώθηκαν στα 208 εκατ. ευρώ από 198 εκατ. στη προηγούμενη χρήση, αυξημένες λόγω της βελτίωσης του οικονομικού κλίματος.
Λοιπές υποχρεώσεις: Ποσά που αφορούν φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις, προμηθευτές, επιταγές έκδοσης της τράπεζας κλπ. στη χρήση 2019 ποσού 6 εκατ. ευρώ. Τα σημαντικότερα μεγέθη στην κατηγορία αυτή είναι οι επιταγές έκδοσης της Τράπεζας ποσού 694 χιλ. ευρώ, οι επιταγές ενεχύρων που έχουν σταλεί προς είσπραξη ποσού 1,1 εκατ. ευρώ και αναληφθέντα ποσά επιταγών σε συστήματα συμψηφισμού οι οποίες δεν εμφανίστηκαν προς είσπραξη στην Τράπεζα ύψους 2,7 εκατ. ευρώ.
Ίδια κεφάλαια: Διαμορφώθηκαν στο ποσό των 14,6 εκατ. ευρώ στην 31/12/2019, από 12,2 εκατ. ευρώ την προηγούμενη χρήση. Οι εισφορές των συνεταίρων της Τράπεζας (συμμετοχή στο συνεταιριστικό κεφάλαιο και ποσά υπέρ το άρτιο) κατά τη χρήση 2019 ανήλθαν στο ποσό 1,4 χιλ. ευρώ.
Καθαρά έσοδα από τόκους: Ανήλθαν στο ποσό των 8,1 εκατ. ευρώ αυξημένα κατά 589 χιλ. ευρώ από το 2018. Οι τόκοι χορηγήσεων αυξήθηκαν κατά 602 χιλ. ευρώ κυρίως λόγω αύξησης του υπολοίπου χορηγήσεων. Τα έξοδα από τόκους παρέμειναν σταθερά αφού η μείωση των επιτοκίων αντισταθμίστηκε από την αύξηση του υπολοίπου καταθέσεων.
Λειτουργικά έξοδα: Διαμορφώθηκαν στα 5,6 εκατ. ευρώ αυξημένα κατά 340 χιλ. ευρώ σε σχέση με την προηγούμενη χρήση. Η αύξηση οφείλεται: στις αμοιβές και τα έξοδα προσωπικού που ανήλθαν στα 3,4 εκατ. αυξημένα κατά 144 χιλ. (ποσοστό 4,4%) από την προηγούμενη χρήση. Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης οφείλεται σε ανάγκες στελέχωσης των κεντρικών υπηρεσιών και των καταστημάτων της Τράπεζας. Τα έξοδα διοίκησης αυξήθηκαν κατά 42 χιλ. ευρώ. Οι αποσβέσεις αυξήθηκαν σε σχέση με την προηγούμενη χρήση κατά 153 χιλ. ευρώ κυρίως λόγω της πρώτης εφαρμογής των αποσβέσεων δικαιωμάτων σύμφωνα με το ΔΠΧΑ 16 .
Κέρδη προ προβλέψεων και φόρων: Ανήλθαν στο ποσό των 3,7 εκατ. ευρώ αυξημένα κατά 387 χιλ. ευρώ σε σχέση με την προηγούμενη χρήση. Η αύξηση οφείλεται στο αποτέλεσμα τόκων, στην χαμηλή αύξηση του καθαρού αποτελέσματος προμηθειών και στην αύξηση των λειτουργικών δαπανών.
Προβλέψεις – απομειώσεις: Αφορά προβλέψεις χορηγήσεων ύψους 1,5 εκατ. ευρώ για χορηγήσεις και 763 χιλ. ευρώ για εγγυητικές επιστολές. Οι προβλέψεις παραμένουν σημαντικές λόγω της εφαρμογής των ΔΠΧΑ.
Κέρδη ζημίες προ φόρων και μετά από φόρους: Τα κέρδη προ φόρων ανήλθαν στη χρήση 2019 στο ποσό των 1,4 εκατ. ευρώ από 1,2 εκατ. ευρώ την προηγούμενη. Αντίστοιχα τα κέρδη μετά από φόρους ανήλθαν στο ποσό των 871 χιλ. ευρώ στη χρήση 2019, από 825 χιλ. ευρώ στη χρήση 2018.
Στόχοι και Δραστηριότητες 2020
Οι στόχοι και οι σημαντικότερες δράσεις της Συνεταιριστικής Τράπεζας Θεσσαλίας για το έτος 2020 συνοψίζονται στα παρακάτω:
• Ολοκλήρωση εγκατάστασης και έναρξη λειτουργίας της μηχανογραφικής εφαρμογής CSB2 της εταιρίας NATECH, η οποία θα αποτελέσει την πλήρη πλατφόρμα υποστήριξης των εργασιών της Τράπεζας (corebankingsystem).
• Συνέχιση της προσπάθειας αύξησης της λειτουργικής κερδοφορίας και της εκκαθάρισης του ισολογισμού από τα προβληματικά δάνεια.
• Διατήρηση και αύξηση ει δυνατόν των θέσεων εργασίας.
• Σταδιακή υλοποίηση της εφαρμογής σύγχρονων τεχνολογιών τηλεπικοινωνίας στο σύνολο των Καταστημάτων και υπηρεσιών της Τράπεζας με σκοπό τη μείωση των παγίων δαπανών και την αποτελεσματικότερη χρήση των προσφερόμενων υπηρεσιών.
• Συνέχιση ανάπτυξης των συστημάτων ενημέρωσης (MIS) της Διοίκησης και των υπηρεσιών της.
• Επαναπιστοποίηση σύμφωνα με τις νέες αναθεωρημένες εκδόσεις των προτύπων ISO27001:2013 και ISO22301:2012.
• Διαρκής αναβάθμιση των υπηρεσιών WebBanking για την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των πελατών.
• Υιοθέτηση σύγχρονων εργαλείων εξυπηρέτησης και ενημέρωσης των πελατών συνεταίρων.
• Περαιτέρω ανάπτυξη εργασιών μέσω τερματικών POS στους πελάτες εμπόρους της Τράπεζας για πληρωμές με αποδοχή καρτών.
• Συνέργειες με άλλους οργανισμούς για την αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών καρτών στους κατόχους τους.
• Διαρκής αναβάθμιση της ιστοσελίδας της τράπεζας με στόχο την πληρέστερη ενημέρωση των πελατών συνεταίρων.
• Προώθηση της πώλησης των ακινήτων ιδιοκτησίας της Τράπεζας.
• Εργασίες αναβάθμισης του Εναλλακτικού Κέντρου Μηχανογράφησης στην Καλαμπάκα.
• Ολοκλήρωση των εργασιών του Εναλλακτικού Κέντρου Διοίκησης στο υπόγειο Καταστήματος στη Λάρισα, που θα χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση φυσικής καταστροφής του κτηρίου Διοίκησης.
• Συνέχιση της συνεργασίας με το EuropeanInvestmentFund για προώθηση εγγυήσεων σε μικροχρηματοδοτήσεις.
• Υποβολή πρότασης στο νέο χρηματοδοτικό εργαλείο ESIF-EAFRDGreeceFundofFunds, για τη χρηματοδότηση των αγροτών και επιχειρήσεων του ευρύτερου γροτοδιατροφικού τομέα. Ήδη η πρόταση έχει εγκριθεί από το EuropeanInvestmentFund (E.I.F) και είμαστε μαζί τους στην διαδικασία συμβασιοποίησης της συμφωνίας.
• Υποβολή νέας πρότασης, επίσης στο EuropeanInvestmentFund (E.I.F ) , σχετικά με το χρηματοδοτικό εργαλείο NewESIF-ERDFGuaranteeFundinitiativeinGreeceFundofFunds, για τη χρηματοδότηση δικαιούχων που εντάσσονται στο πρόγραμμα ΕΠΑΝΕΚ ( ΕΣΠΑ ) και περιλαμβάνει ευρύτερο εύρος δυνητικών δικαιούχων όπως ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης , νεοφυής επιχειρηματικότητα , ψηφιακό άλμα , ψηφιακό βήμα, αναβάθμιση πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων, νέων τουριστικών ΜΜΕ, ενίσχυση τουρισμού , εργαλειοθήκη ανταγωνιστικότητας κλπ . Τα ενλόγωδύο προγράμματα θα είναι άμεσα διαθέσιμα.
• Συνεργασία με εταιρείες γεωργικού εξοπλισμού για την προώθηση δανείων προς τους αγρότες μέσω προγραμμάτων των σχεδίων βελτίωσης 4.1.1 και 4.1.3.
• Συνέχιση της συμμετοχής στα προγράμματα της Αναπτυξιακής Τράπεζας, του Ταμείου Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ), του Ταμείου Εγγυήσεων και νέων προγραμμάτων με σκοπό την ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας.
• Έναρξη διαδικασιών υλοποίησης ΕΚΕ στην Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας.
• Περαιτέρω ανάπτυξη ασφαλιστικών εργασιών.
• Προώθηση διάθεσης εταιρικών μερίδων – αύξηση Συνεταιριστικού Κεφαλαίου.
• Συνέχιση της προσπάθειας για την πώληση χαρτοφυλακίου μέσω του προγράμματος «Ηρακλής» εφόσον το επιτρέπουν οι οικονομικές συνθήκες.
• Έκδοση ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης ποσού 4,5 εκατ. ευρώ και μετατρέψιμων ομολόγων ποσού 1 εκατ. ευρώ, για ενίσχυση των εποπτικών κεφαλαίων της Τράπεζας
• Προώθηση της Ιδέας της Αποταμίευσης στη Θεσσαλία.
• Προώθηση API’s εφαρμογών (Open Banking).
• Υλοποίηση σύμβασης επένδυσης στο “Ψηφιακό Άλμα”, σύμφωνα με εγκεκριμένο προϋπολογισμό ύψους 400 χιλιάδων ευρώ για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Τράπεζας.
• Συνεχής διαδικασία πληροφόρησης επιχειρήσεων, φορέων, συλλογικοτήτων σε όλη τη Θεσσαλία για τη δράση και τις δυνατότητες συνεργασίας με τη Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας.
Συναλλαγές με συνδεδεμένα μέρη
Όλες οι συναλλαγές με συνδεδεμένα μέρη έχουν πραγματοποιηθεί μέσα στα συνήθη πλαίσια των εργασιών της Τράπεζας και σε συνθήκες και όρους αγοράς. Επιπλέον ανάλυση παρέχεται στη σημείωση 33 των χρηματοοικονομικών καταστάσεων.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ
Καταθέσεις
Οι καταθέσεις των πελατών της Τράπεζας αυξήθηκαν με σταθερό ρυθμό σε όλη τη διάρκεια του έτους ανερχόμενες στο τέλος της χρήσης στα 208 εκατ. ευρώ. Ποσοτικά η αύξηση ανήλθε στα 9 εκατ. ευρώ και ποσοστιαία στο 5%. Οι συνολικές καταθέσεις στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά το έτος 2019 από τα 128 δις ευρώ το 2018 σε 136 δις ευρώ το 2019. Κατά τη διάρκεια του έτους η εξάρτηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από το μηχανισμό παροχής ρευστότητας ELA μηδενίστηκε. Η πιστωτική γραμμή που είχε λάβει η Τράπεζα από συστημική τράπεζα, ύψους 15 εκατ. ευρώ μειώθηκε στα 4 εκατ. ευρώ και δεν χρησιμοποιήθηκε καθόλου. Η γραμμή παραμένει ενεργή για να αντιμετωπίζονται ανάγκες έκτακτης ρευστότητας.
ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ (συμπεριλαμβάνονται καταθέσεις πιστωτικών ιδρυμάτων)
2015 2016 2017 2018 2019
Καταθέσεις όψεως 24.900 25.360 28.646 33.787 39.912
Καταθέσεις ταμιευτηρίου 31.837 23.771 21.838 23.085 26.671
Καταθέσεις προθεσμίας 99.741 112.158 125.596 141.614 141.043
Σύνολο Καταθέσεων 156.477 161.288 176.080 198.486 207.625
Η κατανομή των καταθέσεων παρέμεινε αντίστοιχη κατά το έτος 2019 με αυτές του έτους 2018 . Οι καταθέσεις προθεσμίας ανέρχονται σε ποσοστό 68% του συνόλου από 71% το προηγούμενο έτος, οι καταθέσεις ταμιευτηρίου σε ποσοστό 13% από 12% και οι όψεως σε 19% από 17% αντίστοιχα.
Πολιτική της Τράπεζας αποτελεί η παροχή ανταγωνιστικών επιτοκίων καταθέσεων, υιοθετώντας όμως ως απαράβατη αρχή τη διαρκή παρακολούθηση του κόστους και τη διατήρηση του σε επίπεδα που μπορεί να απορροφήσει.
Η Τράπεζα συνεχίζει να συμμετέχει στο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων & Επενδύσεων (ΤΕΚΕ), παρέχοντας την κρατική εγγύηση στις καταθέσεις των πελατών της, μέχρι το όριο των εκατό χιλιάδων (100.000 €) ανά καταθέτη.
Χορηγήσεις
Για το 2019 ο ρυθμός χρηματοδότησης στο σύνολο του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος επιβραδύνθηκε σε -1,3%( ) έναντι -1,2% το 2018 προς τον Ιδιωτικό και Δημόσιο τομέα. Όσον αφορά στο Δημόσιο τομέα, για το 2019, υπήρξε μείωση του ρυθμού χρηματοδότησης κατά -5,5% (από -2,0% το 2018) και στον Ιδιωτικό τομέα κατά -0,6% (από -1,1% το 2018). Ειδικότερα για τα επιχειρηματικά δάνεια οι χρηματοδοτήσεις προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις αυξήθηκαν κατά 1,7%, προς Ελεύθερους επαγγελματίες, ατομικές επιχειρήσεις και αγρότες μειώθηκαν κατά -1,9% και προς Ιδιώτες κατά -2,9%. Στη λιανική τραπεζική για τις χρηματοδοτήσεις προς Ιδιώτες προκύπτει ότι στα Στεγαστικά δάνεια υπήρξε μια μείωση της τάξης του -3,4%, στα Καταναλωτικά δάνεια -1,6% και στα Λοιπά προσωπικά δάνεια -3,0%.
Η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας το 2019 στήριξε την πραγματική τοπική οικονομία της Θεσσαλίας τόσο με την ανανέωση των υφιστάμενων χρηματοπιστωτικών ορίων, όσο και με την επέκταση στο δανειακό της χαρτοφυλάκιο κατά +3,53% σε σχέση με το 2018, φτάνοντας τις συνολικές χορηγήσεις (εκτός εγγυητικών επιστολών) στα 256,96 εκ. € (προ προβλέψεων).
Στόχο αποτέλεσε η τόνωση της Θεσσαλικής οικονομίας με την παροχή ρευστότητας τόσο σε ιδιώτες, όσο και σε επιχειρήσεις με υγιή κεφαλαιακή διάρθρωση και ευοίωνες προοπτικές, δίνοντας βαρύτητα σε τομείς προτεραιότητας όπως:
• στον τομέα χρηματοδότησης Μικρομεσαίων επιχειρήσεων και Ελευθέρων επαγγελματιών όλων των κλάδων της οικονομίας, για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, την κάλυψη των βραχυπρόθεσμων χρηματοοικονομικών αναγκών και έκτακτων επιβαρύνσεων, καθώς και τη στήριξη νέων βιώσιμων επενδυτικών σχεδίων.
• στην προσφορά σημαντικού αριθμού προϊόντων ρύθμισης των εξυπηρετούμενων και μη εξυπηρετούμενων δανείων όλων των κατηγοριών.
• στην παροχή οικονομικής βοήθειας προς τους ιδιώτες μέσω των στεγαστικών, καταναλωτικών και προσωπικών δανείων, αλλά και μέσω διαφόρων προγραμμάτων (Εξοικονομώ ΙΙ, GreenLife, κ.α.).
Ανάλυση δανειακού χαρτοφυλακίου ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας:
ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ
(31/12/2019)
Επιχειρηματική Πίστη 244.191
Γεωργία, Δασοκομία, Αλιεία 5.197
Ορυχεία και Λατομεία 472
Μεταποίηση 45.237
Κατασκευές 44.854
Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο, Επισκευές Οχημάτων 50.814
Υπηρεσίες παροχής καταλύματος και εστίασης 9.468
Αποθηκεύσεις και μεταφορές πλην πλωτών μεταφορών 1.204
Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 700
Ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες, ατομικές επιχ. 60.659
Λοιποί κλάδοι 25.586
ΠίστηΙδιωτών 12.386
ΠροςΔημόσιο 382
Σύνολο 256.959
Σε χιλιάδες €.