Τζόκερ: Αν φοβάσαι τους κλόουν μη διαβάσεις αυτό το κείμενο

Με αφορμή την πρωτότυπη και ανατρεπτική ερμηνεία του Χόακιν Φίνιξ, το News 24/7 παρουσιάζει την ιστορία του Τζόκερ – εκδοτική και κινηματογραφική – από την πρώτη εμφάνισή του το 1940 μέχρι σήμερα.

Ο σκηνοθέτης Τοντ Φίλιπς με την ταινία «Joker» αποφάσισε να διαψεύσει τις προσδοκίες όλων εκείνων που θεωρούν ότι μια ταινία κόμικ πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με δράση εφέ και δισδιάστατους πολλές φορές χαρακτήρες. Το αριστουργηματικό φιλμ του, στο οποίο πρωταγωνιστεί η καθηλωτική ερμηνεία του Χόακιν Φίνιξ είναι ένα ψυχόδραμα και μια μελέτη πάνω σε έναν ήρωα – ανθρωπάκο εν ονόματι Άρθουρ Φλεκ που μεταλλάσσεται σε έναν κατά συρροή δολοφόνο και σύμβολο αναρχίας.

Η ταινία έκανε πρεμιέρα την περασμένη Πέμπτη στις κινηματογραφικές αίθουσες και αφού απέσπασε διθυραμβικές κριτικές (καθώς και τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας) συγκεντρώνει καθημερινά ολοένα και περισσότερα θετικά σχόλια από τους θεατές.

Με αφορμή την πρωτότυπη και ανατρεπτική εκδοχή αυτή του διαβόητου ήρωα, το News 24/7 παρουσιάζει την ιστορία του Τζόκερ – εκδοτική και κινηματογραφική – από την πρώτη εμφάνισή του το 1940 μέχρι σήμερα:

Ο τρελός κακοποιός των κόμικς

Ο Τζόκερ δημιουργήθηκε από τους Μπομπ Κέιν, Μπιλ Φίνγκερ και Τζέρι Ρόμπινσον το 1940, ως αντίπαλο δέος του Μπάτμαν, που είχε κάνει το ντεμπούτο του έναν χρόνο πριν. Βασική έμπνευση για τη δημιουργία του αποτέλεσε μια μια φωτογραφία του ηθοποιού Κόνραντ Βέιντ στον ρόλο του Gwynplaine από την ταινία του 1928 «Ο άνθρωπος που γελά». Με βάση τη φωτογραφία, ο Ρόμπινσον σχεδίασε ένα τραπουλόχαρτο με τον Τζόκερ.

Το τρομακτικό σαρδόνιο χαμόγελο έγινε το κύριο χαρακτηριστικό του Τζόκερ, στον οποίο ο Μπομπ Κέιν πρόσθεσε πράσινα μαλλιά, καμένο λευκό δέρμα και κόκκινα χείλη για να του προσδώσει στοιχεία κλόουν.

 

BATMAN #1 (1940)

O Τζόκερ έκανε την παρθενική του εμφάνιση τον Μάρτιο του 1940 στις σελίδες του τεύχους Batman #1. Στην πρώτη του αυτή ιστορία, ο Τζόκερ εμφανίστηκε χωρίς origin story, ως ένας ψυχοπαθής κακοποιός που σκότωνε για διασκέδαση, χρησιμοποιώντας ένα σκεύασμα με τοξίνη (σ.σ.: ονομάστηκε “το δηλητήριο του Τζόκερ”) το οποίο άφηνε στα πρόσωπα των θυμάτων του ένα μόνιμο χαμόγελο. Αρχικά οι δημιουργοί του σκόπευαν στο φινάλε της ιστορίας ο κλόουν να πεθάνει στα χέρια του Μπάτμαν, ο αρχισυντάκτης όμως της Detective Comics (που αργότερα έγινε DC Comics) ζήτησε να προστεθεί ένα ακόμη καρέ που θα έδειχνε ότι ο Τζόκερ την είχε σκαπουλάρει. Ως, αποτέλεσμα ο κακοποιός επέστρεψε στα 9 από τα 13 τεύχη που ακολούθησαν…

Στην εξέλιξή του έως το 1942 ο Τζόκερ μεταλλάχθηκε από ψυχωτικό serial killer σε… άτακτο φαρσέρ, δεδομένου ότι οι εκδότες ήθελαν το franchise του Μπάτμαν να είναι πιο κατάλληλο για τα παιδιά.

DETECTIVE COMICS #168 (1951)

Το πρώτο origin story για τον Τζόκερ δημοσιεύτηκε το 1951 στο τεύχος #168 των Detective Comics. Σε αυτό εμφανίζεται ως εργαζόμενος σε εργοστάσιο χημικών, που αποφασίζει να γίνει ληστής και να κλέβει μέχρι να συγκεντρώσει 1 εκατ. δολάρια για να αποσυρθεί. Υιοθετεί την ταυτότητα του κακοποιού Red Hood και επιχειρεί να ληστέψει μια εταιρεία που φτιάχνει τραπουλόχαρτα. Εκεί τον πιάνει στα πράσα ο μασκοφόρος τιμωρός και στην προσπάθειά του να ξεφύγει ο Red Hood βουτά σε μια δεξαμενή με χημικά απόβλητα που καταλήγει σε ποτάμι. Τα χημικά κάνουν το δέρμα του άσπρο, τα μαλλιά του πράσινα και τα χείλη του κόκκινα. Δεδομένου ότι το ατύχημά του έλαβε χώρα σε εταιρεία παραγωγής τραπουλόχαρτων, αποφάσισε να μετονομαστεί από Red Hood σε Joker.

THE KILLING JOKE (1988)

Ίσως η πιο εμβληματική ιστορία του Τζόκερ στην ιστορία είναι το αριστουργηματικό graphic novel του Άλαν Μουρ «The Killing Joke». Σε αυτό ο Βρετανός συγγραφέας και δημιουργός των Watchmen και του V for Vendetta επανέρχεται στην ιστορία του Red Hood και αποδίδει τραγικότητα στον γελαστό κακοποιό, φέρνοντας στο φως τη ζωή του πριν ενασχοληθεί με το έγκλημα. Ο Τζόκερ εδώ ξεκινά ως ένας εργαζόμενες σε εργοστάσιο χημικών που παραιτείται από τη δουλειά του για γίνει stand-up κωμικός. Το σόου του εξελίσσεται σε καταστροφή καθώς κανείς δεν γελά με τα αστεία του. Η σύζυγός του Τζιν είναι έγκυος και εκείνος προκειμένου να βρει χρήματα δέχεται να συνεργαστεί με μια συμμορία απατεώνων που οργάνωναν ληστείες. Η σπείρα αυτή δίνει κάθε φορά σε ένα μέλος της το κράνος του Red Hood.

Την ημέρα που κάνει τη ληστεία – η οποία θα είχε τη γνωστή κατάληξη ύστερα από την παρέμβαση του Μπάτμαν – η γυναίκα του σκοτώνεται σε ένα ατύχημα στο σπίτι. Η μεταμόρφωσή του από τα χημικά και ο θρήνος για την Τζιν τον οδηγούν στην παράνοια και στο να υιοθετήσει το όνομα Τζόκερ. Να σημειωθεί ότι στο τεύχος αυτό, ο κακοποιός πυροβολεί και αφήνει παράλυτη την Μπάρμπαρα Γκόρντον – γνωστή ως Μπάτγκερλ – στην προσπάθειά του να οδηγήσει στην παράνοια τον επιθεωρητή Γκόρντον και επομένως να δείξει ότι ο καθένας θα μπορούσε να είναι στη θέση του.

Η μεταμόρφωση του Τζόκερ όπως παρουσιάστηκε στη μεταφορά του graphic novel σε ταινία animation:

BATMAN CONFIDENTIAL – “LOVERS AND MADMEN”

Τον Σεπτέμβριο του 2007 στην ιστορία «Lovers and Madmen» της μίνι σειράς κόμικς Batman Confidential παρουσιάζεται ένα διαφορετικό backstory του Τζόκερ. Εδώ είναι ο Τζακ (πρόκειται για την πρώτη φορά στα κόμικ που τού αποδίδεται όνομα – στις ταινίες του Μπάρτον ονομάζεται Τζακ Νάπιερ) ένας πληρωμένος δολοφόνος που δουλεύει για τη μαφιόζικη οικογένεια Μπερλάντις. Ο Τζακ αποκτά εμμονή με τον Μπάτμαν και κάνει σειρά εγκλημάτων προκειμένου να τραβήξει την προσοχή του. Όταν θα τραυματίσει με μαχαίρι τη σύντροφο του Μπρους Γουέιν, ο Μπάτμαν τον χτυπά με τον μπάταρανγκ στο πρόσωπο και του σχίζει το δέρμα, χαρίζοντάς του μόνιμο χαμόγελο. Στη συνέχεια των “δίνει” σε μια ομάδα μαφιόζων που τον αρπάζουν και τον πηγαίνουν σε ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο χημικών. Εκείνος επιχειρεί να ξεφύγει και πέφτουν πάνω του χημικά που έχουν τα γνωστά αποτελέσματα…

BATMAN: STREETS OF GOTHAM – “THE HOUSE OF HUSH”

Στο origin που δίνει στον κακοποιό ο Πολ Ντίνι, ο Τζόκερ είναι ένα παιδί εν ονόματι Σόνι το οποίο έχει πάρει υπό την προστασία της η Μάρθα Γουέιν (μητέρα του Μπρους Γουέιν) σε ένα ίδρυμα. Μια ομάδα μαφιόζων υπό τον γκάνγκστερ Σαλβατόρε Γκούτσο εισβάλει στο ίδρυμα, ρίχνει αέριο γέλιου και απαγάγει τον Σόνι. Τον κακοποιούν και τον αφήνουν με σπασμένο σαγόνι, το οποίο θα βάλει στραβά στη θέση του και θα αποκτήσει έτσι μια μόνιμη γκριμάτσα γέλιου. Όταν ενηλικιώνεται, ο Σόνι παίρνει την εκδίκησή του, βάζοντας ύαινες να κατασπαράξουν τον Γκούτσο.

BΑΤΜΑΝ: ZERO YEAR (2013–2014)

Στη σειρά κόμικς “Zero Year” των Σκοτ Σνάινερ, Τζέιμς Τίνιον και Γκρεγκ Καπούλο, ο Τζόκερ είναι ο Red Hood και συγκεκριμένα ο Red Hood One, ένας ιδιοφυής εγκληματίας που έχει συστήσει τη συμμορία Red Hoods. Όταν έρθει αντιμέτωπος με τον Μπάτμαν θα ακολουθήσει η γνωστή βουτιά σε χημικά.

BATMAN: ENDGAME (2014-2015)

Σε αυτή τη σειρά των Σκοτ Σνάιντερ και Γκρεγκ Καπούλο, ο Τζόκερ παρουσιάζεται ως μια αθάνατη σκοτεινή οντότητα – κάτι σαν τον Βεελζεβούλ – που στοιχειώνει εδώ και αιώνες την πόλη της Γκόθαμ. Ίσως λίγο υπερβολικό αλλά από την άλλη γλιτώσαμε τις μαφιόζικες συναναστροφές και τις βουτιές σε δεξαμενές χημικών…

Ο κινηματογραφικός κλόουν

BATMAN (1989)

Η πρώτη εμφάνιση του Μπάτμαν στην οθόνη ήταν το 1943, σε μία “ταινία” (ή καλύτερα σίριαλ 15 κεφαλαίων) που έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους στις 16 Ιουλίου, ωστόσο σε αυτή ο Μπάτμαν δεν πολεμούσε τον Τζόκερ αλλά… τους Ιάπωνες, στον απόηχο της επίθεσης στο Περλ Χάρμπορ. Έτσι ο Τζόκερ θα εμφανιστεί για πρώτη φορά στην ταινία «Μπάτμαν» (1989) του Τιμ Μπάρτον και θα τον ενσαρκώσει το ιερό τέρας Τζακ Νίκολσον, που λίγο πολύ είχε τον ρόλο στο τσεπάκι του. Στο φιλμ ο Τζόκερ – κατά κόσμον Τζακ Νάπιερ – είναι ένας κακοποιός που στα νιάτα του είχε δολοφονήσει τους γονείς του Μπρους Γουέιν. Αργότερα θα γίνει πρωτοπαλίκαρο του μαφιόζου Καρλ Γκρίσομ. Όταν ο Γκρίσομ μάθει ότι η σύντροφός του τον απατά με τον Νάπιερ θα του στήσει παγίδα σε ένα εργοστάσιο με χημικά. Εκεί θα φτάσει ο Μπάτμαν και κατά τη συμπλοκή του ο Νάπιερ πέφτει σε μια δεξαμενή με χημικά για να ξεβραστεί αργότερα σε μια λίμνη με απόβλητα. Ένας πλαστικός χειρουργός προσπαθεί να συμμαζέψει ό,τι μπορεί αλλά δεν καταφέρνει και πολλά πράγματα. Το παραμορφωμένο πρόσωπό του, οδηγεί τον Τζακ στην παράνοια…

THE DARK KNIGHT (2008)

Στον «Σκοτεινό Ιππότη» του Κρίστοφερ Νόλαν, ο Χιθ Λέτζερ έδωσε μια ανατριχιαστική ερμηνεία στον δημοφιλή κλόουν, δίνοντάς του έναν αέρα μυστηρίου και αναρχίας που τον έκανε απρόβλεπτο και τρομαχτικό.

Τρεις φορές στην ταινία ο Τζόκερ εξηγεί πώς απέκτησε το χαραγμένο χαμόγελό του: Την πρώτη φορά αφηγείται σε έναν γκάνγκστερ πώς ο πατέρας του, που κακοποιούσε τη μητέρα του, τού χάραξε το στόμα με ένα μαχαίρι. Τη δεύτερη φορά λέει μια διαφορετική ιστορία στη Ρέιτσελ Ντοζ (Μάγκι Τζίλενχαλ) ότι κάποτε είχε μια σύζυγο που του έλεγε να χαμογελά περισσότερο – και όταν εκείνη έμπλεξε με τζόγο και τοκογλύφους, για εκδίκηση τη χάραξαν και τη σημάδεψαν επειδή χρωστούσε χρήματα. Τότε ο Τζόκερ χάραξε ο ίδιος το χαμόγελο στο πρόσωπό του για συμπαράσταση…

SUICIDE SQUAD (2016)

Στο Suicide Squad του Ντέιβιντ Άιερ, ο Τζόκερ είναι δευτερεύον χαρακτήρας, δεδομένου ότι γράφτηκε για να δοθεί το origin story της συντρόφου του στο έγκλημα και τη ζωή Harley Quinn. Στις σκηνές που τον βλέπουμε αλληλεπιδρά κυρίως μαζί της και έχει ήδη αποδεχτεί το όνομα Τζόκερ. Ο Τζάρεντ Λέτο που τον ερμηνεύει παρουσιάζει περισσότερο έναν εκκεντρικό και ψυχωτικό γκάνγκστερ που διεκδικεί την κοπέλα του και σκοτώνει όποιον τύχει να την κοιτάξει περίεργα. Το γέλιο δεν είναι παραμορφωμένο αν και υποννοείται ότι έχει στο παρελθόν έχει βουτήξει σε δεξαμενή με χημικά, δεδομένου ότι ζητά από τη Harley Quinn να το κάνει και αυτή για να του αποδείξει την αφοσίωση και αγάπη της.

JOKER (2019)

Η ταινία του Τοντ Φίλιπς αποτελεί ουσιαστικά ίσως το πιο συγκροτημένο ψυχολογικά πορτρέτο του χαρακτήρα και μια ακτινογραφία του πώς εξελίχθηκε σε εγκληματία… Δεν θα σποϊλάρουμε τι συμβαίνει, θα παραθέσουμε απλά την επίσημη σύνοψη και το τρέιλερ της ταινίας:

«Σε μια ταραγμένη Γκόθαμ Σίτι ο Άρθουρ Φλεκ είναι ένας κοινωνικά απροσάρμοστος, μοναχικός άντρας που ζει με τη μητέρα του και δουλεύει ως κλόουν. Ονειρεύεται καριέρα κωμικού, αλλά όταν η ασφυκτική πίεση του περιβάλλοντός του κορυφωθεί, η έκρηξή του θα λάβει απρόβλεπτες διαστάσεις.»

Ειδικές μνείες

– Στον Cezar Romero, τον πρώτο ηθοποιό που υποδύθηκε στην ιστορία τον Τζόκερ στην τηλεοπτική σειρά Μπάτμαν από το 1966 μέχρι το 1968 καθώς και στο κινηματογραφικό spin-off της σειράς “Batman: The Movie” (1966). Στη σειρά ο Joker παρουσιάζεται κυρίως σαν πλακατζής κυρίως.

– Στον Μαρκ Χάμιλ, για την ερμηνεία του στην all time classic σειρά κινουμένων σχεδίων Batman (1992). Ο Χάμιλ κάνει τόσο εξαιρετικά τη φωνή (και το γέλιο) του Τζόκερ που είναι σαν να έχει πια αποκλειστικά δικαιώματα στις ηχογραφήσεις για τον δημοφιλή κλόον σε σειρές animation, video games και ταινίες Lego…